^{३.३२.१}युधिष्ठिर उवाच

^{३.३२.२}वल्गु चित्रपदं श्लक्ष्णं याज्ञसेनि त्वया वचः
उक्तं तच्छ्रुतमस्माभिर्नास्तिक्यं तु प्रभाषसे

^{३.३२.३}नाहं धर्मफलान्वेषी राजपुत्रि चराम्युत
ददामि देयमित्येव यजे यष्टव्यमित्युत

^{३.३२.४}अस्तु वात्र फलं मा वा कर्तव्यं पुरुषेण यत्
गृहानावसता कृष्णे यथाशक्ति करोमि तत्

^{३.३२.५}धर्मं चरामि सुश्रोणि न धर्मफलकारणात्
आगमाननतिक्रम्य सतां वृत्तमवेक्ष्य च
धर्म एव मनः कृष्णे स्वभावाच्चैव मे धृतम्

^{३.३२.६}न धर्मफलमाप्नोति यो धर्मं दोग्धुमिच्छति
यश्चैनं शङ्कते कृत्वा नास्तिक्यात्पापचेतनः

^{३.३२.७}अतिवादान्मदाच्चैव मा धर्ममतिशङ्किथाः
धर्मातिशङ्की पुरुषस्तिर्यग्गतिपरायणः

^{३.३२.८}धर्मो यस्यातिशङ्क्यः स्यादार्षं वा दुर्बलात्मनः
वेदाच्छूद्र इवापेयात्स लोकादजरामरात्

^{३.३२.९}वेदाध्यायी धर्मपरः कुले जातो यशस्विनि
स्थविरेषु स योक्तव्यो राजभिर्धर्मचारिभिः

^{३.३२.१०}पापीयान्हि स शूद्रेभ्यस्तस्करेभ्यो विशेषतः
शास्त्रातिगो मन्दबुद्धिर्यो धर्ममतिशङ्कते

^{३.३२.११}प्रत्यक्षं हि त्वया दृष्ट ऋषिर्गच्छन्महातपाः
मार्कण्डेयोऽप्रमेयात्मा धर्मेण चिरजीविताम्

^{३.३२.१२}व्यासो वसिष्ठो मैत्रेयो नारदो लोमशः शुकः
अन्ये च ऋषयः सिद्धा धर्मेणैव सुचेतसः

^{३.३२.१३}प्रत्यक्षं पश्यसि ह्येतान्दिव्ययोगसमन्वितान्
शापानुग्रहणे शक्तान्देवैरपि गरीयसः

^{३.३२.१४}एते हि धर्ममेवादौ वर्णयन्ति सदा मम
कर्तव्यममरप्रख्याः प्रत्यक्षागमबुद्धयः

^{३.३२.१५}अतो नार्हसि कल्याणि धातारं धर्ममेव च
रजोमूढेन मनसा क्षेप्तुं शङ्कितुमेव च

^{३.३२.१६}धर्मातिशङ्की नान्यस्मिन्प्रमाणमधिगच्छति
आत्मप्रमाण उन्नद्धः श्रेयसो ह्यवमन्यकः

^{३.३२.१७}इन्द्रियप्रीतिसंबद्धं यदिदं लोकसाक्षिकम्
एतावान्मन्यते बालो मोहमन्यत्र गच्छति

^{३.३२.१८}प्रायश्चित्तं न तस्यास्ति यो धर्ममतिशङ्कते
ध्यायन्स कृपणः पापो न लोकान्प्रतिपद्यते

^{३.३२.१९}प्रमाणान्यतिवृत्तो हि वेदशास्त्रार्थनिन्दकः
कामलोभानुगो मूढो नरकं प्रतिपद्यते

^{३.३२.२०}यस्तु नित्यं कृतमतिर्धर्ममेवाभिपद्यते
अशङ्कमानः कल्याणि सोऽमुत्रानन्त्यमश्नुते

^{३.३२.२१}आर्षं प्रमाणमुत्क्रम्य धर्मानपरिपालयन्
सर्वशास्त्रातिगो मूढः शं जन्मसु न विन्दति

