^{३.१७६.१}वैशंपायन उवाच

^{३.१७६.२}स भीमसेनस्तेजस्वी तथा सर्पवशं गतः
चिन्तयामास सर्पस्य वीर्यमत्यद्भुतं महत्

^{३.१७६.३}उवाच च महासर्पं कामया ब्रूहि पन्नग
कस्त्वं भो भुजगश्रेष्ठ किं मया च करिष्यसि

^{३.१७६.४}पाण्डवो भीमसेनोऽहं धर्मराजादनन्तरः
नागायुतसमप्राणस्त्वया नीतः कथं वशम्

^{३.१७६.५}सिंहाः केसरिणो व्याघ्रा महिषा वारणास्तथा
समागताश्च बहुशो निहताश्च मया मृधे

^{३.१७६.६}दानवाश्च पिशाचाश्च राक्षसाश्च महाबलाः
भुजवेगमशक्ता मे सोढुं पन्नगसत्तम

^{३.१७६.७}किं नु विद्याबलं किं वा वरदानमथो तव
उद्योगमपि कुर्वाणो वशगोऽस्मि कृतस्त्वया

^{३.१७६.८}असत्यो विक्रमो नॄणामिति मे निश्चिता मतिः
यथेदं मे त्वया नाग बलं प्रतिहतं महत्

^{३.१७६.९}इत्येवंवादिनं वीरं भीममक्लिष्टकारिणम्
भोगेन महता सर्पः समन्तात्पर्यवेष्टयत्

^{३.१७६.१०}निगृह्य तं महाबाहुं ततः स भुजगस्तदा
विमुच्यास्य भुजौ पीनाविदं वचनमब्रवीत्

^{३.१७६.११}दिष्ट्या त्वं क्षुधितस्याद्य देवैर्भक्षो महाभुज
दिष्ट्या कालस्य महतः प्रियाः प्राणा हि देहिनाम्

^{३.१७६.१२}यथा त्विदं मया प्राप्तं भुजंगत्वमरिंदम
तदवश्यं मया ख्याप्यं तवाद्य शृणु सत्तम

^{३.१७६.१३}इमामवस्थां संप्राप्तो ह्यहं कोपान्मनीषिणाम्
शापस्यान्तं परिप्रेप्सुः सर्पस्य कथयामि तत्

^{३.१७६.१४}नहुषो नाम राजर्षिर्व्यक्तं ते श्रोत्रमागतः
तवैव पूर्वः पूर्वेषामायोर्वंशकरः सुतः

^{३.१७६.१५}सोऽहं शापादगस्त्यस्य ब्राह्मणानवमन्य च
इमामवस्थामापन्नः पश्य दैवमिदं मम

^{३.१७६.१६}त्वां चेदवध्यमायान्तमतीव प्रियदर्शनम्
अहमद्योपयोक्ष्यामि विधानं पश्य यादृशम्

^{३.१७६.१७}न हि मे मुच्यते कश्चित्कथंचिद्ग्रहणं गतः
गजो वा महिषो वापि षष्ठे काले नरोत्तम

^{३.१७६.१८}नासि केवलसर्पेण तिर्यग्योनिषु वर्तता
गृहीतः कौरवश्रेष्ठ वरदानमिदं मम

^{३.१७६.१९}पतता हि विमानाग्रान्मया शक्रासनाद्द्रुतम्
कुरु शापान्तमित्युक्तो भगवान्मुनिसत्तमः

^{३.१७६.२०}स मामुवाच तेजस्वी कृपयाभिपरिप्लुतः
मोक्षस्ते भविता राजन्कस्माच्चित्कालपर्ययात्

^{३.१७६.२१}ततोऽस्मि पतितो भूमौ न च मामजहात्स्मृतिः
स्मार्तमस्ति पुराणं मे यथैवाधिगतं तथा

^{३.१७६.२२}यस्तु ते व्याहृतान्प्रश्नान्प्रतिब्रूयाद्विशेषवित्
स त्वां मोक्षयिता शापादिति मामब्रवीदृषिः

^{३.१७६.२३}गृहीतस्य त्वया राजन्प्राणिनोऽपि बलीयसः
सत्त्वभ्रंशोऽधिकस्यापि सर्वस्याशु भविष्यति

^{३.१७६.२४}इति चाप्यहमश्रौषं वचस्तेषां दयावताम्
मयि संजातहार्दानामथ तेऽन्तर्हिता द्विजाः

^{३.१७६.२५}सोऽहं परमदुष्कर्मा वसामि निरयेऽशुचौ
सर्पयोनिमिमां प्राप्य कालाकाङ्क्षी महाद्युते

^{३.१७६.२६}तमुवाच महाबाहुर्भीमसेनो भुजंगमम्
न ते कुप्ये महासर्प न चात्मानं विगर्हये

^{३.१७६.२७}यस्मादभावी भावी वा मनुष्यः सुखदुःखयोः
आगमे यदि वापाये न तत्र ग्लपयेन्मनः

