^{७.१६४.१}संजय उवाच

^{७.१६४.२}तस्मिंस्तथा वर्तमाने नराश्वगजसंक्षये
दुःशासनो महाराज धृष्टद्युम्नमयोधयत्

^{७.१६४.३}स तु रुक्मरथासक्तो दुःशासनशरार्दितः
अमर्षात्तव पुत्रस्य शरैर्वाहानवाकिरत्

^{७.१६४.४}क्षणेन स रथस्तस्य सध्वजः सहसारथिः
नादृश्यत महाराज पार्षतस्य शरैश्चितः

^{७.१६४.५}दुःशासनस्तु राजेन्द्र पाञ्चाल्यस्य महात्मनः
नाशकत्प्रमुखे स्थातुं शरजालप्रपीडितः

^{७.१६४.६}स तु दुःशासनं बाणैर्विमुखीकृत्य पार्षतः
किरञ्शरसहस्राणि द्रोणमेवाभ्ययाद्रणे

^{७.१६४.७}प्रत्यपद्यत हार्दिक्यः कृतवर्मा तदन्तरम्
सोदर्याणां त्रयश्चैव त एनं पर्यवारयन्

^{७.१६४.८}तं यमौ पृष्ठतोऽन्वैतां रक्षन्तौ पुरुषर्षभौ
द्रोणायाभिमुखं यान्तं दीप्यमानमिवानलम्

^{७.१६४.९}संप्रहारमकुर्वंस्ते सर्वे सप्त महारथाः
अमर्षिताः सत्त्ववन्तः कृत्वा मरणमग्रतः

^{७.१६४.१०}शुद्धात्मानः शुद्धवृत्ता राजन्स्वर्गपुरस्कृताः
आर्यं युद्धमकुर्वन्त परस्परजिगीषवः

^{७.१६४.११}शुक्लाभिजनकर्माणो मतिमन्तो जनाधिपाः
धर्मयुद्धमयुध्यन्त प्रेक्षन्तो गतिमुत्तमाम्

^{७.१६४.१२}न तत्रासीदधर्मिष्ठमशस्त्रं युद्धमेव च
नात्र कर्णी न नालीको न लिप्तो न च वस्तकः

^{७.१६४.१३}न सूची कपिशो नात्र न गवास्थिर्गजास्थिकः
इषुरासीन्न संश्लिष्टो न पूतिर्न च जिह्मगः

^{७.१६४.१४}ऋजून्येव विशुद्धानि सर्वे शस्त्राण्यधारयन्
सुयुद्धेन पराँल्लोकानीप्सन्तः कीर्तिमेव च

^{७.१६४.१५}तदासीत्तुमुलं युद्धं सर्वदोषविवर्जितम्
चतुर्णां तव योधानां तैस्त्रिभिः पाण्डवैः सह

^{७.१६४.१६}धृष्टद्युम्नस्तु तान्हित्वा तव राजन्रथर्षभान्
यमाभ्यां वारितान्दृष्ट्वा शीघ्रास्त्रो द्रोणमभ्ययात्

^{७.१६४.१७}निवारितास्तु ते वीरास्तयोः पुरुषसिंहयोः
समसज्जन्त चत्वारो वाताः पर्वतयोरिव

^{७.१६४.१८}द्वाभ्यां द्वाभ्यां यमौ सार्धं रथाभ्यां रथपुंगवौ
समासक्तौ ततो द्रोणं धृष्टद्युम्नोऽभ्यवर्तत

^{७.१६४.१९}दृष्ट्वा द्रोणाय पाञ्चाल्यं व्रजन्तं युद्धदुर्मदम्
यमाभ्यां तांश्च संसक्तांस्तदन्तरमुपाद्रवत्

^{७.१६४.२०}दुर्योधनो महाराज किरञ्शोणितभोजनान्
तं सात्यकिः शीघ्रतरं पुनरेवाभ्यवर्तत

