^{३.६९.१}बृहदश्व उवाच

^{३.६९.२}श्रुत्वा वचः सुदेवस्य ऋतुपर्णो नराधिपः
सान्त्वयञ्श्लक्ष्णया वाचा बाहुकं प्रत्यभाषत

^{३.६९.३}विदर्भान्यातुमिच्छामि दमदन्त्याः स्वयंवरम्
एकाह्ना हयतत्त्वज्ञ मन्यसे यदि बाहुक

^{३.६९.४}एवमुक्तस्य कौन्तेय तेन राज्ञा नलस्य ह
व्यदीर्यत मनो दुःखात्प्रदध्यौ च महामनाः

^{३.६९.५}दमयन्ती भवेदेतत्कुर्याद्दुःखेन मोहिता
अस्मदर्थे भवेद्वायमुपायश्चिन्तितो महान्

^{३.६९.६}नृशंसं बत वैदर्भी कर्तुकामा तपस्विनी
मया क्षुद्रेण निकृता पापेनाकृतबुद्धिना

^{३.६९.७}स्त्रीस्वभावश्चलो लोके मम दोषश्च दारुणः
स्यादेवमपि कुर्यात्सा विवशा गतसौहृदा
मम शोकेन संविग्ना नैराश्यात्तनुमध्यमा

^{३.६९.८}न चैवं कर्हिचित्कुर्यात्सापत्या च विशेषतः
यदत्र तथ्यं पथ्यं च गत्वा वेत्स्यामि निश्चयम्
ऋतुपर्णस्य वै काममात्मार्थं च करोम्यहम्

^{३.६९.९}इति निश्चित्य मनसा बाहुको दीनमानसः
कृताञ्जलिरुवाचेदमृतुपर्णं नराधिपम्

^{३.६९.१०}प्रतिजानामि ते सत्यं गमिष्यसि नराधिप
एकाह्ना पुरुषव्याघ्र विदर्भनगरीं नृप

^{३.६९.११}ततः परीक्षामश्वानां चक्रे राजन्स बाहुकः
अश्वशालामुपागम्य भाङ्गस्वरिनृपाज्ञया

^{३.६९.१२}स त्वर्यमाणो बहुश ऋतुपर्णेन बाहुकः
अध्यगच्छत्कृशानश्वान्समर्थानध्वनि क्षमान्

^{३.६९.१३}तेजोबलसमायुक्तान्कुलशीलसमन्वितान्
वर्जिताँल्लक्षणैर्हीनैः पृथुप्रोथान्महाहनून्
शुद्धान्दशभिरावर्तैः सिन्धुजान्वातरंहसः

^{३.६९.१४}दृष्ट्वा तानब्रवीद्राजा किंचित्कोपसमन्वितः
किमिदं प्रार्थितं कर्तुं प्रलब्धव्या हि ते वयम्

^{३.६९.१५}कथमल्पबलप्राणा वक्ष्यन्तीमे हया मम
महानध्वा च तुरगैर्गन्तव्यः कथमीदृशैः

^{३.६९.१६}बाहुक उवाच

^{३.६९.१७}एते हया गमिष्यन्ति विदर्भान्नात्र संशयः
अथान्यान्मन्यसे राजन्ब्रूहि कान्योजयामि ते

^{३.६९.१८}ऋतुपर्ण उवाच

^{३.६९.१९}त्वमेव हयतत्त्वज्ञः कुशलश्चासि बाहुक
यान्मन्यसे समर्थांस्त्वं क्षिप्रं तानेव योजय

^{३.६९.२०}बृहदश्व उवाच

^{३.६९.२१}ततः सदश्वांश्चतुरः कुलशीलसमन्वितान्
योजयामास कुशलो जवयुक्तान्रथे नरः

^{३.६९.२२}ततो युक्तं रथं राजा समारोहत्त्वरान्वितः
अथ पर्यपतन्भूमौ जानुभिस्ते हयोत्तमाः

^{३.६९.२३}ततो नरवरः श्रीमान्नलो राजा विशां पते
सान्त्वयामास तानश्वांस्तेजोबलसमन्वितान्

^{३.६९.२४}रश्मिभिश्च समुद्यम्य नलो यातुमियेष सः
सूतमारोप्य वार्ष्णेयं जवमास्थाय वै परम्

^{३.६९.२५}ते चोद्यमाना विधिना बाहुकेन हयोत्तमाः
समुत्पेतुरिवाकाशं रथिनं मोहयन्निव

^{३.६९.२६}तथा तु दृष्ट्वा तानश्वान्वहतो वातरंहसः
अयोध्याधिपतिर्धीमान्विस्मयं परमं ययौ

^{३.६९.२७}रथघोषं तु तं श्रुत्वा हयसंग्रहणं च तत्
वार्ष्णेयश्चिन्तयामास बाहुकस्य हयज्ञताम्

^{३.६९.२८}किं नु स्यान्मातलिरयं देवराजस्य सारथिः
तथा हि लक्षणं वीरे बाहुके दृश्यते महत्

^{३.६९.२९}शालिहोत्रोऽथ किं नु स्याद्धयानां कुलतत्त्ववित्
मानुषं समनुप्राप्तो वपुः परमशोभनम्

^{३.६९.३०}उताहोस्विद्भवेद्राजा नलः परपुरंजयः
सोऽयं नृपतिरायात इत्येवं समचिन्तयत्

^{३.६९.३१}अथ वा यां नलो वेद विद्यां तामेव बाहुकः
तुल्यं हि लक्षये ज्ञानं बाहुकस्य नलस्य च

^{३.६९.३२}अपि चेदं वयस्तुल्यमस्य मन्ये नलस्य च
नायं नलो महावीर्यस्तद्विद्यस्तु भविष्यति

^{३.६९.३३}प्रच्छन्ना हि महात्मानश्चरन्ति पृथिवीमिमाम्
दैवेन विधिना युक्ताः शास्त्रोक्तैश्च विरूपणैः

^{३.६९.३४}भवेत्तु मतिभेदो मे गात्रवैरूप्यतां प्रति
प्रमाणात्परिहीनस्तु भवेदिति हि मे मतिः

^{३.६९.३५}वयःप्रमाणं तत्तुल्यं रूपेण तु विपर्ययः
नलं सर्वगुणैर्युक्तं मन्ये बाहुकमन्ततः

^{३.६९.३६}एवं विचार्य बहुशो वार्ष्णेयः पर्यचिन्तयत्
हृदयेन महाराज पुण्यश्लोकस्य सारथिः

^{३.६९.३७}ऋतुपर्णस्तु राजेन्द्र बाहुकस्य हयज्ञताम्
चिन्तयन्मुमुदे राजा सहवार्ष्णेयसारथिः

^{३.६९.३८}बलं वीर्यं तथोत्साहं हयसंग्रहणं च तत्
परं यत्नं च संप्रेक्ष्य परां मुदमवाप ह