^{६.८०.१}संजय उवाच

^{६.८०.२}ततो युधिष्ठिरो राजा मध्यं प्राप्ते दिवाकरे
श्रुतायुषमभिप्रेक्ष्य चोदयामास वाजिनः

^{६.८०.३}अभ्यधावत्ततो राजा श्रुतायुषमरिंदमम्
विनिघ्नन्सायकैस्तीक्ष्णैर्नवभिर्नतपर्वभिः

^{६.८०.४}स संवार्य रणे राजा प्रेषितान्धर्मसूनुना
शरान्सप्त महेष्वासः कौन्तेयाय समर्पयत्

^{६.८०.५}ते तस्य कवचं भित्त्वा पपुः शोणितमाहवे
असूनिव विचिन्वन्तो देहे तस्य महात्मनः

^{६.८०.६}पाण्डवस्तु भृशं विद्धस्तेन राज्ञा महात्मना
रणे वराहकर्णेन राजानं हृदि विव्यधे

^{६.८०.७}अथापरेण भल्लेन केतुं तस्य महात्मनः
रथश्रेष्ठो रथात्तूर्णं भूमौ पार्थो न्यपातयत्

^{६.८०.८}केतुं निपतितं दृष्ट्वा श्रुतायुः स तु पार्थिवः
पाण्डवं विशिखैस्तीक्ष्णै राजन्विव्याध सप्तभिः

^{६.८०.९}ततः क्रोधात्प्रजज्वाल धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः
यथा युगान्ते भूतानि धक्ष्यन्निव हुताशनः

^{६.८०.१०}क्रुद्धं तु पाण्डवं दृष्ट्वा देवगन्धर्वराक्षसाः
प्रविव्यथुर्महाराज व्याकुलं चाप्यभूज्जगत्

^{६.८०.११}सर्वेषां चैव भूतानामिदमासीन्मनोगतम्
त्रीँल्लोकानद्य संक्रुद्धो नृपोऽयं धक्ष्यतीति वै

^{६.८०.१२}ऋषयश्चैव देवाश्च चक्रुः स्वस्त्ययनं महत्
लोकानां नृप शान्त्यर्थं क्रोधिते पाण्डवे तदा

^{६.८०.१३}स च क्रोधसमाविष्टः सृक्किणी परिलेलिहन्
दधारात्मवपुर्घोरं युगान्तादित्यसंनिभम्

^{६.८०.१४}ततः सर्वाणि सैन्यानि तावकानि विशां पते
निराशान्यभवंस्तत्र जीवितं प्रति भारत

^{६.८०.१५}स तु धैर्येण तं कोपं संनिवार्य महायशाः
श्रुतायुषः प्रचिच्छेद मुष्टिदेशे महद्धनुः

^{६.८०.१६}अथैनं छिन्नधन्वानं नाराचेन स्तनान्तरे
निर्बिभेद रणे राजा सर्वसैन्यस्य पश्यतः

^{६.८०.१७}सत्वरं चरणे राजंस्तस्य वाहान्महात्मनः
निजघान शरैः क्षिप्रं सूतं च सुमहाबलः

^{६.८०.१८}हताश्वं तु रथं त्यक्त्वा दृष्ट्वा राज्ञस्तु पौरुषम्
विप्रदुद्राव वेगेन श्रुतायुः समरे तदा

^{६.८०.१९}तस्मिञ्जिते महेष्वासे धर्मपुत्रेण संयुगे
दुर्योधनबलं राजन्सर्वमासीत्पराङ्मुखम्

^{६.८०.२०}एतत्कृत्वा महाराज धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः
व्यात्ताननो यथा कालस्तव सैन्यं जघान ह

^{६.८०.२१}चेकितानस्तु वार्ष्णेयो गौतमं रथिनां वरम्
प्रेक्षतां सर्वसैन्यानां छादयामास सायकैः

^{६.८०.२२}संनिवार्य शरांस्तांस्तु कृपः शारद्वतो युधि
चेकितानं रणे यत्तं राजन्विव्याध पत्रिभिः

^{६.८०.२३}अथापरेण भल्लेन धनुश्चिच्छेद मारिष
सारथिं चास्य समरे क्षिप्रहस्तो न्यपातयत्
हयांश्चास्यावधीद्राजन्नुभौ च पार्ष्णिसारथी

^{६.८०.२४}सोऽवप्लुत्य रथात्तूर्णं गदां जग्राह सात्वतः
स तया वीरघातिन्या गदया गदिनां वरः
गौतमस्य हयान्हत्वा सारथिं च न्यपातयत्

^{६.८०.२५}भूमिष्ठो गौतमस्तस्य शरांश्चिक्षेप षोडश
ते शराः सात्वतं भित्त्वा प्राविशन्त धरातलम्

^{६.८०.२६}चेकितानस्ततः क्रुद्धः पुनश्चिक्षेप तां गदाम्
गौतमस्य वधाकाङ्क्षी वृत्रस्येव पुरंदरः

^{६.८०.२७}तामापतन्तीं विमलामश्मगर्भां महागदाम्
शरैरनेकसाहस्रैर्वारयामास गौतमः

^{६.८०.२८}चेकितानस्ततः खड्गं कोशादुद्धृत्य भारत
लाघवं परमास्थाय गौतमं समुपाद्रवत्