^{७.१६४.२१}तौ परस्परमासाद्य समीपे कुरुमाधवौ
हसमानौ नृशार्दूलावभीतौ समगच्छताम्

^{७.१६४.२२}बाल्ये वृत्तानि सर्वाणि प्रीयमाणौ विचिन्त्य तौ
अन्योन्यं प्रेक्षमाणौ च हसमानौ पुनः पुनः

^{७.१६४.२३}अथ दुर्योधनो राजा सात्यकिं प्रत्यभाषत
प्रियं सखायं सततं गर्हयन्वृत्तमात्मनः

^{७.१६४.२४}धिक्क्रोधं धिक्सखे लोभं धिङ्मोहं धिगमर्षितम्
धिगस्तु क्षात्रमाचारं धिगस्तु बलमौरसम्

^{७.१६४.२५}यत्त्वं मामभिसंधत्से त्वां चाहं शिनिपुंगव
त्वं हि प्राणैः प्रियतरो ममाहं च सदा तव

^{७.१६४.२६}स्मरामि तानि सर्वाणि बाल्ये वृत्तानि यानि नौ
तानि सर्वाणि जीर्णानि सांप्रतं नौ रणाजिरे
किमन्यत्क्रोधलोभाभ्यां युध्यामि त्वाद्य सात्वत

^{७.१६४.२७}तं तथावादिनं राजन्सात्यकिः प्रत्यभाषत
प्रहसन्विशिखांस्तीक्ष्णानुद्यम्य परमास्त्रवित्

^{७.१६४.२८}नेयं सभा राजपुत्र न चाचार्यनिवेशनम्
यत्र क्रीडितमस्माभिस्तदा राजन्समागतैः

^{७.१६४.२९}दुर्योधन उवाच

^{७.१६४.३०}क्व सा क्रीडा गतास्माकं बाल्ये वै शिनिपुंगव
क्व च युद्धमिदं भूयः कालो हि दुरतिक्रमः

^{७.१६४.३१}किं नु नो विद्यते कृत्यं धनेन धनलिप्सया
यत्र युध्यामहे सर्वे धनलोभात्समागताः

^{७.१६४.३२}संजय उवाच

^{७.१६४.३३}तं तथावादिनं तत्र राजानं माधवोऽब्रवीत्
एवंवृत्तं सदा क्षत्रं यद्धन्तीह गुरूनपि

^{७.१६४.३४}यदि तेऽहं प्रियो राजञ्जहि मां मा चिरं कृथाः
त्वत्कृते सुकृताँल्लोकान्गच्छेयं भरतर्षभ

^{७.१६४.३५}या ते शक्तिर्बलं चैव तत्क्षिप्रं मयि दर्शय
नेच्छाम्येतदहं द्रष्टुं मित्राणां व्यसनं महत्

^{७.१६४.३६}इत्येवं व्यक्तमाभाष्य प्रतिभाष्य च सात्यकिः
अभ्ययात्तूर्णमव्यग्रो निरपेक्षो विशां पते

^{७.१६४.३७}तमायान्तमभिप्रेक्ष्य प्रत्यगृह्णात्तवात्मजः
शरैश्चावाकिरद्राजञ्शैनेयं तनयस्तव

^{७.१६४.३८}ततः प्रववृते युद्धं कुरुमाधवसिंहयोः
अन्योन्यं क्रुद्धयोर्घोरं यथा द्विरदसिंहयोः

^{७.१६४.३९}ततः पूर्णायतोत्सृष्टैः सात्वतं युद्धदुर्मदम्
दुर्योधनः प्रत्यविध्यद्दशभिर्निशितैः शरैः

^{७.१६४.४०}तं सात्यकिः प्रत्यविध्यत्तथैव दशभिः शरैः
पञ्चाशता पुनश्चाजौ त्रिंशता दशभिश्च ह

^{७.१६४.४१}तस्य संदधतश्चेषून्संहितेषुं च कार्मुकम्
अच्छिनत्सात्यकिस्तूर्णं शरैश्चैवाभ्यवीवृषत्

^{७.१६४.४२}स गाढविद्धो व्यथितः प्रत्यपायाद्रथान्तरम्
दुर्योधनो महाराज दाशार्हशरपीडितः

