^{१६.४.१}वैशंपायन उवाच

^{१६.४.२}काली स्त्री पाण्डुरैर्दन्तैः प्रविश्य हसती निशि
स्त्रियः स्वप्नेषु मुष्णन्ती द्वारकां परिधावति

^{१६.४.३}अलंकाराश्च छत्रं च ध्वजाश्च कवचानि च
ह्रियमाणान्यदृश्यन्त रक्षोभिः सुभयानकैः

^{१६.४.४}तच्चाग्निदत्तं कृष्णस्य वज्रनाभमयस्मयम्
दिवमाचक्रमे चक्रं वृष्णीनां पश्यतां तदा

^{१६.४.५}युक्तं रथं दिव्यमादित्यवर्णं; हयाहरन्पश्यतो दारुकस्य
ते सागरस्योपरिष्टादवर्त;न्मनोजवाश्चतुरो वाजिमुख्याः

^{१६.४.६}तालः सुपर्णश्च महाध्वजौ तौ; सुपूजितौ रामजनार्दनाभ्याम्
उच्चैर्जह्रुरप्सरसो दिवानिशं; वाचश्चोचुर्गम्यतां तीर्थयात्रा

^{१६.४.७}ततो जिगमिषन्तस्ते वृष्ण्यन्धकमहारथाः
सान्तःपुरास्तदा तीर्थयात्रामैच्छन्नरर्षभाः

^{१६.४.८}ततो भोज्यं च भक्ष्यं च पेयं चान्धकवृष्णयः
बहु नानाविधं चक्रुर्मद्यं मांसमनेकशः

^{१६.४.९}ततः सीधुषु सक्ताश्च निर्ययुर्नगराद्बहिः
यानैरश्वैर्गजैश्चैव श्रीमन्तस्तिग्मतेजसः

^{१६.४.१०}ततः प्रभासे न्यवसन्यथोद्देशं यथागृहम्
प्रभूतभक्ष्यपेयास्ते सदारा यादवास्तदा

^{१६.४.११}निविष्टांस्तान्निशम्याथ समुद्रान्ते स योगवित्
जगामामन्त्र्य तान्वीरानुद्धवोऽर्थविशारदः

^{१६.४.१२}तं प्रस्थितं महात्मानमभिवाद्य कृताञ्जलिम्
जानन्विनाशं वृष्णीनां नैच्छद्वारयितुं हरिः

^{१६.४.१३}ततः कालपरीतास्ते वृष्ण्यन्धकमहारथाः
अपश्यन्नुद्धवं यान्तं तेजसावृत्य रोदसी

^{१६.४.१४}ब्राह्मणार्थेषु यत्सिद्धमन्नं तेषां महात्मनाम्
तद्वानरेभ्यः प्रददुः सुरागन्धसमन्वितम्

^{१६.४.१५}ततस्तूर्यशताकीर्णं नटनर्तकसंकुलम्
प्रावर्तत महापानं प्रभासे तिग्मतेजसाम्

^{१६.४.१६}कृष्णस्य संनिधौ रामः सहितः कृतवर्मणा
अपिबद्युयुधानश्च गदो बभ्रुस्तथैव च

^{१६.४.१७}ततः परिषदो मध्ये युयुधानो मदोत्कटः
अब्रवीत्कृतवर्माणमवहस्यावमन्य च

^{१६.४.१८}कः क्षत्रियो मन्यमानः सुप्तान्हन्यान्मृतानिव
न तन्मृष्यन्ति हार्दिक्य यादवा यत्त्वया कृतम्

^{१६.४.१९}इत्युक्ते युयुधानेन पूजयामास तद्वचः
प्रद्युम्नो रथिनां श्रेष्ठो हार्दिक्यमवमन्य च

^{१६.४.२०}ततः परमसंक्रुद्धः कृतवर्मा तमब्रवीत्
निर्दिशन्निव सावज्ञं तदा सव्येन पाणिना

^{१६.४.२१}भूरिश्रवाश्छिन्नबाहुर्युद्धे प्रायगतस्त्वया
वधेन सुनृशंसेन कथं वीरेण पातितः

^{१६.४.२२}इति तस्य वचः श्रुत्वा केशवः परवीरहा
तिर्यक्सरोषया दृष्ट्या वीक्षां चक्रे स मन्युमान्

^{१६.४.२३}मणिः स्यमन्तकश्चैव यः स सत्राजितोऽभवत्
तां कथां स्मारयामास सात्यकिर्मधुसूदनम्

