^{५.१८७.१}राम उवाच

^{५.१८७.२}प्रत्यक्षमेतल्लोकानां सर्वेषामेव भामिनि
यथा मया परं शक्त्या कृतं वै पौरुषं महत्

^{५.१८७.३}न चैव युधि शक्नोमि भीष्मं शस्त्रभृतां वरम्
विशेषयितुमत्यर्थमुत्तमास्त्राणि दर्शयन्

^{५.१८७.४}एषा मे परमा शक्तिरेतन्मे परमं बलम्
यथेष्टं गम्यतां भद्रे किमन्यद्वा करोमि ते

^{५.१८७.५}भीष्ममेव प्रपद्यस्व न तेऽन्या विद्यते गतिः
निर्जितो ह्यस्मि भीष्मेण महास्त्राणि प्रमुञ्चता

^{५.१८७.६}भीष्म उवाच

^{५.१८७.७}एवमुक्त्वा ततो रामो विनिःश्वस्य महामनाः
तूष्णीमासीत्तदा कन्या प्रोवाच भृगुनन्दनम्

^{५.१८७.८}भगवन्नेवमेवैतद्यथाह भगवांस्तथा
अजेयो युधि भीष्मोऽयमपि देवैरुदारधीः

^{५.१८७.९}यथाशक्ति यथोत्साहं मम कार्यं कृतं त्वया
अनिधाय रणे वीर्यमस्त्राणि विविधानि च

^{५.१८७.१०}न चैष शक्यते युद्धे विशेषयितुमन्ततः
न चाहमेनं यास्यामि पुनर्भीष्मं कथंचन

^{५.१८७.११}गमिष्यामि तु तत्राहं यत्र भीष्मं तपोधन
समरे पातयिष्यामि स्वयमेव भृगूद्वह

^{५.१८७.१२}एवमुक्त्वा ययौ कन्या रोषव्याकुललोचना
तपसे धृतसंकल्पा मम चिन्तयती वधम्

^{५.१८७.१३}ततो महेन्द्रं सह तैर्मुनिभिर्भृगुसत्तमः
यथागतं ययौ रामो मामुपामन्त्र्य भारत

^{५.१८७.१४}ततोऽहं रथमारुह्य स्तूयमानो द्विजातिभिः
प्रविश्य नगरं मात्रे सत्यवत्यै न्यवेदयम्
यथावृत्तं महाराज सा च मां प्रत्यनन्दत

^{५.१८७.१५}पुरुषांश्चादिशं प्राज्ञान्कन्यावृत्तान्तकर्मणि
दिवसे दिवसे ह्यस्या गतजल्पितचेष्टितम्
प्रत्याहरंश्च मे युक्ताः स्थिताः प्रियहिते मम

^{५.१८७.१६}यदैव हि वनं प्रायात्कन्या सा तपसे धृता
तदैव व्यथितो दीनो गतचेता इवाभवम्

^{५.१८७.१७}न हि मां क्षत्रियः कश्चिद्वीर्येण विजयेद्युधि
ऋते ब्रह्मविदस्तात तपसा संशितव्रतात्

^{५.१८७.१८}अपि चैतन्मया राजन्नारदेऽपि निवेदितम्
व्यासे चैव भयात्कार्यं तौ चोभौ मामवोचताम्

^{५.१८७.१९}न विषादस्त्वया कार्यो भीष्म काशिसुतां प्रति
दैवं पुरुषकारेण को निवर्तितुमुत्सहेत्

^{५.१८७.२०}सा तु कन्या महाराज प्रविश्याश्रममण्डलम्
यमुनातीरमाश्रित्य तपस्तेपेऽतिमानुषम्

^{५.१८७.२१}निराहारा कृशा रूक्षा जटिला मलपङ्किनी
षण्मासान्वायुभक्षा च स्थाणुभूता तपोधना

