^{६.५५.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{६.५५.२}प्रतिज्ञाते तु भीष्मेण तस्मिन्युद्धे सुदारुणे
क्रोधितो मम पुत्रेण दुःखितेन विशेषतः

^{६.५५.३}भीष्मः किमकरोत्तत्र पाण्डवेयेषु संजय
पितामहे वा पाञ्चालास्तन्ममाचक्ष्व संजय

^{६.५५.४}संजय उवाच

^{६.५५.५}गतपूर्वाह्णभूयिष्ठे तस्मिन्नहनि भारत
जयं प्राप्तेषु हृष्टेषु पाण्डवेषु महात्मसु

^{६.५५.६}सर्वधर्मविशेषज्ञः पिता देवव्रतस्तव
अभ्ययाज्जवनैरश्वैः पाण्डवानामनीकिनीम्
महत्या सेनया गुप्तस्तव पुत्रैश्च सर्वशः

^{६.५५.७}प्रावर्तत ततो युद्धं तुमुलं लोमहर्षणम्
अस्माकं पाण्डवैः सार्धमनयात्तव भारत

^{६.५५.८}धनुषां कूजतां तत्र तलानां चाभिहन्यताम्
महान्समभवच्छब्दो गिरीणामिव दीर्यताम्

^{६.५५.९}तिष्ठ स्थितोऽस्मि विद्ध्येनं निवर्तस्व स्थिरो भव
स्थितोऽस्मि प्रहरस्वेति शब्दाः श्रूयन्त सर्वशः

^{६.५५.१०}काञ्चनेषु तनुत्रेषु किरीटेषु ध्वजेषु च
शिलानामिव शैलेषु पतितानामभूत्स्वनः

^{६.५५.११}पतितान्युत्तमाङ्गानि बाहवश्च विभूषिताः
व्यचेष्टन्त महीं प्राप्य शतशोऽथ सहस्रशः

^{६.५५.१२}हृतोत्तमाङ्गाः केचित्तु तथैवोद्यतकार्मुकाः
प्रगृहीतायुधाश्चापि तस्थुः पुरुषसत्तमाः

^{६.५५.१३}प्रावर्तत महावेगा नदी रुधिरवाहिनी
मातङ्गाङ्गशिलारौद्रा मांसशोणितकर्दमा

^{६.५५.१४}वराश्वनरनागानां शरीरप्रभवा तदा
परलोकार्णवमुखी गृध्रगोमायुमोदिनी

^{६.५५.१५}न दृष्टं न श्रुतं चापि युद्धमेतादृशं नृप
यथा तव सुतानां च पाण्डवानां च भारत

^{६.५५.१६}नासीद्रथपथस्तत्र योधैर्युधि निपातितैः
गजैश्च पतितैर्नीलैर्गिरिशृङ्गैरिवावृतम्

^{६.५५.१७}विकीर्णैः कवचैश्चित्रैर्ध्वजैश्छत्रैश्च मारिष
शुशुभे तद्रणस्थानं शरदीव नभस्तलम्

^{६.५५.१८}विनिर्भिन्नाः शरैः केचिदन्तपीडाविकर्षिणः
अभीताः समरे शत्रूनभ्यधावन्त दंशिताः

^{६.५५.१९}तात भ्रातः सखे बन्धो वयस्य मम मातुल
मा मां परित्यजेत्यन्ये चुक्रुशुः पतिता रणे

^{६.५५.२०}आधावाभ्येहि मा गच्छ किं भीतोऽसि क्व यास्यसि
स्थितोऽहं समरे मा भैरिति चान्ये विचुक्रुशुः

^{६.५५.२१}तत्र भीष्मः शांतनवो नित्यं मण्डलकार्मुकः
मुमोच बाणान्दीप्ताग्रानहीनाशीविषानिव

