^{५.१३०.१}वैशंपायन उवाच

^{५.१३०.२}प्रविश्याथ गृहं तस्याश्चरणावभिवाद्य च
आचख्यौ तत्समासेन यद्वृत्तं कुरुसंसदि

^{५.१३०.३}वासुदेव उवाच

^{५.१३०.४}उक्तं बहुविधं वाक्यं ग्रहणीयं सहेतुकम्
ऋषिभिश्च मया चैव न चासौ तद्गृहीतवान्

^{५.१३०.५}कालपक्वमिदं सर्वं दुर्योधनवशानुगम्
आपृच्छे भवतीं शीघ्रं प्रयास्ये पाण्डवान्प्रति

^{५.१३०.६}किं वाच्याः पाण्डवेयास्ते भवत्या वचनान्मया
तद्ब्रूहि त्वं महाप्राज्ञे शुश्रूषे वचनं तव

^{५.१३०.७}कुन्त्युवाच

^{५.१३०.८}ब्रूयाः केशव राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम्
भूयांस्ते हीयते धर्मो मा पुत्रक वृथा कृथाः

^{५.१३०.९}श्रोत्रियस्येव ते राजन्मन्दकस्याविपश्चितः
अनुवाकहता बुद्धिर्धर्ममेवैकमीक्षते

^{५.१३०.१०}अङ्गावेक्षस्व धर्मं त्वं यथा सृष्टः स्वयंभुवा
उरस्तः क्षत्रियः सृष्टो बाहुवीर्योपजीविता
क्रूराय कर्मणे नित्यं प्रजानां परिपालने

^{५.१३०.११}शृणु चात्रोपमामेकां या वृद्धेभ्यः श्रुता मया
मुचुकुन्दस्य राजर्षेरददात्पृथिवीमिमाम्
पुरा वैश्रवणः प्रीतो न चासौ तां गृहीतवान्

^{५.१३०.१२}बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
ततो वैश्रवणः प्रीतो विस्मितः समपद्यत

^{५.१३०.१३}मुचुकुन्दस्ततो राजा सोऽन्वशासद्वसुंधराम्
बाहुवीर्यार्जितां सम्यक्क्षत्रधर्ममनुव्रतः

^{५.१३०.१४}यं हि धर्मं चरन्तीह प्रजा राज्ञा सुरक्षिताः
चतुर्थं तस्य धर्मस्य राजा भारत विन्दति

^{५.१३०.१५}राजा चरति चेद्धर्मं देवत्वायैव कल्पते
स चेदधर्मं चरति नरकायैव गच्छति

^{५.१३०.१६}दण्डनीतिः स्वधर्मेण चातुर्वर्ण्यं नियच्छति
प्रयुक्ता स्वामिना सम्यगधर्मेभ्यश्च यच्छति

^{५.१३०.१७}दण्डनीत्यां यदा राजा सम्यक्कार्त्स्न्येन वर्तते
तदा कृतयुगं नाम कालः श्रेष्ठः प्रवर्तते

^{५.१३०.१८}कालो वा कारणं राज्ञो राजा वा कालकारणम्
इति ते संशयो मा भूद्राजा कालस्य कारणम्

^{५.१३०.१९}राजा कृतयुगस्रष्टा त्रेताया द्वापरस्य च
युगस्य च चतुर्थस्य राजा भवति कारणम्

^{५.१३०.२०}कृतस्य कारणाद्राजा स्वर्गमत्यन्तमश्नुते
त्रेतायाः कारणाद्राजा स्वर्गं नात्यन्तमश्नुते
प्रवर्तनाद्द्वापरस्य यथाभागमुपाश्नुते

^{५.१३०.२१}ततो वसति दुष्कर्मा नरके शाश्वतीः समाः
राजदोषेण हि जगत्स्पृश्यते जगतः स च

^{५.१३०.२२}राजधर्मानवेक्षस्व पितृपैतामहोचितान्
नैतद्राजर्षिवृत्तं हि यत्र त्वं स्थातुमिच्छसि

^{५.१३०.२३}न हि वैक्लव्यसंसृष्ट आनृशंस्ये व्यवस्थितः
प्रजापालनसंभूतं किंचित्प्राप फलं नृपः

^{५.१३०.२४}न ह्येतामाशिषं पाण्डुर्न चाहं न पितामहः
प्रयुक्तवन्तः पूर्वं ते यया चरसि मेधया

^{५.१३०.२५}यज्ञो दानं तपः शौर्यं प्रजासंतानमेव च
माहात्म्यं बलमोजश्च नित्यमाशंसितं मया

^{५.१३०.२६}नित्यं स्वाहा स्वधा नित्यं ददुर्मानुषदेवताः
दीर्घमायुर्धनं पुत्रान्सम्यगाराधिताः शुभाः

^{५.१३०.२७}पुत्रेष्वाशासते नित्यं पितरो दैवतानि च
दानमध्ययनं यज्ञं प्रजानां परिपालनम्

^{५.१३०.२८}एतद्धर्ममधर्मं वा जन्मनैवाभ्यजायथाः
ते स्थ वैद्याः कुले जाता अवृत्त्या तात पीडिताः

^{५.१३०.२९}यत्तु दानपतिं शूरं क्षुधिताः पृथिवीचराः
प्राप्य तृप्ताः प्रतिष्ठन्ते धर्मः कोऽभ्यधिकस्ततः

^{५.१३०.३०}दानेनान्यं बलेनान्यं तथा सूनृतयापरम्
सर्वतः प्रतिगृह्णीयाद्राज्यं प्राप्येह धार्मिकः

^{५.१३०.३१}ब्राह्मणः प्रचरेद्भैक्षं क्षत्रियः परिपालयेत्
वैश्यो धनार्जनं कुर्याच्छूद्रः परिचरेच्च तान्

^{५.१३०.३२}भैक्षं विप्रतिषिद्धं ते कृषिर्नैवोपपद्यते
क्षत्रियोऽसि क्षतात्त्राता बाहुवीर्योपजीविता

^{५.१३०.३३}पित्र्यमंशं महाबाहो निमग्नं पुनरुद्धर
साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनाथ नयेन च

^{५.१३०.३४}इतो दुःखतरं किं नु यदहं हीनबान्धवा
परपिण्डमुदीक्षामि त्वां सूत्वामित्रनन्दन

^{५.१३०.३५}युध्यस्व राजधर्मेण मा निमज्जीः पितामहान्
मा गमः क्षीणपुण्यस्त्वं सानुजः पापिकां गतिम्