^{७.१६४.४३}समाश्वस्य तु पुत्रस्ते सात्यकिं पुनरभ्ययात्
विसृजन्निषुजालानि युयुधानरथं प्रति

^{७.१६४.४४}तथैव सात्यकिर्बाणान्दुर्योधनरथं प्रति
प्रततं व्यसृजद्राजंस्तत्संकुलमवर्तत

^{७.१६४.४५}तत्रेषुभिः क्षिप्यमाणैः पतद्भिश्च समन्ततः
अग्नेरिव महाकक्षे शब्दः समभवन्महान्

^{७.१६४.४६}तत्राभ्यधिकमालक्ष्य माधवं रथसत्तमम्
क्षिप्रमभ्यपतत्कर्णः परीप्संस्तनयं तव

^{७.१६४.४७}न तु तं मर्षयामास भीमसेनो महाबलः
अभ्ययात्त्वरितः कर्णं विसृजन्सायकान्बहून्

^{७.१६४.४८}तस्य कर्णः शितान्बाणान्प्रतिहन्य हसन्निव
धनुः शरांश्च चिच्छेद सूतं चाभ्यहनच्छरैः

^{७.१६४.४९}भीमसेनस्तु संक्रुद्धो गदामादाय पाण्डवः
ध्वजं धनुश्च सूतं च संममर्दाहवे रिपोः

^{७.१६४.५०}अमृष्यमाणः कर्णस्तु भीमसेनमयुध्यत
विविधैरिषुजालैश्च नानाशस्त्रैश्च संयुगे

^{७.१६४.५१}संकुले वर्तमाने तु राजा धर्मसुतोऽब्रवीत्
पाञ्चालानां नरव्याघ्रान्मत्स्यानां च नरर्षभान्

^{७.१६४.५२}ये नः प्राणाः शिरो ये नो ये नो योधा महाबलाः
त एते धार्तराष्ट्रेषु विषक्ताः पुरुषर्षभाः

^{७.१६४.५३}किं तिष्ठत यथा मूढाः सर्वे विगतचेतसः
तत्र गच्छत यत्रैते युध्यन्ते मामका रथाः

^{७.१६४.५४}क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य सर्व एव गतज्वराः
जयन्तो वध्यमाना वा गतिमिष्टां गमिष्यथ

^{७.१६४.५५}जित्वा च बहुभिर्यज्ञैर्यक्ष्यध्वं भूरिदक्षिणैः
हता वा देवसाद्भूत्वा लोकान्प्राप्स्यथ पुष्कलान्

^{७.१६४.५६}ते राज्ञा चोदिता वीरा योत्स्यमाना महारथाः
चतुर्धा वहिनीं कृत्वा त्वरिता द्रोणमभ्ययुः

^{७.१६४.५७}पाञ्चालास्त्वेकतो द्रोणमभ्यघ्नन्बहुभिः शरैः
भीमसेनपुरोगाश्च एकतः पर्यवारयन्

^{७.१६४.५८}आसंस्तु पाण्डुपुत्राणां त्रयोऽजिह्मा महारथाः
यमौ च भीमसेनश्च प्राक्रोशन्त धनंजयम्

^{७.१६४.५९}अभिद्रवार्जुन क्षिप्रं कुरून्द्रोणादपानुद
तत एनं हनिष्यन्ति पाञ्चाला हतरक्षिणम्

^{७.१६४.६०}कौरवेयांस्ततः पार्थः सहसा समुपाद्रवत्
पाञ्चालानेव तु द्रोणो धृष्टद्युम्नपुरोगमान्

^{७.१६४.६१}पाञ्चालानां ततो द्रोणोऽप्यकरोत्कदनं महत्
यथा क्रुद्धो रणे शक्रो दानवानां क्षयं पुरा

^{७.१६४.६२}द्रोणास्त्रेण महाराज वध्यमानाः परे युधि
नात्रसन्त रणे द्रोणात्सत्त्ववन्तो महारथाः

^{७.१६४.६३}वध्यमाना महाराज पाञ्चालाः सृञ्जयास्तथा
द्रोणमेवाभ्ययुर्युद्धे मोहयन्तो महारथम्

