^{६.७९.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{६.७९.२}बहूनीह विचित्राणि द्वैरथानि स्म संजय
पाण्डूनां मामकैः सार्धमश्रौषं तव जल्पतः

^{६.७९.३}न चैव मामकं कंचिद्धृष्टं शंससि संजय
नित्यं पाण्डुसुतान्हृष्टानभग्नांश्चैव शंससि

^{६.७९.४}जीयमानान्विमनसो मामकान्विगतौजसः
वदसे संयुगे सूत दिष्टमेतदसंशयम्

^{६.७९.५}संजय उवाच

^{६.७९.६}यथाशक्ति यथोत्साहं युद्धे चेष्टन्ति तावकाः
दर्शयानाः परं शक्त्या पौरुषं पुरुषर्षभ

^{६.७९.७}गङ्गायाः सुरनद्या वै स्वादुभूतं यथोदकम्
महोदधिगुणाभ्यासाल्लवणत्वं निगच्छति

^{६.७९.८}तथा तत्पौरुषं राजंस्तावकानां महात्मनाम्
प्राप्य पाण्डुसुतान्वीरान्व्यर्थं भवति संयुगे

^{६.७९.९}घटमानान्यथाशक्ति कुर्वाणान्कर्म दुष्करम्
न दोषेण कुरुश्रेष्ठ कौरवान्गन्तुमर्हसि

^{६.७९.१०}तवापराधात्सुमहान्सपुत्रस्य विशां पते
पृथिव्याः प्रक्षयो घोरो यमराष्ट्रविवर्धनः

^{६.७९.११}आत्मदोषात्समुत्पन्नं शोचितुं नार्हसे नृप
न हि रक्षन्ति राजानः सर्वार्थान्नापि जीवितम्

^{६.७९.१२}युद्धे सुकृतिनां लोकानिच्छन्तो वसुधाधिपाः
चमूं विगाह्य युध्यन्ते नित्यं स्वर्गपरायणाः

^{६.७९.१३}पूर्वाह्णे तु महाराज प्रावर्तत जनक्षयः
तन्ममैकमना भूत्वा शृणु देवासुरोपमम्

^{६.७९.१४}आवन्त्यौ तु महेष्वासौ महात्मानौ महाबलौ
इरावन्तमभिप्रेक्ष्य समेयातां रणोत्कटौ
तेषां प्रववृते युद्धं तुमुलं लोमहर्षणम्

^{६.७९.१५}इरावांस्तु सुसंक्रुद्धो भ्रातरौ देवरूपिणौ
विव्याध निशितैस्तूर्णं शरैः संनतपर्वभिः
तावेनं प्रत्यविध्येतां समरे चित्रयोधिनौ

^{६.७९.१६}युध्यतां हि तथा राजन्विशेषो न व्यदृश्यत
यततां शत्रुनाशाय कृतप्रतिकृतैषिणाम्

^{६.७९.१७}इरावांस्तु ततो राजन्ननुविन्दस्य सायकैः
चतुर्भिश्चतुरो वाहाननयद्यमसादनम्

^{६.७९.१८}भल्लाभ्यां च सुतीक्ष्णाभ्यां धनुः केतुं च मारिष
चिच्छेद समरे राजंस्तदद्भुतमिवाभवत्

^{६.७९.१९}त्यक्त्वानुविन्दोऽथ रथं विन्दस्य रथमास्थितः
धनुर्गृहीत्वा नवमं भारसाधनमुत्तमम्

^{६.७९.२०}तावेकस्थौ रणे वीरावावन्त्यौ रथिनां वरौ
शरान्मुमुचतुस्तूर्णमिरावति महात्मनि

^{६.७९.२१}ताभ्यां मुक्ता महावेगाः शराः काञ्चनभूषणाः
दिवाकरपथं प्राप्य छादयामासुरम्बरम्

^{६.७९.२२}इरावांस्तु ततः क्रुद्धो भ्रातरौ तौ महारथौ
ववर्ष शरवर्षेण सारथिं चाप्यपातयत्

^{६.७९.२३}तस्मिन्निपतिते भूमौ गतसत्त्वेऽथ सारथौ
रथः प्रदुद्राव दिशः समुद्भ्रान्तहयस्ततः

^{६.७९.२४}तौ स जित्वा महाराज नागराजसुतासुतः
पौरुषं ख्यापयंस्तूर्णं व्यधमत्तव वाहिनीम्

^{६.७९.२५}सा वध्यमाना समरे धार्तराष्ट्री महाचमूः
वेगान्बहुविधांश्चक्रे विषं पीत्वेव मानवः

^{६.७९.२६}हैडिम्बो राक्षसेन्द्रस्तु भगदत्तं समाद्रवत्
रथेनादित्यवर्णेन सध्वजेन महाबलः

^{६.७९.२७}ततः प्राग्ज्योतिषो राजा नागराजं समास्थितः
यथा वज्रधरः पूर्वं संग्रामे तारकामये

^{६.७९.२८}तत्र देवाः सगन्धर्वा ऋषयश्च समागताः
विशेषं न स्म विविदुर्हैडिम्बभगदत्तयोः

^{६.७९.२९}यथा सुरपतिः शक्रस्त्रासयामास दानवान्
तथैव समरे राजंस्त्रासयामास पाण्डवान्

^{६.७९.३०}तेन विद्राव्यमाणास्ते पाण्डवाः सर्वतोदिशम्
त्रातारं नाभ्यविन्दन्त स्वेष्वनीकेषु भारत

