^{७.१०.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.१०.२}शृणु दिव्यानि कर्माणि वासुदेवस्य संजय
कृतवान्यानि गोविन्दो यथा नान्यः पुमान्क्वचित्

^{७.१०.३}संवर्धता गोपकुले बालेनैव महात्मना
विख्यापितं बलं बाह्वोस्त्रिषु लोकेषु संजय

^{७.१०.४}उच्चैःश्रवस्तुल्यबलं वायुवेगसमं जवे
जघान हयराजं यो यमुनावनवासिनम्

^{७.१०.५}दानवं घोरकर्माणं गवां मृत्युमिवोत्थितम्
वृषरूपधरं बाल्ये भुजाभ्यां निजघान ह

^{७.१०.६}प्रलम्बं नरकं जम्भं पीठं चापि महासुरम्
मुरुं चाचलसंकाशमवधीत्पुष्करेक्षणः

^{७.१०.७}तथा कंसो महातेजा जरासंधेन पालितः
विक्रमेणैव कृष्णेन सगणः शातितो रणे

^{७.१०.८}सुनामा नाम विक्रान्तः समग्राक्षौहिणीपतिः
भोजराजस्य मध्यस्थो भ्राता कंसस्य वीर्यवान्

^{७.१०.९}बलदेवद्वितीयेन कृष्णेनामित्रघातिना
तरस्वी समरे दग्धः ससैन्यः शूरसेनराट्

^{७.१०.१०}दुर्वासा नाम विप्रर्षिस्तथा परमकोपनः
आराधितः सदारेण स चास्मै प्रददौ वरान्

^{७.१०.११}तथा गान्धारराजस्य सुतां वीरः स्वयंवरे
निर्जित्य पृथिवीपालानवहत्पुष्करेक्षणः

^{७.१०.१२}अमृष्यमाणा राजानो यस्य जात्या हया इव
रथे वैवाहिके युक्ताः प्रतोदेन कृतव्रणाः

^{७.१०.१३}जरासंधं महाबाहुमुपायेन जनार्दनः
परेण घातयामास पृथगक्षौहिणीपतिम्

^{७.१०.१४}चेदिराजं च विक्रान्तं राजसेनापतिं बली
अर्घे विवदमानं च जघान पशुवत्तदा

^{७.१०.१५}सौभं दैत्यपुरं स्वस्थं शाल्वगुप्तं दुरासदम्
समुद्रकुक्षौ विक्रम्य पातयामास माधवः

^{७.१०.१६}अङ्गान्वङ्गान्कलिङ्गांश्च मागधान्काशिकोसलान्
वत्सगर्गकरूषांश्च पुण्ड्रांश्चाप्यजयद्रणे

^{७.१०.१७}आवन्त्यान्दाक्षिणात्यांश्च पार्वतीयान्दशेरकान्
काश्मीरकानौरसकान्पिशाचांश्च समन्दरान्

^{७.१०.१८}काम्बोजान्वाटधानांश्च चोलान्पाण्ड्यांश्च संजय
त्रिगर्तान्मालवांश्चैव दरदांश्च सुदुर्जयान्

^{७.१०.१९}नानादिग्भ्यश्च संप्राप्तान्व्रातानश्वशकान्प्रति
जितवान्पुण्डरीकाक्षो यवनांश्च सहानुगान्

^{७.१०.२०}प्रविश्य मकरावासं यादोभिरभिसंवृतम्
जिगाय वरुणं युद्धे सलिलान्तर्गतं पुरा

^{७.१०.२१}युधि पञ्चजनं हत्वा पातालतलवासिनम्
पाञ्चजन्यं हृषीकेशो दिव्यं शङ्खमवाप्तवान्

^{७.१०.२२}खाण्डवे पार्थसहितस्तोषयित्वा हुताशनम्
आग्नेयमस्त्रं दुर्धर्षं चक्रं लेभे महाबलः

^{७.१०.२३}वैनतेयं समारुह्य त्रासयित्वामरावतीम्
महेन्द्रभवनाद्वीरः पारिजातमुपानयत्

^{७.१०.२४}तच्च मर्षितवाञ्शक्रो जानंस्तस्य पराक्रमम्
राज्ञां चाप्यजितं कंचित्कृष्णेनेह न शुश्रुम

^{७.१०.२५}यच्च तन्महदाश्चर्यं सभायां मम संजय
कृतवान्पुण्डरीकाक्षः कस्तदन्य इहार्हति

^{७.१०.२६}यच्च भक्त्या प्रपन्नोऽहमद्राक्षं कृष्णमीश्वरम्
तन्मे सुविदितं सर्वं प्रत्यक्षमिव चागमत्

^{७.१०.२७}नान्तो विक्रमयुक्तस्य बुद्ध्या युक्तस्य वा पुनः
कर्मणः शक्यते गन्तुं हृषीकेशस्य संजय

