^{१४.५९.१}वसुदेव उवाच

^{१४.५९.२}श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम्
नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः

^{१४.५९.३}त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ

^{१४.५९.४}यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्

^{१४.५९.५}अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्

^{१४.५९.६}इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा

^{१४.५९.७}वासुदेव उवाच

^{१४.५९.८}अत्यद्भुतानि कर्माणि क्षत्रियाणां महात्मनाम्
बहुलत्वान्न संख्यातुं शक्यान्यब्दशतैरपि

^{१४.५९.९}प्राधान्यतस्तु गदतः समासेनैव मे शृणु
कर्माणि पृथिवीशानां यथावदमरद्युते

^{१४.५९.१०}भीष्मः सेनापतिरभूदेकादशचमूपतिः
कौरव्यः कौरवेयाणां देवानामिव वासवः

^{१४.५९.११}शिखण्डी पाण्डुपुत्राणां नेता सप्तचमूपतिः
बभूव रक्षितो धीमान्धीमता सव्यसाचिना

^{१४.५९.१२}तेषां तदभवद्युद्धं दशाहानि महात्मनाम्
कुरूणां पाण्डवानां च सुमहद्रोमहर्षणम्

^{१४.५९.१३}ततः शिखण्डी गाङ्गेयमयुध्यन्तं महाहवे
जघान बहुभिर्बाणैः सह गाण्डीवधन्वना

^{१४.५९.१४}अकरोत्स ततः कालं शरतल्पगतो मुनिः
अयनं दक्षिणं हित्वा संप्राप्ते चोत्तरायणे

^{१४.५९.१५}ततः सेनापतिरभूद्द्रोणोऽस्त्रविदुषां वरः
प्रवीरः कौरवेन्द्रस्य काव्यो दैत्यपतेरिव

^{१४.५९.१६}अक्षौहिणीभिः शिष्टाभिर्नवभिर्द्विजसत्तमः
संवृतः समरश्लाघी गुप्तः कृपवृषादिभिः

^{१४.५९.१७}धृष्टद्युम्नस्त्वभून्नेता पाण्डवानां महास्त्रवित्
गुप्तो भीमेन तेजस्वी मित्रेण वरुणो यथा

^{१४.५९.१८}पञ्चसेनापरिवृतो द्रोणप्रेप्सुर्महामनाः
पितुर्निकारान्संस्मृत्य रणे कर्माकरोन्महत्

^{१४.५९.१९}तस्मिंस्ते पृथिवीपाला द्रोणपार्षतसंगरे
नानादिगागता वीराः प्रायशो निधनं गताः

^{१४.५९.२०}दिनानि पञ्च तद्युद्धमभूत्परमदारुणम्
ततो द्रोणः परिश्रान्तो धृष्टद्युम्नवशं गतः

^{१४.५९.२१}ततः सेनापतिरभूत्कर्णो दौर्योधने बले
अक्षौहिणीभिः शिष्टाभिर्वृतः पञ्चभिराहवे

^{१४.५९.२२}तिस्रस्तु पाण्डुपुत्राणां चम्वो बीभत्सुपालिताः
हतप्रवीरभूयिष्ठा बभूवुः समवस्थिताः

^{१४.५९.२३}ततः पार्थं समासाद्य पतंग इव पावकम्
पञ्चत्वमगमत्सौतिर्द्वितीयेऽहनि दारुणे

^{१४.५९.२४}हते कर्णे तु कौरव्या निरुत्साहा हतौजसः
अक्षौहिणीभिस्तिसृभिर्मद्रेशं पर्यवारयन्

^{१४.५९.२५}हतवाहनभूयिष्ठाः पाण्डवास्तु युधिष्ठिरम्
अक्षौहिण्या निरुत्साहाः शिष्टया पर्यवारयन्

^{१४.५९.२६}अवधीन्मद्रराजानं कुरुराजो युधिष्ठिरः
तस्मिंस्तथार्धदिवसे कर्म कृत्वा सुदुष्करम्

^{१४.५९.२७}हते शल्ये तु शकुनिं सहदेवो महामनाः
आहर्तारं कलेस्तस्य जघानामितविक्रमः

^{१४.५९.२८}निहते शकुनौ राजा धार्तराष्ट्रः सुदुर्मनाः
अपाक्रामद्गदापाणिर्हतभूयिष्ठसैनिकः

^{१४.५९.२९}तमन्वधावत्संक्रुद्धो भीमसेनः प्रतापवान्
ह्रदे द्वैपायने चापि सलिलस्थं ददर्श तम्

^{१४.५९.३०}ततः शिष्टेन सैन्येन समन्तात्परिवार्य तम्
उपोपविविशुर्हृष्टा ह्रदस्थं पञ्च पाण्डवाः

^{१४.५९.३१}विगाह्य सलिलं त्वाशु वाग्बाणैर्भृशविक्षतः
उत्थाय स गदापाणिर्युद्धाय समुपस्थितः

^{१४.५९.३२}ततः स निहतो राजा धार्तराष्ट्रो महामृधे
भीमसेनेन विक्रम्य पश्यतां पृथिवीक्षिताम्

^{१४.५९.३३}ततस्तत्पाण्डवं सैन्यं संसुप्तं शिबिरे निशि
निहतं द्रोणपुत्रेण पितुर्वधममृष्यता

^{१४.५९.३४}हतपुत्रा हतबला हतमित्रा मया सह
युयुधानद्वितीयेन पञ्च शिष्टाः स्म पाण्डवाः

^{१४.५९.३५}सहैव कृपभोजाभ्यां द्रौणिर्युद्धादमुच्यत
युयुत्सुश्चापि कौरव्यो मुक्तः पाण्डवसंश्रयात्

^{१४.५९.३६}निहते कौरवेन्द्रे च सानुबन्धे सुयोधने
विदुरः संजयश्चैव धर्मराजमुपस्थितौ

^{१४.५९.३७}एवं तदभवद्युद्धमहान्यष्टादश प्रभो
यत्र ते पृथिवीपाला निहताः स्वर्गमावसन्

^{१४.५९.३८}वैशंपायन उवाच

^{१४.५९.३९}शृण्वतां तु महाराज कथां तां रोमहर्षणीम्
दुःखहर्षपरिक्लेशा वृष्णीनामभवंस्तदा