^{६.८०.२९}गौतमोऽपि धनुस्त्यक्त्वा प्रगृह्यासिं सुसंशितम्
वेगेन महता राजंश्चेकितानमुपाद्रवत्

^{६.८०.३०}तावुभौ बलसंपन्नौ निस्त्रिंशवरधारिणौ
निस्त्रिंशाभ्यां सुतीक्ष्णाभ्यामन्योन्यं संततक्षतुः

^{६.८०.३१}निस्त्रिंशवेगाभिहतौ ततस्तौ पुरुषर्षभौ
धरणीं समनुप्राप्तौ सर्वभूतनिषेविताम्
मूर्छयाभिपरीताङ्गौ व्यायामेन च मोहितौ

^{६.८०.३२}ततोऽभ्यधावद्वेगेन करकर्षः सुहृत्तया
चेकितानं तथाभूतं दृष्ट्वा समरदुर्मदम्
रथमारोपयच्चैनं सर्वसैन्यस्य पश्यतः

^{६.८०.३३}तथैव शकुनिः शूरः स्यालस्तव विशां पते
आरोपयद्रथं तूर्णं गौतमं रथिनां वरम्

^{६.८०.३४}सौमदत्तिं तथा क्रुद्धो धृष्टकेतुर्महाबलः
नवत्या सायकैः क्षिप्रं राजन्विव्याध वक्षसि

^{६.८०.३५}सौमदत्तिरुरःस्थैस्तैर्भृशं बाणैरशोभत
मध्यंदिने महाराज रश्मिभिस्तपनो यथा

^{६.८०.३६}भूरिश्रवास्तु समरे धृष्टकेतुं महारथम्
हतसूतहयं चक्रे विरथं सायकोत्तमैः

^{६.८०.३७}विरथं चैनमालोक्य हताश्वं हतसारथिम्
महता शरवर्षेण छादयामास संयुगे

^{६.८०.३८}स च तं रथमुत्सृज्य धृष्टकेतुर्महामनाः
आरुरोह ततो यानं शतानीकस्य मारिष

^{६.८०.३९}चित्रसेनो विकर्णश्च राजन्दुर्मर्षणस्तथा
रथिनो हेमसंनाहाः सौभद्रमभिदुद्रुवुः

^{६.८०.४०}अभिमन्योस्ततस्तैस्तु घोरं युद्धमवर्तत
शरीरस्य यथा राजन्वातपित्तकफैस्त्रिभिः

^{६.८०.४१}विरथांस्तव पुत्रांस्तु कृत्वा राजन्महाहवे
न जघान नरव्याघ्रः स्मरन्भीमवचस्तदा

^{६.८०.४२}ततो राज्ञां बहुशतैर्गजाश्वरथयायिभिः
संवृतं समरे भीष्मं देवैरपि दुरासदम्

^{६.८०.४३}प्रयान्तं शीघ्रमुद्वीक्ष्य परित्रातुं सुतांस्तव
अभिमन्युं समुद्दिश्य बालमेकं महारथम्
वासुदेवमुवाचेदं कौन्तेयः श्वेतवाहनः

^{६.८०.४४}चोदयाश्वान्हृषीकेश यत्रैते बहुला रथाः
एते हि बहवः शूराः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः
यथा न हन्युर्नः सेनां तथा माधव चोदय

^{६.८०.४५}एवमुक्तः स वार्ष्णेयः कौन्तेयेनामितौजसा
रथं श्वेतहयैर्युक्तं प्रेषयामास संयुगे

^{६.८०.४६}निष्टानको महानासीत्तव सैन्यस्य मारिष
यदर्जुनो रणे क्रुद्धः संयातस्तावकान्प्रति

^{६.८०.४७}समासाद्य तु कौन्तेयो राज्ञस्तान्भीष्मरक्षिणः
सुशर्माणमथो राजन्निदं वचनमब्रवीत्

^{६.८०.४८}जानामि त्वां युधि श्रेष्ठमत्यन्तं पूर्ववैरिणम्
पर्यायस्याद्य संप्राप्तं फलं पश्य सुदारुणम्
अद्य ते दर्शयिष्यामि पूर्वप्रेतान्पितामहान्

^{६.८०.४९}एवं संजल्पतस्तस्य बीभत्सोः शत्रुघातिनः
श्रुत्वापि परुषं वाक्यं सुशर्मा रथयूथपः
न चैनमब्रवीत्किंचिच्छुभं वा यदि वाशुभम्

^{६.८०.५०}अभि गत्वार्जुनं वीरं राजभिर्बहुभिर्वृतः
पुरस्तात्पृष्ठतश्चैव पार्श्वतश्चैव सर्वतः

^{६.८०.५१}परिवार्यार्जुनं संख्ये तव पुत्रैः सहानघ
शरैः संछादयामास मेघैरिव दिवाकरम्

^{६.८०.५२}ततः प्रवृत्तः सुमहान्संग्रामः शोणितोदकः
तावकानां च समरे पाण्डवानां च भारत