^{६.५५.२२}शरैरेकायनीकुर्वन्दिशः सर्वा यतव्रतः
जघान पाण्डवरथानादिश्यादिश्य भारत

^{६.५५.२३}स नृत्यन्वै रथोपस्थे दर्शयन्पाणिलाघवम्
अलातचक्रवद्राजंस्तत्र तत्र स्म दृश्यते

^{६.५५.२४}तमेकं समरे शूरं पाण्डवाः सृञ्जयास्तथा
अनेकशतसाहस्रं समपश्यन्त लाघवात्

^{६.५५.२५}मायाकृतात्मानमिव भीष्मं तत्र स्म मेनिरे
पूर्वस्यां दिशि तं दृष्ट्वा प्रतीच्यां ददृशुर्जनाः

^{६.५५.२६}उदीच्यां चैनमालोक्य दक्षिणस्यां पुनः प्रभो
एवं स समरे वीरो गाङ्गेयः प्रत्यदृश्यत

^{६.५५.२७}न चैनं पाण्डवेयानां कश्चिच्छक्नोति वीक्षितुम्
विशिखानेव पश्यन्ति भीष्मचापच्युतान्बहून्

^{६.५५.२८}कुर्वाणं समरे कर्म सूदयानं च वाहिनीम्
व्याक्रोशन्त रणे तत्र वीरा बहुविधं बहु
अमानुषेण रूपेण चरन्तं पितरं तव

^{६.५५.२९}शलभा इव राजानः पतन्ति विधिचोदिताः
भीष्माग्निमभि संक्रुद्धं विनाशाय सहस्रशः

^{६.५५.३०}न हि मोघः शरः कश्चिदासीद्भीष्मस्य संयुगे
नरनागाश्वकायेषु बहुत्वाल्लघुवेधिनः

^{६.५५.३१}भिनत्त्येकेन बाणेन सुमुक्तेन पतत्रिणा
गजकङ्कटसंनाहं वज्रेणेवाचलोत्तमम्

^{६.५५.३२}द्वौ त्रीनपि गजारोहान्पिण्डितान्वर्मितानपि
नाराचेन सुतीक्ष्णेन निजघान पिता तव

^{६.५५.३३}यो यो भीष्मं नरव्याघ्रमभ्येति युधि कश्चन
मुहूर्तदृष्टः स मया पातितो भुवि दृश्यते

^{६.५५.३४}एवं सा धर्मराजस्य वध्यमाना महाचमूः
भीष्मेणातुलवीर्येण व्यशीर्यत सहस्रधा

^{६.५५.३५}प्रकीर्यत महासेना शरवर्षाभितापिता
पश्यतो वासुदेवस्य पार्थस्य च महात्मनः

^{६.५५.३६}यतमानापि ते वीरा द्रवमाणान्महारथान्
नाशक्नुवन्वारयितुं भीष्मबाणप्रपीडिताः

^{६.५५.३७}महेन्द्रसमवीर्येण वध्यमाना महाचमूः
अभज्यत महाराज न च द्वौ सह धावतः

^{६.५५.३८}आविद्धनरनागाश्वं पतितध्वजकूबरम्
अनीकं पाण्डुपुत्राणां हाहाभूतमचेतनम्

^{६.५५.३९}जघानात्र पिता पुत्रं पुत्रश्च पितरं तथा
प्रियं सखायं चाक्रन्दे सखा दैवबलात्कृतः

^{६.५५.४०}विमुच्य कवचानन्ये पाण्डुपुत्रस्य सैनिकाः
प्रकीर्य केशान्धावन्तः प्रत्यदृश्यन्त भारत

^{६.५५.४१}तद्गोकुलमिवोद्भ्रान्तमुद्भ्रान्तरथयूथपम्
ददृशे पाण्डुपुत्रस्य सैन्यमार्तस्वरं तदा

^{६.५५.४२}प्रभज्यमानं तत्सैन्यं दृष्ट्वा देवकिनन्दनः
उवाच पार्थं बीभत्सुं निगृह्य रथमुत्तमम्

