^{३.७१.१}बृहदश्व उवाच

^{३.७१.२}ततो विदर्भान्संप्राप्तं सायाह्ने सत्यविक्रमम्
ऋतुपर्णं जना राज्ञे भीमाय प्रत्यवेदयन्

^{३.७१.३}स भीमवचनाद्राजा कुण्डिनं प्राविशत्पुरम्
नादयन्रथघोषेण सर्वाः सोपदिशो दश

^{३.७१.४}ततस्तं रथनिर्घोषं नलाश्वास्तत्र शुश्रुवुः
श्रुत्वा च समहृष्यन्त पुरेव नलसंनिधौ

^{३.७१.५}दमयन्ती च शुश्राव रथघोषं नलस्य तम्
यथा मेघस्य नदतो गम्भीरं जलदागमे

^{३.७१.६}नलेन संगृहीतेषु पुरेव नलवाजिषु
सदृशं रथनिर्घोषं मेने भैमी तथा हयाः

^{३.७१.७}प्रासादस्थाश्च शिखिनः शालास्थाश्चैव वारणाः
हयाश्च शुश्रुवुस्तत्र रथघोषं महीपतेः

^{३.७१.८}ते श्रुत्वा रथनिर्घोषं वारणाः शिखिनस्तथा
प्रणेदुरुन्मुखा राजन्मेघोदयमिवेक्ष्य ह

^{३.७१.९}दमयन्त्युवाच

^{३.७१.१०}यथासौ रथनिर्घोषः पूरयन्निव मेदिनीम्
मम ह्लादयते चेतो नल एष महीपतिः

^{३.७१.११}अद्य चन्द्राभवक्त्रं तं न पश्यामि नलं यदि
असंख्येयगुणं वीरं विनशिष्याम्यसंशयम्

^{३.७१.१२}यदि वै तस्य वीरस्य बाह्वोर्नाद्याहमन्तरम्
प्रविशामि सुखस्पर्शं विनशिष्याम्यसंशयम्

^{३.७१.१३}यदि मां मेघनिर्घोषो नोपगच्छति नैषधः
अद्य चामीकरप्रख्यो विनशिष्याम्यसंशयम्

^{३.७१.१४}यदि मां सिंहविक्रान्तो मत्तवारणवारणः
नाभिगच्छति राजेन्द्रो विनशिष्याम्यसंशयम्

^{३.७१.१५}न स्मराम्यनृतं किंचिन्न स्मराम्यनुपाकृतम्
न च पर्युषितं वाक्यं स्वैरेष्वपि महात्मनः

^{३.७१.१६}प्रभुः क्षमावान्वीरश्च मृदुर्दान्तो जितेन्द्रियः
रहोऽनीचानुवर्ती च क्लीबवन्मम नैषधः

^{३.७१.१७}गुणांस्तस्य स्मरन्त्या मे तत्पराया दिवानिशम्
हृदयं दीर्यत इदं शोकात्प्रियविनाकृतम्

^{३.७१.१८}बृहदश्व उवाच

^{३.७१.१९}एवं विलपमाना सा नष्टसंज्ञेव भारत
आरुरोह महद्वेश्म पुण्यश्लोकदिदृक्षया

^{३.७१.२०}ततो मध्यमकक्षायां ददर्श रथमास्थितम्
ऋतुपर्णं महीपालं सहवार्ष्णेयबाहुकम्

^{३.७१.२१}ततोऽवतीर्य वार्ष्णेयो बाहुकश्च रथोत्तमात्
हयांस्तानवमुच्याथ स्थापयामासतू रथम्

^{३.७१.२२}सोऽवतीर्य रथोपस्थादृतुपर्णो नराधिपः
उपतस्थे महाराज भीमं भीमपराक्रमम्

^{३.७१.२३}तं भीमः प्रतिजग्राह पूजया परया ततः
अकस्मात्सहसा प्राप्तं स्त्रीमन्त्रं न स्म विन्दति

^{३.७१.२४}किं कार्यं स्वागतं तेऽस्तु राज्ञा पृष्टश्च भारत
नाभिजज्ञे स नृपतिर्दुहित्रर्थे समागतम्

^{३.७१.२५}ऋतुपर्णोऽपि राजा स धीमान्सत्यपराक्रमः
राजानं राजपुत्रं वा न स्म पश्यति कंचन
नैव स्वयंवरकथां न च विप्रसमागमम्

^{३.७१.२६}ततो विगणयन्राजा मनसा कोसलाधिपः
आगतोऽस्मीत्युवाचैनं भवन्तमभिवादकः

^{३.७१.२७}राजापि च स्मयन्भीमो मनसाभिविचिन्तयत्
अधिकं योजनशतं तस्यागमनकारणम्

^{३.७१.२८}ग्रामान्बहूनतिक्रम्य नाध्यगच्छद्यथातथम्
अल्पकार्यं विनिर्दिष्टं तस्यागमनकारणम्

^{३.७१.२९}नैतदेवं स नृपतिस्तं सत्कृत्य व्यसर्जयत्
विश्राम्यतामिति वदन्क्लान्तोऽसीति पुनः पुनः

^{३.७१.३०}स सत्कृतः प्रहृष्टात्मा प्रीतः प्रीतेन पार्थिवः
राजप्रेष्यैरनुगतो दिष्टं वेश्म समाविशत्

^{३.७१.३१}ऋतुपर्णे गते राजन्वार्ष्णेयसहिते नृपे
बाहुको रथमास्थाय रथशालामुपागमत्

^{३.७१.३२}स मोचयित्वा तानश्वान्परिचार्य च शास्त्रतः
स्वयं चैतान्समाश्वास्य रथोपस्थ उपाविशत्

^{३.७१.३३}दमयन्ती तु शोकार्ता दृष्ट्वा भाङ्गस्वरिं नृपम्
सूतपुत्रं च वार्ष्णेयं बाहुकं च तथाविधम्

^{३.७१.३४}चिन्तयामास वैदर्भी कस्यैष रथनिस्वनः
नलस्येव महानासीन्न च पश्यामि नैषधम्

^{३.७१.३५}वार्ष्णेयेन भवेन्नूनं विद्या सैवोपशिक्षिता
तेनास्य रथनिर्घोषो नलस्येव महानभूत्

^{३.७१.३६}आहोस्विदृतुपर्णोऽपि यथा राजा नलस्तथा
ततोऽयं रथनिर्घोषो नैषधस्येव लक्ष्यते

^{३.७१.३७}एवं वितर्कयित्वा तु दमयन्ती विशां पते
दूतीं प्रस्थापयामास नैषधान्वेषणे नृप