^{६.५३.१}संजय उवाच

^{६.५३.२}ततो व्यूढेष्वनीकेषु तावकेष्वितरेषु च
धनंजयो रथानीकमवधीत्तव भारत
शरैरतिरथो युद्धे पातयन्रथयूथपान्

^{६.५३.३}ते वध्यमानाः पार्थेन कालेनेव युगक्षये
धार्तराष्ट्रा रणे यत्ताः पाण्डवान्प्रत्ययोधयन्
प्रार्थयाना यशो दीप्तं मृत्युं कृत्वा निवर्तनम्

^{६.५३.४}एकाग्रमनसो भूत्वा पाण्डवानां वरूथिनीम्
बभञ्जुर्बहुशो राजंस्ते चाभज्यन्त संयुगे

^{६.५३.५}द्रवद्भिरथ भग्नैश्च परिवर्तद्भिरेव च
पाण्डवैः कौरवैश्चैव न प्रज्ञायत किंचन

^{६.५३.६}उदतिष्ठद्रजो भौमं छादयानं दिवाकरम्
दिशः प्रतिदिशो वापि तत्र जज्ञुः कथंचन

^{६.५३.७}अनुमानेन संज्ञाभिर्नामगोत्रैश्च संयुगे
वर्तते स्म तदा युद्धं तत्र तत्र विशां पते

^{६.५३.८}न व्यूहो भिद्यते तत्र कौरवाणां कथंचन
रक्षितः सत्यसंधेन भारद्वाजेन धीमता

^{६.५३.९}तथैव पाण्डवेयानां रक्षितः सव्यसाचिना
नाभिद्यत महाव्यूहो भीमेन च सुरक्षितः

^{६.५३.१०}सेनाग्रादभिनिष्पत्य प्रायुध्यंस्तत्र मानवाः
उभयोः सेनयो राजन्व्यतिषक्तरथद्विपाः

^{६.५३.११}हयारोहैर्हयारोहाः पात्यन्ते स्म महाहवे
ऋष्टिभिर्विमलाग्राभिः प्रासैरपि च संयुगे

^{६.५३.१२}रथी रथिनमासाद्य शरैः कनकभूषणैः
पातयामास समरे तस्मिन्नतिभयंकरे

^{६.५३.१३}गजारोहा गजारोहान्नाराचशरतोमरैः
संसक्ताः पातयामासुस्तव तेषां च संघशः

^{६.५३.१४}पत्तिसंघा रणे पत्तीन्भिण्डिपालपरश्वधैः
न्यपातयन्त संहृष्टाः परस्परकृतागसः

^{६.५३.१५}पदाती रथिनं संख्ये रथी चापि पदातिनम्
न्यपातयच्छितैः शस्त्रैः सेनयोरुभयोरपि

^{६.५३.१६}गजारोहा हयारोहान्पातयां चक्रिरे तदा
हयारोहा गजस्थांश्च तदद्भुतमिवाभवत्

^{६.५३.१७}गजारोहवरैश्चापि तत्र तत्र पदातयः
पातिताः समदृश्यन्त तैश्चापि गजयोधिनः

^{६.५३.१८}पत्तिसंघा हयारोहैः सादिसंघाश्च पत्तिभिः
पात्यमाना व्यदृश्यन्त शतशोऽथ सहस्रशः

^{६.५३.१९}ध्वजैस्तत्रापविद्धैश्च कार्मुकैस्तोमरैस्तथा
प्रासैस्तथा गदाभिश्च परिघैः कम्पनैस्तथा

^{६.५३.२०}शक्तिभिः कवचैश्चित्रैः कणपैरङ्कुशैरपि
निस्त्रिंशैर्विमलैश्चापि स्वर्णपुङ्खैः शरैस्तथा

^{६.५३.२१}परिस्तोमैः कुथाभिश्च कम्बलैश्च महाधनैः
भूर्भाति भरतश्रेष्ठ स्रग्दामैरिव चित्रिता

^{६.५३.२२}नराश्वकायैः पतितैर्दन्तिभिश्च महाहवे
अगम्यरूपा पृथिवी मांसशोणितकर्दमा

^{६.५३.२३}प्रशशाम रजो भौमं व्युक्षितं रणशोणितैः
दिशश्च विमलाः सर्वाः संबभूवुर्जनेश्वर

^{६.५३.२४}उत्थितान्यगणेयानि कबन्धानि समन्ततः
चिह्नभूतानि जगतो विनाशार्थाय भारत

^{६.५३.२५}तस्मिन्युद्धे महारौद्रे वर्तमाने सुदारुणे
प्रत्यदृश्यन्त रथिनो धावमानाः समन्ततः

^{६.५३.२६}ततो द्रोणश्च भीष्मश्च सैन्धवश्च जयद्रथः
पुरुमित्रो विकर्णश्च शकुनिश्चापि सौबलः

^{६.५३.२७}एते समरदुर्धर्षाः सिंहतुल्यपराक्रमाः
पाण्डवानामनीकानि बभञ्जुः स्म पुनः पुनः

^{६.५३.२८}तथैव भीमसेनोऽपि राक्षसश्च घटोत्कचः
सात्यकिश्चेकितानश्च द्रौपदेयाश्च भारत

^{६.५३.२९}तावकांस्तव पुत्रांश्च सहितान्सर्वराजभिः
द्रावयामासुराजौ ते त्रिदशा दानवानिव

^{६.५३.३०}तथा ते समरेऽन्योन्यं निघ्नन्तः क्षत्रियर्षभाः
रक्तोक्षिता घोररूपा विरेजुर्दानवा इव

^{६.५३.३१}विनिर्जित्य रिपून्वीराः सेनयोरुभयोरपि
व्यदृश्यन्त महामात्रा ग्रहा इव नभस्तले

^{६.५३.३२}ततो रथसहस्रेण पुत्रो दुर्योधनस्तव
अभ्ययात्पाण्डवान्युद्धे राक्षसं च घटोत्कचम्

^{६.५३.३३}तथैव पाण्डवाः सर्वे महत्या सेनया सह
द्रोणभीष्मौ रणे शूरौ प्रत्युद्ययुररिंदमौ

^{६.५३.३४}किरीटी तु ययौ क्रुद्धः समर्थान्पार्थिवोत्तमान्
आर्जुनिः सात्यकिश्चैव ययतुः सौबलं बलम्

^{६.५३.३५}ततः प्रववृते भूयः संग्रामो लोमहर्षणः
तावकानां परेषां च समरे विजिगीषताम्