^{६.५५.४३}अयं स कालः संप्राप्तः पार्थ यः काङ्क्षितस्त्वया
प्रहरास्मै नरव्याघ्र न चेन्मोहाद्विमुह्यसे

^{६.५५.४४}यत्त्वया कथितं वीर पुरा राज्ञां समागमे
भीष्मद्रोणमुखान्सर्वान्धार्तराष्ट्रस्य सैनिकान्

^{६.५५.४५}सानुबन्धान्हनिष्यामि ये मां योत्स्यन्ति संयुगे
इति तत्कुरु कौन्तेय सत्यं वाक्यमरिंदम

^{६.५५.४६}बीभत्सो पश्य सैन्यं स्वं भज्यमानं समन्ततः
द्रवतश्च महीपालान्सर्वान्यौधिष्ठिरे बले

^{६.५५.४७}दृष्ट्वा हि समरे भीष्मं व्यात्ताननमिवान्तकम्
भयार्ताः संप्रणश्यन्ति सिंहं क्षुद्रमृगा इव

^{६.५५.४८}एवमुक्तः प्रत्युवाच वासुदेवं धनंजयः
चोदयाश्वान्यतो भीष्मो विगाह्यैतद्बलार्णवम्

^{६.५५.४९}ततोऽश्वान्रजतप्रख्यांश्चोदयामास माधवः
यतो भीष्मरथो राजन्दुष्प्रेक्ष्यो रश्मिमानिव

^{६.५५.५०}ततस्तत्पुनरावृत्तं युधिष्ठिरबलं महत्
दृष्ट्वा पार्थं महाबाहुं भीष्मायोद्यन्तमाहवे

^{६.५५.५१}ततो भीष्मः कुरुश्रेष्ठः सिंहवद्विनदन्मुहुः
धनंजयरथं तूर्णं शरवर्षैरवाकिरत्

^{६.५५.५२}क्षणेन स रथस्तस्य सहयः सहसारथिः
शरवर्षेण महता संछन्नो न प्रकाशते

^{६.५५.५३}वासुदेवस्त्वसंभ्रान्तो धैर्यमास्थाय सत्त्ववान्
चोदयामास तानश्वान्वितुन्नान्भीष्मसायकैः

^{६.५५.५४}ततः पार्थो धनुर्गृह्य दिव्यं जलदनिस्वनम्
पातयामास भीष्मस्य धनुश्छित्त्वा त्रिभिः शरैः

^{६.५५.५५}स च्छिन्नधन्वा कौरव्यः पुनरन्यन्महद्धनुः
निमेषान्तरमात्रेण सज्यं चक्रे पिता तव

^{६.५५.५६}विचकर्ष ततो दोर्भ्यां धनुर्जलदनिस्वनम्
अथास्य तदपि क्रुद्धश्चिच्छेद धनुरर्जुनः

^{६.५५.५७}तस्य तत्पूजयामास लाघवं शंतनोः सुतः
साधु पार्थ महाबाहो साधु भो पाण्डुनन्दन

^{६.५५.५८}त्वय्येवैतद्युक्तरूपं महत्कर्म धनंजय
प्रीतोऽस्मि सुदृढं पुत्र कुरु युद्धं मया सह

^{६.५५.५९}इति पार्थं प्रशस्याथ प्रगृह्यान्यन्महद्धनुः
मुमोच समरे वीरः शरान्पार्थरथं प्रति

^{६.५५.६०}अदर्शयद्वासुदेवो हययाने परं बलम्
मोघान्कुर्वञ्शरांस्तस्य मण्डलान्यचरल्लघु

^{६.५५.६१}तथापि भीष्मः सुदृढं वासुदेवधनंजयौ
विव्याध निशितैर्बाणैः सर्वगात्रेषु मारिष