^{७.१६४.६४}तेषां तूत्साद्यमानानां पाञ्चालानां समन्ततः
अभवद्भैरवो नादो वध्यतां शरशक्तिभिः

^{७.१६४.६५}वध्यमानेषु संग्रामे पाञ्चालेषु महात्मना
उदीर्यमाणे द्रोणास्त्रे पाण्डवान्भयमाविशत्

^{७.१६४.६६}दृष्ट्वाश्वनरसंघानां विपुलं च क्षयं युधि
पाण्डवेया महाराज नाशंसुर्विजयं तदा

^{७.१६४.६७}कच्चिद्द्रोणो न नः सर्वान्क्षपयेत्परमास्त्रवित्
समिद्धः शिशिरापाये दहन्कक्षमिवानलः

^{७.१६४.६८}न चैनं संयुगे कश्चित्समर्थः प्रतिवीक्षितुम्
न चैनमर्जुनो जातु प्रतियुध्येत धर्मवित्

^{७.१६४.६९}त्रस्तान्कुन्तीसुतान्दृष्ट्वा द्रोणसायकपीडितान्
मतिमाञ्श्रेयसे युक्तः केशवोऽर्जुनमब्रवीत्

^{७.१६४.७०}नैष युद्धेन संग्रामे जेतुं शक्यः कथंचन
अपि वृत्रहणा युद्धे रथयूथपयूथपः

^{७.१६४.७१}आस्थीयतां जये योगो धर्ममुत्सृज्य पाण्डव
यथा वः संयुगे सर्वान्न हन्याद्रुक्मवाहनः

^{७.१६४.७२}अश्वत्थाम्नि हते नैष युध्येदिति मतिर्मम
तं हतं संयुगे कश्चिदस्मै शंसतु मानवः

^{७.१६४.७३}एतन्नारोचयद्राजन्कुन्तीपुत्रो धनंजयः
अन्ये त्वरोचयन्सर्वे कृच्छ्रेण तु युधिष्ठिरः

^{७.१६४.७४}ततो भीमो महाबाहुरनीके स्वे महागजम्
जघान गदया राजन्नश्वत्थामानमित्युत

^{७.१६४.७५}भीमसेनस्तु सव्रीडमुपेत्य द्रोणमाहवे
अश्वत्थामा हत इति शब्दमुच्चैश्चकार ह

^{७.१६४.७६}अश्वत्थामेति हि गजः ख्यातो नाम्ना हतोऽभवत्
कृत्वा मनसि तं भीमो मिथ्या व्याहृतवांस्तदा

^{७.१६४.७७}भीमसेनवचः श्रुत्वा द्रोणस्तत्परमप्रियम्
मनसा सन्नगात्रोऽभूद्यथा सैकतमम्भसि

^{७.१६४.७८}शङ्कमानः स तन्मिथ्या वीर्यज्ञः स्वसुतस्य वै
हतः स इति च श्रुत्वा नैव धैर्यादकम्पत

^{७.१६४.७९}स लब्ध्वा चेतनां द्रोणः क्षणेनैव समाश्वसत्
अनुचिन्त्यात्मनः पुत्रमविषह्यमरातिभिः

^{७.१६४.८०}स पार्षतमभिद्रुत्य जिघांसुर्मृत्युमात्मनः
अवाकिरत्सहस्रेण तीक्ष्णानां कङ्कपत्रिणाम्

^{७.१६४.८१}तं वै विंशतिसाहस्राः पाञ्चालानां नरर्षभाः
तथा चरन्तं संग्रामे सर्वतो व्यकिरञ्शरैः

^{७.१६४.८२}ततः प्रादुष्करोद्द्रोणो ब्राह्ममस्त्रं परंतपः
वधाय तेषां शूराणां पाञ्चालानाममर्षितः

^{७.१६४.८३}ततो व्यरोचत द्रोणो विनिघ्नन्सर्वसोमकान्
शिरांस्यपातयच्चापि पाञ्चालानां महामृधे
तथैव परिघाकारान्बाहून्कनकभूषणान्

