^{५.१२२.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{५.१२२.२}भगवन्नेवमेवैतद्यथा वदसि नारद
इच्छामि चाहमप्येवं न त्वीशो भगवन्नहम्

^{५.१२२.३}वैशंपायन उवाच

^{५.१२२.४}एवमुक्त्वा ततः कृष्णमभ्यभाषत भारत
स्वर्ग्यं लोक्यं च मामात्थ धर्म्यं न्याय्यं च केशव

^{५.१२२.५}न त्वहं स्ववशस्तात क्रियमाणं न मे प्रियम्
अङ्ग दुर्योधनं कृष्ण मन्दं शास्त्रातिगं मम

^{५.१२२.६}अनुनेतुं महाबाहो यतस्व पुरुषोत्तम
सुहृत्कार्यं तु सुमहत्कृतं ते स्याज्जनार्दन

^{५.१२२.७}ततोऽभ्यावृत्य वार्ष्णेयो दुर्योधनममर्षणम्
अब्रवीन्मधुरां वाचं सर्वधर्मार्थतत्त्ववित्

^{५.१२२.८}दुर्योधन निबोधेदं मद्वाक्यं कुरुसत्तम
समर्थं ते विशेषेण सानुबन्धस्य भारत

^{५.१२२.९}महाप्राज्ञ कुले जातः साध्वेतत्कर्तुमर्हसि
श्रुतवृत्तोपसंपन्नः सर्वैः समुदितो गुणैः

^{५.१२२.१०}दौष्कुलेया दुरात्मानो नृशंसा निरपत्रपाः
त एतदीदृशं कुर्युर्यथा त्वं तात मन्यसे

^{५.१२२.११}धर्मार्थयुक्ता लोकेऽस्मिन्प्रवृत्तिर्लक्ष्यते सताम्
असतां विपरीता तु लक्ष्यते भरतर्षभ

^{५.१२२.१२}विपरीता त्वियं वृत्तिरसकृल्लक्ष्यते त्वयि
अधर्मश्चानुबन्धोऽत्र घोरः प्राणहरो महान्

^{५.१२२.१३}अनेकशस्त्वन्निमित्तमयशस्यं च भारत
तमनर्थं परिहरन्नात्मश्रेयः करिष्यसि

^{५.१२२.१४}भ्रातॄणामथ भृत्यानां मित्राणां च परंतप
अधर्म्यादयशस्याच्च कर्मणस्त्वं प्रमोक्ष्यसे

^{५.१२२.१५}प्राज्ञैः शूरैर्महोत्साहैरात्मवद्भिर्बहुश्रुतैः
संधत्स्व पुरुषव्याघ्र पाण्डवैर्भरतर्षभ

^{५.१२२.१६}तद्धितं च प्रियं चैव धृतराष्ट्रस्य धीमतः
पितामहस्य द्रोणस्य विदुरस्य महामतेः

^{५.१२२.१७}कृपस्य सोमदत्तस्य बाह्लीकस्य च धीमतः
अश्वत्थाम्नो विकर्णस्य संजयस्य विशां पते

^{५.१२२.१८}ज्ञातीनां चैव भूयिष्ठं मित्राणां च परंतप
शमे शर्म भवेत्तात सर्वस्य जगतस्तथा

^{५.१२२.१९}ह्रीमानसि कुले जातः श्रुतवाननृशंसवान्
तिष्ठ तात पितुः शास्त्रे मातुश्च भरतर्षभ

^{५.१२२.२०}एतच्छ्रेयो हि मन्यन्ते पिता यच्छास्ति भारत
उत्तमापद्गतः सर्वः पितुः स्मरति शासनम्

^{५.१२२.२१}रोचते ते पितुस्तात पाण्डवैः सह संगमः
सामात्यस्य कुरुश्रेष्ठ तत्तुभ्यं तात रोचताम्

^{५.१२२.२२}श्रुत्वा यः सुहृदां शास्त्रं मर्त्यो न प्रतिपद्यते
विपाकान्ते दहत्येनं किंपाकमिव भक्षितम्