^{६.५५.६२}शुशुभाते नरव्याघ्रौ तौ भीष्मशरविक्षतौ
गोवृषाविव नर्दन्तौ विषाणोल्लिखिताङ्कितौ

^{६.५५.६३}पुनश्चापि सुसंक्रुद्धः शरैः संनतपर्वभिः
कृष्णयोर्युधि संरब्धो भीष्मो व्यावारयद्दिशः

^{६.५५.६४}वार्ष्णेयं च शरैस्तीक्ष्णैः कम्पयामास रोषितः
मुहुरभ्युत्स्मयन्भीष्मः प्रहस्य स्वनवत्तदा

^{६.५५.६५}ततः कृष्णस्तु समरे दृष्ट्वा भीष्मपराक्रमम्
संप्रेक्ष्य च महाबाहुः पार्थस्य मृदुयुद्धताम्

^{६.५५.६६}भीष्मं च शरवर्षाणि सृजन्तमनिशं युधि
प्रतपन्तमिवादित्यं मध्यमासाद्य सेनयोः

^{६.५५.६७}वरान्वरान्विनिघ्नन्तं पाण्डुपुत्रस्य सैनिकान्
युगान्तमिव कुर्वाणं भीष्मं यौधिष्ठिरे बले

^{६.५५.६८}अमृष्यमाणो भगवान्केशवः परवीरहा
अचिन्तयदमेयात्मा नास्ति यौधिष्ठिरं बलम्

^{६.५५.६९}एकाह्ना हि रणे भीष्मो नाशयेद्देवदानवान्
किमु पाण्डुसुतान्युद्धे सबलान्सपदानुगान्

^{६.५५.७०}द्रवते च महत्सैन्यं पाण्डवस्य महात्मनः
एते च कौरवास्तूर्णं प्रभग्नान्दृश्य सोमकान्
आद्रवन्ति रणे हृष्टा हर्षयन्तः पितामहम्

^{६.५५.७१}सोऽहं भीष्मं निहन्म्यद्य पाण्डवार्थाय दंशितः
भारमेतं विनेष्यामि पाण्डवानां महात्मनाम्

^{६.५५.७२}अर्जुनोऽपि शरैस्तीक्ष्णैर्वध्यमानो हि संयुगे
कर्तव्यं नाभिजानाति रणे भीष्मस्य गौरवात्

^{६.५५.७३}तथा चिन्तयतस्तस्य भूय एव पितामहः
प्रेषयामास संक्रुद्धः शरान्पार्थरथं प्रति

^{६.५५.७४}तेषां बहुत्वाद्धि भृशं शराणां; दिशोऽथ सर्वाः पिहिता बभूवुः
न चान्तरिक्षं न दिशो न भूमि;र्न भास्करोऽदृश्यत रश्मिमाली
ववुश्च वातास्तुमुलाः सधूमा; दिशश्च सर्वाः क्षुभिता बभूवुः

^{६.५५.७५}द्रोणो विकर्णोऽथ जयद्रथश्च; भूरिश्रवाः कृतवर्मा कृपश्च
श्रुतायुरम्बष्ठपतिश्च राजा; विन्दानुविन्दौ च सुदक्षिणश्च

^{६.५५.७६}प्राच्याश्च सौवीरगणाश्च सर्वे; वसातयः क्षुद्रकमालवाश्च
किरीटिनं त्वरमाणाभिसस्रु;र्निदेशगाः शांतनवस्य राज्ञः

^{६.५५.७७}तं वाजिपादातरथौघजालै;रनेकसाहस्रशतैर्ददर्श
किरीटिनं संपरिवार्यमाणं; शिनेर्नप्ता वारणयूथपैश्च

^{६.५५.७८}ततस्तु दृष्ट्वार्जुनवासुदेवौ; पदातिनागाश्वरथैः समन्तात्
अभिद्रुतौ शस्त्रभृतां वरिष्ठौ; शिनिप्रवीरोऽभिससार तूर्णम्