^{७.१६४.८४}ते वध्यमानाः समरे भारद्वाजेन पार्थिवाः
मेदिन्यामन्वकीर्यन्त वातनुन्ना इव द्रुमाः

^{७.१६४.८५}कुञ्जराणां च पततां हयौघानां च भारत
अगम्यरूपा पृथिवी मांसशोणितकर्दमा

^{७.१६४.८६}हत्वा विंशतिसाहस्रान्पाञ्चालानां रथव्रजान्
अतिष्ठदाहवे द्रोणो विधूमोऽग्निरिव ज्वलन्

^{७.१६४.८७}तथैव च पुनः क्रुद्धो भारद्वाजः प्रतापवान्
वसुदानस्य भल्लेन शिरः कायादपाहरत्

^{७.१६४.८८}पुनः पञ्चशतान्मत्स्यान्षट्सहस्रांश्च सृञ्जयान्
हस्तिनामयुतं हत्वा जघानाश्वायुतं पुनः

^{७.१६४.८९}क्षत्रियाणामभावाय दृष्ट्वा द्रोणमवस्थितम्
ऋषयोऽभ्यागमंस्तूर्णं हव्यवाहपुरोगमाः

^{७.१६४.९०}विश्वामित्रो जमदग्निर्भारद्वाजोऽथ गौतमः
वसिष्ठः कश्यपोऽत्रिश्च ब्रह्मलोकं निनीषवः

^{७.१६४.९१}सिकताः पृश्नयो गर्गा बालखिल्या मरीचिपाः
भृगवोऽङ्गिरसश्चैव सूक्ष्माश्चान्ये महर्षयः

^{७.१६४.९२}त एनमब्रुवन्सर्वे द्रोणमाहवशोभिनम्
अधर्मतः कृतं युद्धं समयो निधनस्य ते

^{७.१६४.९३}न्यस्यायुधं रणे द्रोण समेत्यास्मानवस्थितान्
नातः क्रूरतरं कर्म पुनः कर्तुं त्वमर्हसि

^{७.१६४.९४}वेदवेदाङ्गविदुषः सत्यधर्मपरस्य च
ब्राह्मणस्य विशेषेण तवैतन्नोपपद्यते

^{७.१६४.९५}न्यस्यायुधममोघेषो तिष्ठ वर्त्मनि शाश्वते
परिपूर्णश्च कालस्ते वस्तुं लोकेऽद्य मानुषे

^{७.१६४.९६}इति तेषां वचः श्रुत्वा भीमसेनवचश्च तत्
धृष्टद्युम्नं च संप्रेक्ष्य रणे स विमनाभवत्

^{७.१६४.९७}स दह्यमानो व्यथितः कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम्
अहतं वा हतं वेति पप्रच्छ सुतमात्मनः

^{७.१६४.९८}स्थिरा बुद्धिर्हि द्रोणस्य न पार्थो वक्ष्यतेऽनृतम्
त्रयाणामपि लोकानामैश्वर्यार्थे कथंचन

^{७.१६४.९९}तस्मात्तं परिपप्रच्छ नान्यं कंचिद्विशेषतः
तस्मिंस्तस्य हि सत्याशा बाल्यात्प्रभृति पाण्डवे

^{७.१६४.१००}ततो निष्पाण्डवामुर्वीं करिष्यन्तं युधां पतिम्
द्रोणं ज्ञात्वा धर्मराजं गोविन्दो व्यथितोऽब्रवीत्

^{७.१६४.१०१}यद्यर्धदिवसं द्रोणो युध्यते मन्युमास्थितः
सत्यं ब्रवीमि ते सेना विनाशं समुपैष्यति

^{७.१६४.१०२}स भवांस्त्रातु नो द्रोणात्सत्याज्ज्यायोऽनृतं भवेत्
अनृतं जीवितस्यार्थे वदन्न स्पृश्यतेऽनृतैः

^{७.१६४.१०३}तयोः संवदतोरेवं भीमसेनोऽब्रवीदिदम्
श्रुत्वैव तं महाराज वधोपायं महात्मनः