^{५.१२२.२३}यस्तु निःश्रेयसं वाक्यं मोहान्न प्रतिपद्यते
स दीर्घसूत्रो हीनार्थः पश्चात्तापेन युज्यते

^{५.१२२.२४}यस्तु निःश्रेयसं श्रुत्वा प्राप्तमेवाभिपद्यते
आत्मनो मतमुत्सृज्य स लोके सुखमेधते

^{५.१२२.२५}योऽर्थकामस्य वचनं प्रातिकूल्यान्न मृष्यते
शृणोति प्रतिकूलानि द्विषतां वशमेति सः

^{५.१२२.२६}सतां मतमतिक्रम्य योऽसतां वर्तते मते
शोचन्ते व्यसने तस्य सुहृदो नचिरादिव

^{५.१२२.२७}मुख्यानमात्यानुत्सृज्य यो निहीनान्निषेवते
स घोरामापदं प्राप्य नोत्तारमधिगच्छति

^{५.१२२.२८}योऽसत्सेवी वृथाचारो न श्रोता सुहृदां सदा
परान्वृणीते स्वान्द्वेष्टि तं गौः शपति भारत

^{५.१२२.२९}स त्वं विरुध्य तैर्वीरैरन्येभ्यस्त्राणमिच्छसि
अशिष्टेभ्योऽसमर्थेभ्यो मूढेभ्यो भरतर्षभ

^{५.१२२.३०}को हि शक्रसमाञ्ज्ञातीनतिक्रम्य महारथान्
अन्येभ्यस्त्राणमाशंसेत्त्वदन्यो भुवि मानवः

^{५.१२२.३१}जन्मप्रभृति कौन्तेया नित्यं विनिकृतास्त्वया
न च ते जातु कुप्यन्ति धर्मात्मानो हि पाण्डवाः

^{५.१२२.३२}मिथ्याप्रचरितास्तात जन्मप्रभृति पाण्डवाः
त्वयि सम्यङ्महाबाहो प्रतिपन्ना यशस्विनः

^{५.१२२.३३}त्वयापि प्रतिपत्तव्यं तथैव भरतर्षभ
स्वेषु बन्धुषु मुख्येषु मा मन्युवशमन्वगाः

^{५.१२२.३४}त्रिवर्गयुक्ता प्राज्ञानामारम्भा भरतर्षभ
धर्मार्थावनुरुध्यन्ते त्रिवर्गासंभवे नराः

^{५.१२२.३५}पृथक्तु विनिविष्टानां धर्मं धीरोऽनुरुध्यते
मध्यमोऽर्थं कलिं बालः काममेवानुरुध्यते

^{५.१२२.३६}इन्द्रियैः प्रसृतो लोभाद्धर्मं विप्रजहाति यः
कामार्थावनुपायेन लिप्समानो विनश्यति

^{५.१२२.३७}कामार्थौ लिप्समानस्तु धर्ममेवादितश्चरेत्
न हि धर्मादपैत्यर्थः कामो वापि कदाचन

^{५.१२२.३८}उपायं धर्ममेवाहुस्त्रिवर्गस्य विशां पते
लिप्समानो हि तेनाशु कक्षेऽग्निरिव वर्धते

^{५.१२२.३९}स त्वं तातानुपायेन लिप्ससे भरतर्षभ
आधिराज्यं महद्दीप्तं प्रथितं सर्वराजसु

^{५.१२२.४०}आत्मानं तक्षति ह्येष वनं परशुना यथा
यः सम्यग्वर्तमानेषु मिथ्या राजन्प्रवर्तते

^{५.१२२.४१}न तस्य हि मतिं छिन्द्याद्यस्य नेच्छेत्पराभवम्
अविच्छिन्नस्य धीरस्य कल्याणे धीयते मतिः

^{५.१२२.४२}त्यक्तात्मानं न बाधेत त्रिषु लोकेषु भारत
अप्यन्यं प्राकृतं किंचित्किमु तान्पाण्डवर्षभान्

^{५.१२२.४३}अमर्षवशमापन्नो न किंचिद्बुध्यते नरः
छिद्यते ह्याततं सर्वं प्रमाणं पश्य भारत