^{६.५५.७९}स तान्यनीकानि महाधनुष्मा;ञ्शिनिप्रवीरः सहसाभिपत्य
चकार साहाय्यमथार्जुनस्य; विष्णुर्यथा वृत्रनिषूदनस्य

^{६.५५.८०}विशीर्णनागाश्वरथध्वजौघं; भीष्मेण वित्रासितसर्वयोधम्
युधिष्ठिरानीकमभिद्रवन्तं; प्रोवाच संदृश्य शिनिप्रवीरः

^{६.५५.८१}क्व क्षत्रिया यास्यथ नैष धर्मः; सतां पुरस्तात्कथितः पुराणैः
मा स्वां प्रतिज्ञां जहत प्रवीराः; स्वं वीरधर्मं परिपालयध्वम्

^{६.५५.८२}तान्वासवानन्तरजो निशम्य; नरेन्द्रमुख्यान्द्रवतः समन्तात्
पार्थस्य दृष्ट्वा मृदुयुद्धतां च; भीष्मं च संख्ये समुदीर्यमाणम्

^{६.५५.८३}अमृष्यमाणः स ततो महात्मा; यशस्विनं सर्वदशार्हभर्ता
उवाच शैनेयमभिप्रशंस;न्दृष्ट्वा कुरूनापततः समन्तात्

^{६.५५.८४}ये यान्ति यान्त्वेव शिनिप्रवीर; येऽपि स्थिताः सात्वत तेऽपि यान्तु
भीष्मं रथात्पश्य निपात्यमानं; द्रोणं च संख्ये सगणं मयाद्य

^{६.५५.८५}नासौ रथः सात्वत कौरवाणां; क्रुद्धस्य मुच्येत रणेऽद्य कश्चित्
तस्मादहं गृह्य रथाङ्गमुग्रं; प्राणं हरिष्यामि महाव्रतस्य

^{६.५५.८६}निहत्य भीष्मं सगणं तथाजौ; द्रोणं च शैनेय रथप्रवीरम्
प्रीतिं करिष्यामि धनंजयस्य; राज्ञश्च भीमस्य तथाश्विनोश्च

^{६.५५.८७}निहत्य सर्वान्धृतराष्ट्रपुत्रां;स्तत्पक्षिणो ये च नरेन्द्रमुख्याः
राज्येन राजानमजातशत्रुं; संपादयिष्याम्यहमद्य हृष्टः

^{६.५५.८८}ततः सुनाभं वसुदेवपुत्रः; सूर्यप्रभं वज्रसमप्रभावम्
क्षुरान्तमुद्यम्य भुजेन चक्रं; रथादवप्लुत्य विसृज्य वाहान्

^{६.५५.८९}संकम्पयन्गां चरणैर्महात्मा; वेगेन कृष्णः प्रससार भीष्मम्
मदान्धमाजौ समुदीर्णदर्पः; सिंहो जिघांसन्निव वारणेन्द्रम्

^{६.५५.९०}सोऽभ्यद्रवद्भीष्ममनीकमध्ये; क्रुद्धो महेन्द्रावरजः प्रमाथी
व्यालम्बिपीतान्तपटश्चकाशे; घनो यथा खेऽचिरभापिनद्धः

^{६.५५.९१}सुदर्शनं चास्य रराज शौरे;स्तच्चक्रपद्मं सुभुजोरुनालम्
यथादिपद्मं तरुणार्कवर्णं; रराज नारायणनाभिजातम्

^{६.५५.९२}तत्कृष्णकोपोदयसूर्यबुद्धं; क्षुरान्ततीक्ष्णाग्रसुजातपत्रम्
तस्यैव देहोरुसरःप्ररूढं; रराज नारायणबाहुनालम्