^{७.१६४.१०४}गाहमानस्य ते सेनां मालवस्येन्द्रवर्मणः
अश्वत्थामेति विख्यातो गजः शक्रगजोपमः

^{७.१६४.१०५}निहतो युधि विक्रम्य ततोऽहं द्रोणमब्रुवम्
अश्वत्थामा हतो ब्रह्मन्निवर्तस्वाहवादिति

^{७.१६४.१०६}नूनं नाश्रद्दधद्वाक्यमेष मे पुरुषर्षभः
स त्वं गोविन्दवाक्यानि मानयस्व जयैषिणः

^{७.१६४.१०७}द्रोणाय निहतं शंस राजञ्शारद्वतीसुतम्
त्वयोक्तो नैष युध्येत जातु राजन्द्विजर्षभः
सत्यवान्हि नृलोकेऽस्मिन्भवान्ख्यातो जनाधिप

^{७.१६४.१०८}तस्य तद्वचनं श्रुत्वा कृष्णवाक्यप्रचोदितः
भावित्वाच्च महाराज वक्तुं समुपचक्रमे

^{७.१६४.१०९}तमतथ्यभये मग्नो जये सक्तो युधिष्ठिरः
अव्यक्तमब्रवीद्राजन्हतः कुञ्जर इत्युत

^{७.१६४.११०}तस्य पूर्वं रथः पृथ्व्याश्चतुरङ्गुल उत्तरः
बभूवैवं तु तेनोक्ते तस्य वाहास्पृशन्महीम्

^{७.१६४.१११}युधिष्ठिरात्तु तद्वाक्यं श्रुत्वा द्रोणो महारथः
पुत्रव्यसनसंतप्तो निराशो जीवितेऽभवत्

^{७.१६४.११२}आगस्कृतमिवात्मानं पाण्डवानां महात्मनाम्
ऋषिवाक्यं च मन्वानः श्रुत्वा च निहतं सुतम्

^{७.१६४.११३}विचेताः परमोद्विग्नो धृष्टद्युम्नमवेक्ष्य च
योद्धुं नाशक्नुवद्राजन्यथापूर्वमरिंदम

^{७.१६४.११४}तं दृष्ट्वा परमोद्विग्नं शोकोपहतचेतसम्
पाञ्चालराजस्य सुतो धृष्टद्युम्नः समाद्रवत्

^{७.१६४.११५}य इष्ट्वा मनुजेन्द्रेण द्रुपदेन महामखे
लब्धो द्रोणविनाशाय समिद्धाद्धव्यवाहनात्

^{७.१६४.११६}स धनुर्जैत्रमादाय घोरं जलदनिस्वनम्
दृढज्यमजरं दिव्यं शरांश्चाशीविषोपमान्

^{७.१६४.११७}संदधे कार्मुके तस्मिञ्शरमाशीविषोपमम्
द्रोणं जिघांसुः पाञ्चाल्यो महाज्वालमिवानलम्

^{७.१६४.११८}तस्य रूपं शरस्यासीद्धनुर्ज्यामण्डलान्तरे
द्योततो भास्करस्येव घनान्ते परिवेशिनः

^{७.१६४.११९}पार्षतेन परामृष्टं ज्वलन्तमिव तद्धनुः
अन्तकालमिव प्राप्तं मेनिरे वीक्ष्य सैनिकाः

^{७.१६४.१२०}तमिषुं संहितं तेन भारद्वाजः प्रतापवान्
दृष्ट्वामन्यत देहस्य कालपर्यायमागतम्

^{७.१६४.१२१}ततः स यत्नमातिष्ठदाचार्यस्तस्य वारणे
न चास्यास्त्राणि राजेन्द्र प्रादुरासन्महात्मनः

^{७.१६४.१२२}तस्य त्वहानि चत्वारि क्षपा चैकास्यतो गता
तस्य चाह्नस्त्रिभागेन क्षयं जग्मुः पतत्रिणः

^{७.१६४.१२३}स शरक्षयमासाद्य पुत्रशोकेन चार्दितः
विविधानां च दिव्यानामस्त्राणामप्रसन्नताम्