^{७.१०.२८}तथा गदश्च साम्बश्च प्रद्युम्नोऽथ विदूरथः
आगावहोऽनिरुद्धश्च चारुदेष्णश्च सारणः

^{७.१०.२९}उल्मुको निशठश्चैव झल्ली बभ्रुश्च वीर्यवान्
पृथुश्च विपृथुश्चैव समीकोऽथारिमेजयः

^{७.१०.३०}एते वै बलवन्तश्च वृष्णिवीराः प्रहारिणः
कथंचित्पाण्डवानीकं श्रयेयुः समरे स्थिताः

^{७.१०.३१}आहूता वृष्णिवीरेण केशवेन महात्मना
ततः संशयितं सर्वं भवेदिति मतिर्मम

^{७.१०.३२}नागायुतबलो वीरः कैलासशिखरोपमः
वनमाली हली रामस्तत्र यत्र जनार्दनः

^{७.१०.३३}यमाहुः सर्वपितरं वासुदेवं द्विजातयः
अपि वा ह्येष पाण्डूनां योत्स्यतेऽर्थाय संजय

^{७.१०.३४}स यदा तात संनह्येत्पाण्डवार्थाय केशवः
न तदा प्रत्यनीकेषु भविता तस्य कश्चन

^{७.१०.३५}यदि स्म कुरवः सर्वे जयेयुः सर्वपाण्डवान्
वार्ष्णेयोऽर्थाय तेषां वै गृह्णीयाच्छस्त्रमुत्तमम्

^{७.१०.३६}ततः सर्वान्नरव्याघ्रो हत्वा नरपतीन्रणे
कौरवांश्च महाबाहुः कुन्त्यै दद्यात्स मेदिनीम्

^{७.१०.३७}यस्य यन्ता हृषीकेशो योद्धा यस्य धनंजयः
रथस्य तस्य कः संख्ये प्रत्यनीको भवेद्रथः

^{७.१०.३८}न केनचिदुपायेन कुरूणां दृश्यते जयः
तस्मान्मे सर्वमाचक्ष्व यथा युद्धमवर्तत

^{७.१०.३९}अर्जुनः केशवस्यात्मा कृष्णोऽप्यात्मा किरीटिनः
अर्जुने विजयो नित्यं कृष्णे कीर्तिश्च शाश्वती

^{७.१०.४०}प्राधान्येन हि भूयिष्ठममेयाः केशवे गुणाः
मोहाद्दुर्योधनः कृष्णं यन्न वेत्तीह माधवम्

^{७.१०.४१}मोहितो दैवयोगेन मृत्युपाशपुरस्कृतः
न वेद कृष्णं दाशार्हमर्जुनं चैव पाण्डवम्

^{७.१०.४२}पूर्वदेवौ महात्मानौ नरनारायणावुभौ
एकात्मानौ द्विधाभूतौ दृश्येते मानवैर्भुवि

^{७.१०.४३}मनसापि हि दुर्धर्षौ सेनामेतां यशस्विनौ
नाशयेतामिहेच्छन्तौ मानुषत्वात्तु नेच्छतः

^{७.१०.४४}युगस्येव विपर्यासो लोकानामिव मोहनम्
भीष्मस्य च वधस्तात द्रोणस्य च महात्मनः

^{७.१०.४५}न ह्येव ब्रह्मचर्येण न वेदाध्ययनेन च
न क्रियाभिर्न शस्त्रेण मृत्योः कश्चिद्विमुच्यते

^{७.१०.४६}लोकसंभावितौ वीरौ कृतास्त्रौ युद्धदुर्मदौ
भीष्मद्रोणौ हतौ श्रुत्वा किं नु जीवामि संजय

^{७.१०.४७}यां तां श्रियमसूयामः पुरा यातां युधिष्ठिरे
अद्य तामनुजानीमो भीष्मद्रोणवधेन च

^{७.१०.४८}तथा च मत्कृते प्राप्तः कुरूणामेष संक्षयः
पक्वानां हि वधे सूत वज्रायन्ते तृणान्यपि

^{७.१०.४९}अनन्यमिदमैश्वर्यं लोके प्राप्तो युधिष्ठिरः
यस्य कोपान्महेष्वासौ भीष्मद्रोणौ निपातितौ

^{७.१०.५०}प्राप्तः प्रकृतितो धर्मो नाधर्मो मानवान्प्रति
क्रूरः सर्वविनाशाय कालः समतिवर्तते

^{७.१०.५१}अन्यथा चिन्तिता ह्यर्था नरैस्तात मनस्विभिः
अन्यथैव हि गच्छन्ति दैवादिति मतिर्मम

^{७.१०.५२}तस्मादपरिहार्येऽर्थे संप्राप्ते कृच्छ्र उत्तमे
अपारणीये दुश्चिन्त्ये यथाभूतं प्रचक्ष्व मे