^{६.५५.९३}तमात्तचक्रं प्रणदन्तमुच्चैः; क्रुद्धं महेन्द्रावरजं समीक्ष्य
सर्वाणि भूतानि भृशं विनेदुः; क्षयं कुरूणामिति चिन्तयित्वा

^{६.५५.९४}स वासुदेवः प्रगृहीतचक्रः; संवर्तयिष्यन्निव जीवलोकम्
अभ्युत्पतँल्लोकगुरुर्बभासे; भूतानि धक्ष्यन्निव कालवह्निः

^{६.५५.९५}तमापतन्तं प्रगृहीतचक्रं; समीक्ष्य देवं द्विपदां वरिष्ठम्
असंभ्रमात्कार्मुकबाणपाणी; रथे स्थितः शांतनवोऽभ्युवाच

^{६.५५.९६}एह्येहि देवेश जगन्निवास; नमोऽस्तु ते शार्ङ्गरथाङ्गपाणे
प्रसह्य मां पातय लोकनाथ; रथोत्तमाद्भूतशरण्य संख्ये

^{६.५५.९७}त्वया हतस्येह ममाद्य कृष्ण; श्रेयः परस्मिन्निह चैव लोके
संभावितोऽस्म्यन्धकवृष्णिनाथ; लोकैस्त्रिभिर्वीर तवाभियानात्

^{६.५५.९८}रथादवप्लुत्य ततस्त्वरावा;न्पार्थोऽप्यनुद्रुत्य यदुप्रवीरम्
जग्राह पीनोत्तमलम्बबाहुं; बाह्वोर्हरिं व्यायतपीनबाहुः

^{६.५५.९९}निगृह्यमाणश्च तदादिदेवो; भृशं सरोषः किल नाम योगी
आदाय वेगेन जगाम विष्णु;र्जिष्णुं महावात इवैकवृक्षम्

^{६.५५.१००}पार्थस्तु विष्टभ्य बलेन पादौ; भीष्मान्तिकं तूर्णमभिद्रवन्तम्
बलान्निजग्राह किरीटमाली; पदेऽथ राजन्दशमे कथंचित्

^{६.५५.१०१}अवस्थितं च प्रणिपत्य कृष्णं; प्रीतोऽर्जुनः काञ्चनचित्रमाली
उवाच कोपं प्रतिसंहरेति; गतिर्भवान्केशव पाण्डवानाम्

^{६.५५.१०२}न हास्यते कर्म यथाप्रतिज्ञं; पुत्रैः शपे केशव सोदरैश्च
अन्तं करिष्यामि यथा कुरूणां; त्वयाहमिन्द्रानुज संप्रयुक्तः

^{६.५५.१०३}ततः प्रतिज्ञां समयं च तस्मै; जनार्दनः प्रीतमना निशम्य
स्थितः प्रिये कौरवसत्तमस्य; रथं सचक्रः पुनरारुरोह

^{६.५५.१०४}स तानभीषून्पुनराददानः; प्रगृह्य शङ्खं द्विषतां निहन्ता
विनादयामास ततो दिशश्च; स पाञ्चजन्यस्य रवेण शौरिः

^{६.५५.१०५}व्याविद्धनिष्काङ्गदकुण्डलं तं; रजोविकीर्णाञ्चितपक्ष्मनेत्रम्
विशुद्धदंष्ट्रं प्रगृहीतशङ्खं; विचुक्रुशुः प्रेक्ष्य कुरुप्रवीराः

^{६.५५.१०६}मृदङ्गभेरीपटहप्रणादा; नेमिस्वना दुन्दुभिनिस्वनाश्च
ससिंहनादाश्च बभूवुरुग्राः; सर्वेष्वनीकेषु ततः कुरूणाम्

^{६.५५.१०७}गाण्डीवघोषः स्तनयित्नुकल्पो; जगाम पार्थस्य नभो दिशश्च
जग्मुश्च बाणा विमलाः प्रसन्नाः; सर्वा दिशः पाण्डवचापमुक्ताः