^{७.१६४.१२४}उत्स्रष्टुकामः शस्त्राणि विप्रवाक्याभिचोदितः
तेजसा प्रेर्यमाणश्च युयुधे सोऽतिमानुषम्

^{७.१६४.१२५}अथान्यत्स समादाय दिव्यमाङ्गिरसं धनुः
शरांश्च ब्रह्मदण्डाभान्धृष्टद्युम्नमयोधयत्

^{७.१६४.१२६}ततस्तं शरवर्षेण महता समवाकिरत्
व्यशातयच्च संक्रुद्धो धृष्टद्युम्नममर्षणः

^{७.१६४.१२७}तं शरं शतधा चास्य द्रोणश्चिच्छेद सायकैः
ध्वजं धनुश्च निशितैः सारथिं चाप्यपातयत्

^{७.१६४.१२८}धृष्टद्युम्नः प्रहस्यान्यत्पुनरादाय कार्मुकम्
शितेन चैनं बाणेन प्रत्यविध्यत्स्तनान्तरे

^{७.१६४.१२९}सोऽतिविद्धो महेष्वासः संभ्रान्त इव संयुगे
भल्लेन शितधारेण चिच्छेदास्य महद्धनुः

^{७.१६४.१३०}यच्चास्य बाणं विकृतं धनूंषि च विशां पते
सर्वं संछिद्य दुर्धर्षो गदां खड्गमथापि च

^{७.१६४.१३१}धृष्टद्युम्नं ततोऽविध्यन्नवभिर्निशितैः शरैः
जीवितान्तकरैः क्रुद्धः क्रुद्धरूपं परंतपः

^{७.१६४.१३२}धृष्टद्युम्नरथस्याश्वान्स्वरथाश्वैर्महारथः
अमिश्रयदमेयात्मा ब्राह्ममस्त्रमुदीरयन्

^{७.१६४.१३३}ते मिश्रा बह्वशोभन्त जवना वातरंहसः
पारावतसवर्णाश्च शोणाश्च भरतर्षभ

^{७.१६४.१३४}यथा सविद्युतो मेघा नदन्तो जलदागमे
तथा रेजुर्महाराज मिश्रिता रणमूर्धनि

^{७.१६४.१३५}ईषाबन्धं चक्रबन्धं रथबन्धं तथैव च
प्रणाशयदमेयात्मा धृष्टद्युम्नस्य स द्विजः

^{७.१६४.१३६}स छिन्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः
उत्तमामापदं प्राप्य गदां वीरः परामृशत्

^{७.१६४.१३७}तामस्य विशिखैस्तीक्ष्णैः क्षिप्यमाणां महारथः
निजघान शरैर्द्रोणः क्रुद्धः सत्यपराक्रमः

^{७.१६४.१३८}तां दृष्ट्वा तु नरव्याघ्रो द्रोणेन निहतां शरैः
विमलं खड्गमादत्त शतचन्द्रं च भानुमत्

^{७.१६४.१३९}असंशयं तथाभूते पाञ्चाल्यः साध्वमन्यत
वधमाचार्यमुख्यस्य प्राप्तकालं महात्मनः

^{७.१६४.१४०}ततः स्वरथनीडस्थः स्वरथस्य रथेषया
अगच्छदसिमुद्यम्य शतचन्द्रं च भानुमत्

^{७.१६४.१४१}चिकीर्षुर्दुष्करं कर्म धृष्टद्युम्नो महारथः
इयेष वक्षो भेत्तुं च भारद्वाजस्य संयुगे

^{७.१६४.१४२}सोऽतिष्ठद्युगमध्ये वै युगसंनहनेषु च
शोणानां जघनार्धेषु तत्सैन्याः समपूजयन्

^{७.१६४.१४३}तिष्ठतो युगपालीषु शोणानप्यधितिष्ठतः
नापश्यदन्तरं द्रोणस्तदद्भुतमिवाभवत्

^{७.१६४.१४४}क्षिप्रं श्येनस्य चरतो यथैवामिषगृद्धिनः
तद्वदासीदभीसारो द्रोणं प्रार्थयतो रणे