^{६.७९.३१}भैमसेनिं रथस्थं तु तत्रापश्याम भारत
शेषा विमनसो भूत्वा प्राद्रवन्त महारथाः

^{६.७९.३२}निवृत्तेषु तु पाण्डूनां पुनः सैन्येषु भारत
आसीन्निष्टानको घोरस्तव सैन्येषु संयुगे

^{६.७९.३३}घटोत्कचस्ततो राजन्भगदत्तं महारणे
शरैः प्रच्छादयामास मेरुं गिरिमिवाम्बुदः

^{६.७९.३४}निहत्य ताञ्शरान्राजा राक्षसस्य धनुश्च्युतान्
भैमसेनिं रणे तूर्णं सर्वमर्मस्वताडयत्

^{६.७९.३५}स ताड्यमानो बहुभिः शरैः संनतपर्वभिः
न विव्यथे राक्षसेन्द्रो भिद्यमान इवाचलः

^{६.७९.३६}तस्य प्राग्ज्योतिषः क्रुद्धस्तोमरान्स चतुर्दश
प्रेषयामास समरे तांश्च चिच्छेद राक्षसः

^{६.७९.३७}स तांश्छित्त्वा महाबाहुस्तोमरान्निशितैः शरैः
भगदत्तं च विव्याध सप्तत्या कङ्कपत्रिभिः

^{६.७९.३८}ततः प्राग्ज्योतिषो राजन्प्रहसन्निव भारत
तस्याश्वांश्चतुरः संख्ये पातयामास सायकैः

^{६.७९.३९}स हताश्वे रथे तिष्ठन्राक्षसेन्द्रः प्रतापवान्
शक्तिं चिक्षेप वेगेन प्राग्ज्योतिषगजं प्रति

^{६.७९.४०}तामापतन्तीं सहसा हेमदण्डां सुवेगिताम्
त्रिधा चिच्छेद नृपतिः सा व्यकीर्यत मेदिनीम्

^{६.७९.४१}शक्तिं विनिहतां दृष्ट्वा हैडिम्बः प्राद्रवद्भयात्
यथेन्द्रस्य रणात्पूर्वं नमुचिर्दैत्यसत्तमः

^{६.७९.४२}तं विजित्य रणे शूरं विक्रान्तं ख्यातपौरुषम्
अजेयं समरे राजन्यमेन वरुणेन च

^{६.७९.४३}पाण्डवीं समरे सेनां संममर्द सकुञ्जरः
यथा वनगजो राजन्मृद्नंश्चरति पद्मिनीम्

^{६.७९.४४}मद्रेश्वरस्तु समरे यमाभ्यां सह संगतः
स्वस्रीयौ छादयां चक्रे शरौघैः पाण्डुनन्दनौ

^{६.७९.४५}सहदेवस्तु समरे मातुलं वीक्ष्य संगतम्
अवारयच्छरौघेण मेघो यद्वद्दिवाकरम्

^{६.७९.४६}छाद्यमानः शरौघेण हृष्टरूपतरोऽभवत्
तयोश्चाप्यभवत्प्रीतिरतुला मातृकारणात्

^{६.७९.४७}ततः प्रहस्य समरे नकुलस्य महारथः
अश्वान्वै चतुरो राजंश्चतुर्भिः सायकोत्तमैः
प्रेषयामास समरे यमस्य सदनं प्रति

^{६.७९.४८}हताश्वात्तु रथात्तूर्णमवप्लुत्य महारथः
आरुरोह ततो यानं भ्रातुरेव यशस्विनः

^{६.७९.४९}एकस्थौ तु रणे शूरौ दृढे विक्षिप्य कार्मुके
मद्रराजरथं क्रुद्धौ छादयामासतुः क्षणात्

^{६.७९.५०}स च्छाद्यमानो बहुभिः शरैः संनतपर्वभिः
स्वस्रीयाभ्यां नरव्याघ्रो नाकम्पत यथाचलः
प्रहसन्निव तां चापि शरवृष्टिं जघान ह

^{६.७९.५१}सहदेवस्ततः क्रुद्धः शरमुद्यम्य वीर्यवान्
मद्रराजमभिप्रेक्ष्य प्रेषयामास भारत

^{६.७९.५२}स शरः प्रेषितस्तेन गरुत्मानिव वेगवान्
मद्रराजं विनिर्भिद्य निपपात महीतले

^{६.७९.५३}स गाढविद्धो व्यथितो रथोपस्थे महारथः
निषसाद महाराज कश्मलं च जगाम ह

^{६.७९.५४}तं विसंज्ञं निपतितं सूतः संप्रेक्ष्य संयुगे
अपोवाह रथेनाजौ यमाभ्यामभिपीडितम्

^{६.७९.५५}दृष्ट्वा मद्रेश्वररथं धार्तराष्ट्राः पराङ्मुखम्
सर्वे विमनसो भूत्वा नेदमस्तीत्यचिन्तयन्

^{६.७९.५६}निर्जित्य मातुलं संख्ये माद्रीपुत्रौ महारथौ
दध्मतुर्मुदितौ शङ्खौ सिंहनादं विनेदतुः

^{६.७९.५७}अभिदुद्रुवतुर्हृष्टौ तव सैन्यं विशां पते
यथा दैत्यचमूं राजन्निन्द्रोपेन्द्राविवामरौ