^{६.५५.१०८}तं कौरवाणामधिपो बलेन; भीष्मेण भूरिश्रवसा च सार्धम्
अभ्युद्ययावुद्यतबाणपाणिः; कक्षं दिधक्षन्निव धूमकेतुः

^{६.५५.१०९}अथार्जुनाय प्रजहार भल्ला;न्भूरिश्रवाः सप्त सुवर्णपुङ्खान्
दुर्योधनस्तोमरमुग्रवेगं; शल्यो गदां शांतनवश्च शक्तिम्

^{६.५५.११०}स सप्तभिः सप्त शरप्रवेका;न्संवार्य भूरिश्रवसा विसृष्टान्
शितेन दुर्योधनबाहुमुक्तं; क्षुरेण तत्तोमरमुन्ममाथ

^{६.५५.१११}ततः शुभामापततीं स शक्तिं; विद्युत्प्रभां शांतनवेन मुक्ताम्
गदां च मद्राधिपबाहुमुक्तां; द्वाभ्यां शराभ्यां निचकर्त वीरः

^{६.५५.११२}ततो भुजाभ्यां बलवद्विकृष्य; चित्रं धनुर्गाण्डिवमप्रमेयम्
माहेन्द्रमस्त्रं विधिवत्सुघोरं; प्रादुश्चकाराद्भुतमन्तरिक्षे

^{६.५५.११३}तेनोत्तमास्त्रेण ततो महात्मा; सर्वाण्यनीकानि महाधनुष्मान्
शरौघजालैर्विमलाग्निवर्णै;र्निवारयामास किरीटमाली

^{६.५५.११४}शिलीमुखाः पार्थधनुःप्रमुक्ता; रथान्ध्वजाग्राणि धनूंषि बाहून्
निकृत्य देहान्विविशुः परेषां; नरेन्द्रनागेन्द्रतुरंगमाणाम्

^{६.५५.११५}ततो दिशश्चानुदिशश्च पार्थः; शरैः सुधारैर्निशितैर्वितत्य
गाण्डीवशब्देन मनांसि तेषां; किरीटमाली व्यथयां चकार

^{६.५५.११६}तस्मिंस्तथा घोरतमे प्रवृत्ते; शङ्खस्वना दुन्दुभिनिस्वनाश्च
अन्तर्हिता गाण्डिवनिस्वनेन; बभूवुरुग्राश्च रणप्रणादाः

^{६.५५.११७}गाण्डीवशब्दं तमथो विदित्वा; विराटराजप्रमुखा नृवीराः
पाञ्चालराजो द्रुपदश्च वीर;स्तं देशमाजग्मुरदीनसत्त्वाः

^{६.५५.११८}सर्वाणि सैन्यानि तु तावकानि; यतो यतो गाण्डिवजः प्रणादः
ततस्ततः संनतिमेव जग्मु;र्न तं प्रतीपोऽभिससार कश्चित्

^{६.५५.११९}तस्मिन्सुघोरे नृपसंप्रहारे; हताः प्रवीराः सरथाः ससूताः
गजाश्च नाराचनिपाततप्ता; महापताकाः शुभरुक्मकक्ष्याः

^{६.५५.१२०}परीतसत्त्वाः सहसा निपेतुः; किरीटिना भिन्नतनुत्रकायाः
दृढाहताः पत्रिभिरुग्रवेगैः; पार्थेन भल्लैर्निशितैः शिताग्रैः

^{६.५५.१२१}निकृत्तयन्त्रा निहतेन्द्रकीला; ध्वजा महान्तो ध्वजिनीमुखेषु
पदातिसंघाश्च रथाश्च संख्ये; हयाश्च नागाश्च धनंजयेन