^{३.१७६.२८}दैवं पुरुषकारेण को निवर्तितुमर्हति
दैवमेव परं मन्ये पुरुषार्थो निरर्थकः

^{३.१७६.२९}पश्य दैवोपघाताद्धि भुजवीर्यव्यपाश्रयम्
इमामवस्थां संप्राप्तमनिमित्तमिहाद्य माम्

^{३.१७६.३०}किं तु नाद्यानुशोचामि तथात्मानं विनाशितम्
यथा तु विपिने न्यस्तान्भ्रातॄन्राज्यपरिच्युतान्

^{३.१७६.३१}हिमवांश्च सुदुर्गोऽयं यक्षराक्षससंकुलः
मां च ते समुदीक्षन्तः प्रपतिष्यन्ति विह्वलाः

^{३.१७६.३२}विनष्टमथ वा श्रुत्वा भविष्यन्ति निरुद्यमाः
धर्मशीला मया ते हि बाध्यन्ते राज्यगृद्धिना

^{३.१७६.३३}अथ वा नार्जुनो धीमान्विषादमुपयास्यति
सर्वास्त्रविदनाधृष्यो देवगन्धर्वराक्षसैः

^{३.१७६.३४}समर्थः स महाबाहुरेकाह्ना सुमहाबलः
देवराजमपि स्थानात्प्रच्यावयितुमोजसा

^{३.१७६.३५}किं पुनर्धृतराष्ट्रस्य पुत्रं दुर्द्यूतदेविनम्
विद्विष्टं सर्वलोकस्य दम्भलोभपरायणम्

^{३.१७६.३६}मातरं चैव शोचामि कृपणां पुत्रगृद्धिनीम्
यास्माकं नित्यमाशास्ते महत्त्वमधिकं परैः

^{३.१७६.३७}कथं नु तस्यानाथाया मद्विनाशाद्भुजंगम
अफलास्ते भविष्यन्ति मयि सर्वे मनोरथाः

^{३.१७६.३८}नकुलः सहदेवश्च यमजौ गुरुवर्तिनौ
मद्बाहुबलसंस्तब्धौ नित्यं पुरुषमानिनौ

^{३.१७६.३९}निरुत्साहौ भविष्येते भ्रष्टवीर्यपराक्रमौ
मद्विनाशात्परिद्यूनाविति मे वर्तते मतिः

^{३.१७६.४०}एवंविधं बहु तदा विललाप वृकोदरः
भुजंगभोगसंरुद्धो नाशकच्च विचेष्टितुम्

^{३.१७६.४१}युधिष्ठिरस्तु कौन्तेय बभूवास्वस्थचेतनः
अनिष्टदर्शनान्घोरानुत्पातान्परिचिन्तयन्

^{३.१७६.४२}दारुणं ह्यशिवं नादं शिवा दक्षिणतः स्थिता
दीप्तायां दिशि वित्रस्ता रौति तस्याश्रमस्य ह

^{३.१७६.४३}एकपक्षाक्षिचरणा वर्तिका घोरदर्शना
रुधिरं वमन्ती ददृशे प्रत्यादित्यमपस्वरा

^{३.१७६.४४}प्रववावनिलो रूक्षश्चण्डः शर्करकर्षणः
अपसव्यानि सर्वाणि मृगपक्षिरुतानि च

^{३.१७६.४५}पृष्ठतो वायसः कृष्णो याहि याहीति वाशति
मुहुर्मुहुः प्रस्फुरति दक्षिणोऽस्य भुजस्तथा

^{३.१७६.४६}हृदयं चरणश्चापि वामोऽस्य परिवर्तते
सव्यस्याक्ष्णो विकारश्चाप्यनिष्टः समपद्यत

^{३.१७६.४७}स धर्मराजो मेधावी शङ्कमानो महद्भयम्
द्रौपदीं परिपप्रच्छ क्व भीम इति भारत

^{३.१७६.४८}शशंस तस्मै पाञ्चाली चिरयातं वृकोदरम्
स प्रतस्थे महाबाहुर्धौम्येन सहितो नृपः

^{३.१७६.४९}द्रौपद्या रक्षणं कार्यमित्युवाच धनंजयम्
नकुलं सहदेवं च व्यादिदेश द्विजान्प्रति

^{३.१७६.५०}स तस्य पदमुन्नीय तस्मादेवाश्रमात्प्रभुः
ददर्श पृथिवीं चिह्नैर्भीमस्य परिचिह्निताम्

^{३.१७६.५१}धावतस्तस्य वीरस्य मृगार्थे वातरंहसः
ऊरुवातविनिर्भग्नान्द्रुमान्व्यावर्जितान्पथि

^{३.१७६.५२}स गत्वा तैस्तदा चिह्नैर्ददर्श गिरिगह्वरे
गृहीतं भुजगेन्द्रेण निश्चेष्टमनुजं तथा