^{७.१६४.१४५}तस्याश्वान्रथशक्त्यासौ तदा क्रुद्धः पराक्रमी
सर्वानेकैकशो द्रोणः कपोताभानजीघनत्

^{७.१६४.१४६}ते हता न्यपतन्भूमौ धृष्टद्युम्नस्य वाजिनः
शोणाश्च पर्यमुच्यन्त रथबन्धाद्विशां पते

^{७.१६४.१४७}तान्हयान्निहतान्दृष्ट्वा द्विजाग्र्येण स पार्षतः
नामृष्यत युधां श्रेष्ठो याज्ञसेनिर्महारथः

^{७.१६४.१४८}विरथः स गृहीत्वा तु खड्गं खड्गभृतां वरः
द्रोणमभ्यपतद्राजन्वैनतेय इवोरगम्

^{७.१६४.१४९}तस्य रूपं बभौ राजन्भारद्वाजं जिघांसतः
यथा रूपं परं विष्णोर्हिरण्यकशिपोर्वधे

^{७.१६४.१५०}सोऽचरद्विविधान्मार्गान्प्रकारानेकविंशतिम्
भ्रान्तमुद्भ्रान्तमाविद्धमाप्लुतं प्रसृतं सृतम्

^{७.१६४.१५१}परिवृत्तं निवृत्तं च खड्गं चर्म च धारयन्
संपातं समुदीर्णं च दर्शयामास पार्षतः

^{७.१६४.१५२}ततः शरसहस्रेण शतचन्द्रमपातयत्
खड्गं चर्म च संबाधे धृष्टद्युम्नस्य स द्विजः

^{७.१६४.१५३}ते तु वैतस्तिका नाम शरा ह्यासन्नघातिनः
निकृष्टयुद्धे द्रोणस्य नान्येषां सन्ति ते शराः

^{७.१६४.१५४}शारद्वतस्य पार्थस्य द्रौणेर्वैकर्तनस्य च
प्रद्युम्नयुयुधानाभ्यामभिमन्योश्च ते शराः

^{७.१६४.१५५}अथास्येषुं समाधत्त दृढं परमसंशितम्
अन्तेवासिनमाचार्यो जिघांसुः पुत्रसंमितम्

^{७.१६४.१५६}तं शरैर्दशभिस्तीक्ष्णैश्चिच्छेद शिनिपुंगवः
पश्यतस्तव पुत्रस्य कर्णस्य च महात्मनः
ग्रस्तमाचार्यमुख्येन धृष्टद्युम्नममोचयत्

^{७.१६४.१५७}चरन्तं रथमार्गेषु सात्यकिं सत्यविक्रमम्
द्रोणकर्णान्तरगतं कृपस्यापि च भारत
अपश्येतां महात्मानौ विष्वक्सेनधनंजयौ

^{७.१६४.१५८}अपूजयेतां वार्ष्णेयं ब्रुवाणौ साधु साध्विति
दिव्यान्यस्त्राणि सर्वेषां युधि निघ्नन्तमच्युतम्
अभिपत्य ततः सेनां विष्वक्सेनधनंजयौ

^{७.१६४.१५९}धनंजयस्ततः कृष्णमब्रवीत्पश्य केशव
आचार्यवरमुख्यानां मध्ये क्रीडन्मधूद्वहः

^{७.१६४.१६०}आनन्दयति मां भूयः सात्यकिः सत्यविक्रमः
माद्रीपुत्रौ च भीमं च राजानं च युधिष्ठिरम्

^{७.१६४.१६१}यच्छिक्षयानुद्धतः सन्रणे चरति सात्यकिः
महारथानुपक्रीडन्वृष्णीनां कीर्तिवर्धनः

^{७.१६४.१६२}तमेते प्रतिनन्दन्ति सिद्धाः सैन्याश्च विस्मिताः
अजय्यं समरे दृष्ट्वा साधु साध्विति सात्वतम्
योधाश्चोभयतः सर्वे कर्मभिः समपूजयन्