^{५.१८७.२२}यमुनातीरमासाद्य संवत्सरमथापरम्
उदवासं निराहारा पारयामास भामिनी

^{५.१८७.२३}शीर्णपर्णेन चैकेन पारयामास चापरम्
संवत्सरं तीव्रकोपा पादाङ्गुष्ठाग्रधिष्ठिता

^{५.१८७.२४}एवं द्वादश वर्षाणि तापयामास रोदसी
निवर्त्यमानापि तु सा ज्ञातिभिर्नैव शक्यते

^{५.१८७.२५}ततोऽगमद्वत्सभूमिं सिद्धचारणसेविताम्
आश्रमं पुण्यशीलानां तापसानां महात्मनाम्

^{५.१८७.२६}तत्र पुण्येषु देशेषु साप्लुताङ्गी दिवानिशम्
व्यचरत्काशिकन्या सा यथाकामविचारिणी

^{५.१८७.२७}नन्दाश्रमे महाराज ततोलूकाश्रमे शुभे
च्यवनस्याश्रमे चैव ब्रह्मणः स्थान एव च

^{५.१८७.२८}प्रयागे देवयजने देवारण्येषु चैव ह
भोगवत्यां तथा राजन्कौशिकस्याश्रमे तथा

^{५.१८७.२९}माण्डव्यस्याश्रमे राजन्दिलीपस्याश्रमे तथा
रामह्रदे च कौरव्य पैलगार्ग्यस्य चाश्रमे

^{५.१८७.३०}एतेषु तीर्थेषु तदा काशिकन्या विशां पते
आप्लावयत गात्राणि तीव्रमास्थाय वै तपः

^{५.१८७.३१}तामब्रवीत्कौरवेय मम माता जलोत्थिता
किमर्थं क्लिश्यसे भद्रे तथ्यमेतद्ब्रवीहि मे

^{५.१८७.३२}सैनामथाब्रवीद्राजन्कृताञ्जलिरनिन्दिता
भीष्मो रामेण समरे न जितश्चारुलोचने

^{५.१८७.३३}कोऽन्यस्तमुत्सहेज्जेतुमुद्यतेषुं महीपतिम्
साहं भीष्मविनाशाय तपस्तप्स्ये सुदारुणम्

^{५.१८७.३४}चरामि पृथिवीं देवि यथा हन्यामहं नृपम्
एतद्व्रतफलं देहे परस्मिन्स्याद्यथा हि मे

^{५.१८७.३५}ततोऽब्रवीत्सागरगा जिह्मं चरसि भामिनि
नैष कामोऽनवद्याङ्गि शक्यः प्राप्तुं त्वयाबले

^{५.१८७.३६}यदि भीष्मविनाशाय काश्ये चरसि वै व्रतम्
व्रतस्था च शरीरं त्वं यदि नाम विमोक्ष्यसि
नदी भविष्यसि शुभे कुटिला वार्षिकोदका

^{५.१८७.३७}दुस्तीर्था चानभिज्ञेया वार्षिकी नाष्टमासिकी
भीमग्राहवती घोरा सर्वभूतभयंकरी

^{५.१८७.३८}एवमुक्त्वा ततो राजन्काशिकन्यां न्यवर्तत
माता मम महाभागा स्मयमानेव भामिनी

^{५.१८७.३९}कदाचिदष्टमे मासि कदाचिद्दशमे तथा
न प्राश्नीतोदकमपि पुनः सा वरवर्णिनी

^{५.१८७.४०}सा वत्सभूमिं कौरव्य तीर्थलोभात्ततस्ततः
पतिता परिधावन्ती पुनः काशिपतेः सुता

^{५.१८७.४१}सा नदी वत्सभूम्यां तु प्रथिताम्बेति भारत
वार्षिकी ग्राहबहुला दुस्तीर्था कुटिला तथा

^{५.१८७.४२}सा कन्या तपसा तेन भागार्धेन व्यजायत
नदी च राजन्वत्सेषु कन्या चैवाभवत्तदा