४. विराटपर्व
४.४०.१उत्तर उवाच

४.४०.२आस्थाय विपुलं वीर रथं सारथिना मया
कतमं यास्यसेऽनीकमुक्तो यास्याम्यहं त्वया

४.४०.३अर्जुन उवाच

४.४०.४प्रीतोऽस्मि पुरुषव्याघ्र न भयं विद्यते तव
सर्वान्नुदामि ते शत्रून्रणे रणविशारद

४.४०.५स्वस्थो भव महाबुद्धे पश्य मां शत्रुभिः सह
युध्यमानं विमर्देऽस्मिन्कुर्वाणं भैरवं महत्

४.४०.६एतान्सर्वानुपासङ्गान्क्षिप्रं बध्नीहि मे रथे
एतं चाहर निस्त्रिंशं जातरूपपरिष्कृतम्
अहं वै कुरुभिर्योत्स्याम्यवजेष्यामि ते पशून्

४.४०.७संकल्पपक्षविक्षेपं बाहुप्राकारतोरणम्
त्रिदण्डतूणसंबाधमनेकध्वजसंकुलम्

४.४०.८ज्याक्षेपणं क्रोधकृतं नेमीनिनददुन्दुभि
नगरं ते मया गुप्तं रथोपस्थं भविष्यति

४.४०.९अधिष्ठितो मया संख्ये रथो गाण्डीवधन्वना
अजेयः शत्रुसैन्यानां वैराटे व्येतु ते भयम्

४.४०.१०उत्तर उवाच

४.४०.११बिभेमि नाहमेतेषां जानामि त्वां स्थिरं युधि
केशवेनापि संग्रामे साक्षादिन्द्रेण वा समम्

४.४०.१२इदं तु चिन्तयन्नेव परिमुह्यामि केवलम्
निश्चयं चापि दुर्मेधा न गच्छामि कथंचन

४.४०.१३एवं वीराङ्गरूपस्य लक्षणैरुचितस्य च
केन कर्मविपाकेन क्लीबत्वमिदमागतम्

४.४०.१४मन्ये त्वां क्लीबवेषेण चरन्तं शूलपाणिनम्
गन्धर्वराजप्रतिमं देवं वापि शतक्रतुम्

४.४०.१५अर्जुन उवाच

४.४०.१६भ्रातुर्नियोगाज्ज्येष्ठस्य संवत्सरमिदं व्रतम्
चरामि ब्रह्मचर्यं वै सत्यमेतद्ब्रवीमि ते

४.४०.१७नास्मि क्लीबो महाबाहो परवान्धर्मसंयुतः
समाप्तव्रतमुत्तीर्णं विद्धि मां त्वं नृपात्मज

४.४०.१८उत्तर उवाच

४.४०.१९परमोऽनुग्रहो मेऽद्य यत्प्रतर्को न मे वृथा
न हीदृशाः क्लीबरूपा भवन्तीह नरोत्तमाः

४.४०.२०सहायवानस्मि रणे युध्येयममरैरपि
साध्वसं तत्प्रनष्टं मे किं करोमि ब्रवीहि मे

४.४०.२१अहं ते संग्रहीष्यामि हयाञ्शत्रुरथारुजः
शिक्षितो ह्यस्मि सारथ्ये तीर्थतः पुरुषर्षभ

४.४०.२२दारुको वासुदेवस्य यथा शक्रस्य मातलिः
तथा मां विद्धि सारथ्ये शिक्षितं नरपुंगव

४.४०.२३यस्य याते न पश्यन्ति भूमौ प्राप्तं पदं पदम्
दक्षिणं यो धुरं युक्तः सुग्रीवसदृशो हयः

४.४०.२४योऽयं धुरं धुर्यवरो वामं वहति शोभनः
तं मन्ये मेघपुष्पस्य जवेन सदृशं हयम्

४.४०.२५योऽयं काञ्चनसंनाहः पार्ष्णिं वहति शोभनः
वामं सैन्यस्य मन्ये तं जवेन बलवत्तरम्

४.४०.२६योऽयं वहति ते पार्ष्णिं दक्षिणामञ्चितोद्यतः
बलाहकादपि मतः स जवे वीर्यवत्तरः

४.४०.२७त्वामेवायं रथो वोढुं संग्रामेऽर्हति धन्विनम्
त्वं चेमं रथमास्थाय योद्धुमर्हो मतो मम

४.४०.२८वैशंपायन उवाच

४.४०.२९ततो निर्मुच्य बाहुभ्यां वलयानि स वीर्यवान्
चित्रे दुन्दुभिसंनादे प्रत्यमुञ्चत्तले शुभे

४.४०.३०कृष्णान्भङ्गीमतः केशाञ्श्वेतेनोद्ग्रथ्य वाससा
अधिज्यं तरसा कृत्वा गाण्डीवं व्याक्षिपद्धनुः

४.४०.३१तस्य विक्षिप्यमाणस्य धनुषोऽभून्महास्वनः
यथा शैलस्य महतः शैलेनैवाभिजघ्नुषः

४.४०.३२सनिर्घाताभवद्भूमिर्दिक्षु वायुर्ववौ भृशम्
भ्रान्तद्विजं खं तदासीत्प्रकम्पितमहाद्रुमम्

४.४०.३३तं शब्दं कुरवोऽजानन्विस्फोटमशनेरिव
यदर्जुनो धनुःश्रेष्ठं बाहुभ्यामाक्षिपद्रथे