^{१३.४२.१}भीष्म उवाच

^{१३.४२.२}विपुलस्त्वकरोत्तीव्रं तपः कृत्वा गुरोर्वचः
तपोयुक्तमथात्मानममन्यत च वीर्यवान्

^{१३.४२.३}स तेन कर्मणा स्पर्धन्पृथिवीं पृथिवीपते
चचार गतभीः प्रीतो लब्धकीर्तिर्वरो नृषु

^{१३.४२.४}उभौ लोकौ जितौ चापि तथैवामन्यत प्रभुः
कर्मणा तेन कौरव्य तपसा विपुलेन च

^{१३.४२.५}अथ काले व्यतिक्रान्ते कस्मिंश्चित्कुरुनन्दन
रुच्या भगिन्या दानं वै बभूव धनधान्यवत्

^{१३.४२.६}एतस्मिन्नेव काले तु दिव्या काचिद्वराङ्गना
बिभ्रती परमं रूपं जगामाथ विहायसा

^{१३.४२.७}तस्याः शरीरात्पुष्पाणि पतितानि महीतले
तस्याश्रमस्याविदूरे दिव्यगन्धानि भारत

^{१३.४२.८}तान्यगृह्णात्ततो राजन्रुचिर्नलिनलोचना
तदा निमन्त्रकस्तस्या अङ्गेभ्यः क्षिप्रमागमत्

^{१३.४२.९}तस्या हि भगिनी तात ज्येष्ठा नाम्ना प्रभावती
भार्या चित्ररथस्याथ बभूवाङ्गेश्वरस्य वै

^{१३.४२.१०}पिनह्य तानि पुष्पाणि केशेषु वरवर्णिनी
आमन्त्रिता ततोऽगच्छद्रुचिरङ्गपतेर्गृहान्

^{१३.४२.११}पुष्पाणि तानि दृष्ट्वाथ तदाङ्गेन्द्रवराङ्गना
भगिनीं चोदयामास पुष्पार्थे चारुलोचना

^{१३.४२.१२}सा भर्त्रे सर्वमाचष्ट रुचिः सुरुचिरानना
भगिन्या भाषितं सर्वमृषिस्तच्चाभ्यनन्दत

^{१३.४२.१३}ततो विपुलमानाय्य देवशर्मा महातपाः
पुष्पार्थे चोदयामास गच्छ गच्छेति भारत

^{१३.४२.१४}विपुलस्तु गुरोर्वाक्यमविचार्य महातपाः
स तथेत्यब्रवीद्राजंस्तं च देशं जगाम ह

^{१३.४२.१५}यस्मिन्देशे तु तान्यासन्पतितानि नभस्तलात्
अम्लानान्यपि तत्रासन्कुसुमान्यपराण्यपि

^{१३.४२.१६}ततः स तानि जग्राह दिव्यानि रुचिराणि च
प्राप्तानि स्वेन तपसा दिव्यगन्धानि भारत

^{१३.४२.१७}संप्राप्य तानि प्रीतात्मा गुरोर्वचनकारकः
ततो जगाम तूर्णं च चम्पां चम्पकमालिनीम्

^{१३.४२.१८}स वने विजने तात ददर्श मिथुनं नृणाम्
चक्रवत्परिवर्तन्तं गृहीत्वा पाणिना करम्

^{१३.४२.१९}तत्रैकस्तूर्णमगमत्तत्पदे परिवर्तयन्
एकस्तु न तथा राजंश्चक्रतुः कलहं ततः

^{१३.४२.२०}त्वं शीघ्रं गच्छसीत्येकोऽब्रवीन्नेति तथापरः
नेति नेति च तौ तात परस्परमथोचतुः

^{१३.४२.२१}तयोर्विस्पर्धतोरेवं शपथोऽयमभूत्तदा
मनसोद्दिश्य विपुलं ततो वाक्यमथोचतुः

^{१३.४२.२२}आवयोरनृतं प्राह यस्तस्याथ द्विजस्य वै
विपुलस्य परे लोके या गतिः सा भवेदिति

^{१३.४२.२३}एतच्छ्रुत्वा तु विपुलो विषण्णवदनोऽभवत्
एवं तीव्रतपाश्चाहं कष्टश्चायं परिग्रहः

^{१३.४२.२४}मिथुनस्यास्य किं मे स्यात्कृतं पापं यतो गतिः
अनिष्टा सर्वभूतानां कीर्तितानेन मेऽद्य वै

^{१३.४२.२५}एवं संचिन्तयन्नेव विपुलो राजसत्तम
अवाङ्मुखो न्यस्तशिरा दध्यौ दुष्कृतमात्मनः

^{१३.४२.२६}ततः षडन्यान्पुरुषानक्षैः काञ्चनराजतैः
अपश्यद्दीव्यमानान्वै लोभहर्षान्वितांस्तथा

^{१३.४२.२७}कुर्वतः शपथं तं वै यः कृतो मिथुनेन वै
विपुलं वै समुद्दिश्य तेऽपि वाक्यमथाब्रुवन्

^{१३.४२.२८}यो लोभमास्थायास्माकं विषमं कर्तुमुत्सहेत्
विपुलस्य परे लोके या गतिस्तामवाप्नुयात्

^{१३.४२.२९}एतच्छ्रुत्वा तु विपुलो नापश्यद्धर्मसंकरम्
जन्मप्रभृति कौरव्य कृतपूर्वमथात्मनः

^{१३.४२.३०}स प्रदध्यौ तदा राजन्नग्नावग्निरिवाहितः
दह्यमानेन मनसा शापं श्रुत्वा तथाविधम्

^{१३.४२.३१}तस्य चिन्तयतस्तात बह्व्यो दिननिशा ययुः
इदमासीन्मनसि च रुच्या रक्षणकारितम्

^{१३.४२.३२}लक्षणं लक्षणेनैव वदनं वदनेन च
विधाय न मया चोक्तं सत्यमेतद्गुरोस्तदा

^{१३.४२.३३}एतदात्मनि कौरव्य दुष्कृतं विपुलस्तदा
अमन्यत महाभाग तथा तच्च न संशयः

^{१३.४२.३४}स चम्पां नगरीमेत्य पुष्पाणि गुरवे ददौ
पूजयामास च गुरुं विधिवत्स गुरुप्रियः