^{६.५५.१२२}बाणाहतास्तूर्णमपेतसत्त्वा; विष्टभ्य गात्राणि निपेतुरुर्व्याम्
ऐन्द्रेण तेनास्त्रवरेण राज;न्महाहवे भिन्नतनुत्रदेहाः

^{६.५५.१२३}ततः शरौघैर्निशितैः किरीटिना; नृदेहशस्त्रक्षतलोहितोदा
नदी सुघोरा नरदेहफेना; प्रवर्तिता तत्र रणाजिरे वै

^{६.५५.१२४}वेगेन सातीव पृथुप्रवाहा; प्रसुस्रुता भैरवारावरूपा
परेतनागाश्वशरीररोधा; नरान्त्रमज्जाभृतमांसपङ्का

^{६.५५.१२५}प्रभूतरक्षोगणभूतसेविता; शिरःकपालाकुलकेशशाद्वला
शरीरसंघातसहस्रवाहिनी; विशीर्णनानाकवचोर्मिसंकुला

^{६.५५.१२६}नराश्वनागास्थिनिकृत्तशर्करा; विनाशपातालवती भयावहा
तां कङ्कमालावृतगृध्रकह्वैः; क्रव्यादसंघैश्च तरक्षुभिश्च

^{६.५५.१२७}उपेतकूलां ददृशुः समन्ता;त्क्रूरां महावैतरणीप्रकाशाम्
प्रवर्तितामर्जुनबाणसंघै;र्मेदोवसासृक्प्रवहां सुभीमाम्

^{६.५५.१२८}ते चेदिपाञ्चालकरूषमत्स्याः; पार्थाश्च सर्वे सहिताः प्रणेदुः
वित्रास्य सेनां ध्वजिनीपतीनां; सिंहो मृगाणामिव यूथसंघान्
विनेदतुस्तावतिहर्षयुक्तौ; गाण्डीवधन्वा च जनार्दनश्च

^{६.५५.१२९}ततो रविं संहृतरश्मिजालं; दृष्ट्वा भृशं शस्त्रपरिक्षताङ्गाः
तदैन्द्रमस्त्रं विततं सुघोर;मसह्यमुद्वीक्ष्य युगान्तकल्पम्

^{६.५५.१३०}अथापयानं कुरवः सभीष्माः; सद्रोणदुर्योधनबाह्लिकाश्च
चक्रुर्निशां संधिगतां समीक्ष्य; विभावसोर्लोहितराजियुक्ताम्

^{६.५५.१३१}अवाप्य कीर्तिं च यशश्च लोके; विजित्य शत्रूंश्च धनंजयोऽपि
ययौ नरेन्द्रैः सह सोदरैश्च; समाप्तकर्मा शिबिरं निशायाम्
ततः प्रजज्ञे तुमुलः कुरूणां; निशामुखे घोरतरः प्रणादः

^{६.५५.१३२}रणे रथानामयुतं निहत्य; हता गजाः सप्तशतार्जुनेन
प्राच्याश्च सौवीरगणाश्च सर्वे; निपातिताः क्षुद्रकमालवाश्च
महत्कृतं कर्म धनंजयेन; कर्तुं यथा नार्हति कश्चिदन्यः

^{६.५५.१३३}श्रुतायुरम्बष्ठपतिश्च राजा; तथैव दुर्मर्षणचित्रसेनौ
द्रोणः कृपः सैन्धवबाह्लिकौ च; भूरिश्रवाः शल्यशलौ च राजन्
स्वबाहुवीर्येण जिताः सभीष्माः; किरीटिना लोकमहारथेन

^{६.५५.१३४}इति ब्रुवन्तः शिबिराणि जग्मुः; सर्वे गणा भारत ये त्वदीयाः
उल्कासहस्रैश्च सुसंप्रदीप्तै;र्विभ्राजमानैश्च तथा प्रदीपैः
किरीटिवित्रासितसर्वयोधा; चक्रे निवेशं ध्वजिनी कुरूणाम्