^{५.१२२.४४}श्रेयस्ते दुर्जनात्तात पाण्डवैः सह संगमः
तैर्हि संप्रीयमाणस्त्वं सर्वान्कामानवाप्स्यसि

^{५.१२२.४५}पाण्डवैर्निर्जितां भूमिं भुञ्जानो राजसत्तम
पाण्डवान्पृष्ठतः कृत्वा त्राणमाशंससेऽन्यतः

^{५.१२२.४६}दुःशासने दुर्विषहे कर्णे चापि ससौबले
एतेष्वैश्वर्यमाधाय भूतिमिच्छसि भारत

^{५.१२२.४७}न चैते तव पर्याप्ता ज्ञाने धर्मार्थयोस्तथा
विक्रमे चाप्यपर्याप्ताः पाण्डवान्प्रति भारत

^{५.१२२.४८}न हीमे सर्वराजानः पर्याप्ताः सहितास्त्वया
क्रुद्धस्य भीमसेनस्य प्रेक्षितुं मुखमाहवे

^{५.१२२.४९}इदं संनिहितं तात समग्रं पार्थिवं बलम्
अयं भीष्मस्तथा द्रोणः कर्णश्चायं तथा कृपः

^{५.१२२.५०}भूरिश्रवाः सौमदत्तिरश्वत्थामा जयद्रथः
अशक्ताः सर्व एवैते प्रतियोद्धुं धनंजयम्

^{५.१२२.५१}अजेयो ह्यर्जुनः क्रुद्धः सर्वैरपि सुरासुरैः
मानुषैरपि गन्धर्वैर्मा युद्धे चेत आधिथाः

^{५.१२२.५२}दृश्यतां वा पुमान्कश्चित्समग्रे पार्थिवे बले
योऽर्जुनं समरे प्राप्य स्वस्तिमानाव्रजेद्गृहान्

^{५.१२२.५३}किं ते जनक्षयेणेह कृतेन भरतर्षभ
यस्मिञ्जिते जितं ते स्यात्पुमानेकः स दृश्यताम्

^{५.१२२.५४}यः स देवान्सगन्धर्वान्सयक्षासुरपन्नगान्
अजयत्खाण्डवप्रस्थे कस्तं युध्येत मानवः

^{५.१२२.५५}तथा विराटनगरे श्रूयते महदद्भुतम्
एकस्य च बहूनां च पर्याप्तं तन्निदर्शनम्

^{५.१२२.५६}तमजेयमनाधृष्यं विजेतुं जिष्णुमच्युतम्
आशंससीह समरे वीरमर्जुनमूर्जितम्

^{५.१२२.५७}मद्द्वितीयं पुनः पार्थं कः प्रार्थयितुमर्हति
युद्धे प्रतीपमायान्तमपि साक्षात्पुरंदरः

^{५.१२२.५८}बाहुभ्यामुद्धरेद्भूमिं दहेत्क्रुद्ध इमाः प्रजाः
पातयेत्त्रिदिवाद्देवान्योऽर्जुनं समरे जयेत्

^{५.१२२.५९}पश्य पुत्रांस्तथा भ्रातॄञ्ज्ञातीन्संबन्धिनस्तथा
त्वत्कृते न विनश्येयुरेते भरतसत्तम

^{५.१२२.६०}अस्तु शेषं कौरवाणां मा पराभूदिदं कुलम्
कुलघ्न इति नोच्येथा नष्टकीर्तिर्नराधिप

^{५.१२२.६१}त्वामेव स्थापयिष्यन्ति यौवराज्ये महारथाः
महाराज्ये च पितरं धृतराष्ट्रं जनेश्वरम्

^{५.१२२.६२}मा तात श्रियमायान्तीमवमंस्थाः समुद्यताम्
अर्धं प्रदाय पार्थेभ्यो महतीं श्रियमाप्स्यसि

^{५.१२२.६३}पाण्डवैः संशमं कृत्वा कृत्वा च सुहृदां वचः
संप्रीयमाणो मित्रैश्च चिरं भद्राण्यवाप्स्यसि