^{३.३२.२२}शिष्टैराचरितं धर्मं कृष्णे मा स्मातिशङ्किथाः
पुराणमृषिभिः प्रोक्तं सर्वज्ञैः सर्वदर्शिभिः

^{३.३२.२३}धर्म एव प्लवो नान्यः स्वर्गं द्रौपदि गच्छताम्
सैव नौः सागरस्येव वणिजः पारमृच्छतः

^{३.३२.२४}अफालो यदि धर्मः स्याच्चरितो धर्मचारिभिः
अप्रतिष्ठे तमस्येतज्जगन्मज्जेदनिन्दिते

^{३.३२.२५}निर्वाणं नाधिगच्छेयुर्जीवेयुः पशुजीविकाम्
विघातेनैव युज्येयुर्न चार्थं किंचिदाप्नुयुः

^{३.३२.२६}तपश्च ब्रह्मचर्यं च यज्ञः स्वाध्याय एव च
दानमार्जवमेतानि यदि स्युरफलानि वै

^{३.३२.२७}नाचरिष्यन्परे धर्मं परे परतरे च ये
विप्रलम्भोऽयमत्यन्तं यदि स्युरफलाः क्रियाः

^{३.३२.२८}ऋषयश्चैव देवाश्च गन्धर्वासुरराक्षसाः
ईश्वराः कस्य हेतोस्ते चरेयुर्धर्ममादृताः

^{३.३२.२९}फलदं त्विह विज्ञाय धातारं श्रेयसि ध्रुवे
धर्मं ते ह्याचरन्कृष्णे तद्धि धर्मसनातनम्

^{३.३२.३०}स चायं सफलो धर्मो न धर्मोऽफल उच्यते
दृश्यन्तेऽपि हि विद्यानां फलानि तपसां तथा

^{३.३२.३१}त्वय्येतद्वै विजानीहि जन्म कृष्णे यथा श्रुतम्
वेत्थ चापि यथा जातो धृष्टद्युम्नः प्रतापवान्

^{३.३२.३२}एतावदेव पर्याप्तमुपमानं शुचिस्मिते
कर्मणां फलमस्तीति धीरोऽल्पेनापि तुष्यति

^{३.३२.३३}बहुनापि ह्यविद्वांसो नैव तुष्यन्त्यबुद्धयः
तेषां न धर्मजं किंचित्प्रेत्य शर्मास्ति कर्म वा

^{३.३२.३४}कर्मणामुत पुण्यानां पापानां च फलोदयः
प्रभवश्चाप्ययश्चैव देवगुह्यानि भामिनि

^{३.३२.३५}नैतानि वेद यः कश्चिन्मुह्यन्त्यत्र प्रजा इमाः
रक्ष्याण्येतानि देवानां गूढमाया हि देवताः

^{३.३२.३६}कृशाङ्गाः सुव्रताश्चैव तपसा दग्धकिल्बिषाः
प्रसन्नैर्मानसैर्युक्ताः पश्यन्त्येतानि वै द्विजाः

^{३.३२.३७}न फलादर्शनाद्धर्मः शङ्कितव्यो न देवताः
यष्टव्यं चाप्रमत्तेन दातव्यं चानसूयता

^{३.३२.३८}कर्मणां फलमस्तीति तथैतद्धर्म शाश्वतम्
ब्रह्मा प्रोवाच पुत्राणां यदृषिर्वेद कश्यपः

^{३.३२.३९}तस्मात्ते संशयः कृष्णे नीहार इव नश्यतु
व्यवस्य सर्वमस्तीति नास्तिक्यं भावमुत्सृज

^{३.३२.४०}ईश्वरं चापि भूतानां धातारं मा विचिक्षिपः
शिक्षस्वैनं नमस्वैनं मा ते भूद्बुद्धिरीदृशी

^{३.३२.४१}यस्य प्रसादात्तद्भक्तो मर्त्यो गच्छत्यमर्त्यताम्
उत्तमं दैवतं कृष्णे मातिवोचः कथंचन