^{१६.४.२४}तच्छ्रुत्वा केशवस्याङ्कमगमद्रुदती तदा
सत्यभामा प्रकुपिता कोपयन्ती जनार्दनम्

^{१६.४.२५}तत उत्थाय सक्रोधः सात्यकिर्वाक्यमब्रवीत्
पञ्चानां द्रौपदेयानां धृष्टद्युम्नशिखण्डिनोः

^{१६.४.२६}एष गच्छामि पदवीं सत्येन च तथा शपे
सौप्तिके ये च निहताः सुप्तानेन दुरात्मना

^{१६.४.२७}द्रोणपुत्रसहायेन पापेन कृतवर्मणा
समाप्तमायुरस्याद्य यशश्चापि सुमध्यमे

^{१६.४.२८}इतीदमुक्त्वा खड्गेन केशवस्य समीपतः
अभिद्रुत्य शिरः क्रुद्धश्चिच्छेद कृतवर्मणः

^{१६.४.२९}तथान्यानपि निघ्नन्तं युयुधानं समन्ततः
अभ्यधावद्धृषीकेशो विनिवारयिषुस्तदा

^{१६.४.३०}एकीभूतास्ततः सर्वे कालपर्यायचोदिताः
भोजान्धका महाराज शैनेयं पर्यवारयन्

^{१६.४.३१}तान्दृष्ट्वा पततस्तूर्णमभिक्रुद्धाञ्जनार्दनः
न चुक्रोध महातेजा जानन्कालस्य पर्ययम्

^{१६.४.३२}ते तु पानमदाविष्टाश्चोदिताश्चैव मन्युना
युयुधानमथाभ्यघ्नन्नुच्छिष्टैर्भाजनैस्तदा

^{१६.४.३३}हन्यमाने तु शैनेये क्रुद्धो रुक्मिणिनन्दनः
तदन्तरमुपाधावन्मोक्षयिष्यञ्शिनेः सुतम्

^{१६.४.३४}स भोजैः सह संयुक्तः सात्यकिश्चान्धकैः सह
बहुत्वान्निहतौ तत्र उभौ कृष्णस्य पश्यतः

^{१६.४.३५}हतं दृष्ट्वा तु शैनेयं पुत्रं च यदुनन्दनः
एरकाणां तदा मुष्टिं कोपाज्जग्राह केशवः

^{१६.४.३६}तदभून्मुसलं घोरं वज्रकल्पमयोमयम्
जघान तेन कृष्णस्तान्येऽस्य प्रमुखतोऽभवन्

^{१६.४.३७}ततोऽन्धकाश्च भोजाश्च शैनेया वृष्णयस्तथा
जघ्नुरन्योन्यमाक्रन्दे मुसलैः कालचोदिताः

^{१६.४.३८}यस्तेषामेरकां कश्चिज्जग्राह रुषितो नृप
वज्रभूतेव सा राजन्नदृश्यत तदा विभो

^{१६.४.३९}तृणं च मुसलीभूतमपि तत्र व्यदृश्यत
ब्रह्मदण्डकृतं सर्वमिति तद्विद्धि पार्थिव

^{१६.४.४०}आविध्याविध्य ते राजन्प्रक्षिपन्ति स्म यत्तृणम्
तद्वज्रभूतं मुसलं व्यदृश्यत तदा दृढम्

^{१६.४.४१}अवधीत्पितरं पुत्रः पिता पुत्रं च भारत
मत्ताः परिपतन्ति स्म पोथयन्तः परस्परम्

^{१६.४.४२}पतंगा इव चाग्नौ ते न्यपतन्कुकुरान्धकाः
नासीत्पलायने बुद्धिर्वध्यमानस्य कस्यचित्

^{१६.४.४३}तं तु पश्यन्महाबाहुर्जानन्कालस्य पर्ययम्
मुसलं समवष्टभ्य तस्थौ स मधुसूदनः

^{१६.४.४४}साम्बं च निहतं दृष्ट्वा चारुदेष्णं च माधवः
प्रद्युम्नं चानिरुद्धं च ततश्चुक्रोध भारत

^{१६.४.४५}गदं वीक्ष्य शयानं च भृशं कोपसमन्वितः
स निःशेषं तदा चक्रे शार्ङ्गचक्रगदाधरः

^{१६.४.४६}तं निघ्नन्तं महातेजा बभ्रुः परपुरंजयः
दारुकश्चैव दाशार्हमूचतुर्यन्निबोध तत्

^{१६.४.४७}भगवन्संहृतं सर्वं त्वया भूयिष्ठमच्युत
रामस्य पदमन्विच्छ तत्र गच्छाम यत्र सः