^{७.१२०.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.१२०.२}तदवस्थे हते तस्मिन्भूरिश्रवसि कौरवे
यथा भूयोऽभवद्युद्धं तन्ममाचक्ष्व संजय

^{७.१२०.३}संजय उवाच

^{७.१२०.४}भूरिश्रवसि संक्रान्ते परलोकाय भारत
वासुदेवं महाबाहुरर्जुनः समचूचुदत्

^{७.१२०.५}चोदयाश्वान्भृशं कृष्ण यतो राजा जयद्रथः
अस्तमेति महाबाहो त्वरमाणो दिवाकरः

^{७.१२०.६}एतद्धि पुरुषव्याघ्र महदभ्युद्यतं मया
कार्यं संरक्ष्यते चैष कुरुसेनामहारथैः

^{७.१२०.७}नास्तमेति यथा सूर्यो यथा सत्यं भवेद्वचः
चोदयाश्वांस्तथा कृष्ण यथा हन्यां जयद्रथम्

^{७.१२०.८}ततः कृष्णो महाबाहू रजतप्रतिमान्हयान्
हयज्ञश्चोदयामास जयद्रथरथं प्रति

^{७.१२०.९}तं प्रयान्तममोघेषुमुत्पतद्भिरिवाशुगैः
त्वरमाणा महाराज सेनामुख्याः समाव्रजन्

^{७.१२०.१०}दुर्योधनश्च कर्णश्च वृषसेनोऽथ मद्रराट्
अश्वत्थामा कृपश्चैव स्वयमेव च सैन्धवः

^{७.१२०.११}समासाद्य तु बीभत्सुः सैन्धवं प्रमुखे स्थितम्
नेत्राभ्यां क्रोधदीप्ताभ्यां संप्रैक्षन्निर्दहन्निव

^{७.१२०.१२}ततो दुर्योधनो राजा राधेयं त्वरितोऽब्रवीत्
अर्जुनं वीक्ष्य संयान्तं जयद्रथरथं प्रति

^{७.१२०.१३}अयं स वैकर्तन युद्धकालो; विदर्शयस्वात्मबलं महात्मन्
यथा न वध्येत रणेऽर्जुनेन; जयद्रथः कर्ण तथा कुरुष्व

^{७.१२०.१४}अल्पावशिष्टं दिवसं नृवीर; विघातयस्वाद्य रिपुं शरौघैः
दिनक्षयं प्राप्य नरप्रवीर; ध्रुवं हि नः कर्ण जयो भविष्यति

^{७.१२०.१५}सैन्धवे रक्ष्यमाणे तु सूर्यस्यास्तमयं प्रति
मिथ्याप्रतिज्ञः कौन्तेयः प्रवेक्ष्यति हुताशनम्

^{७.१२०.१६}अनर्जुनायां च भुवि मुहूर्तमपि मानद
जीवितुं नोत्सहेरन्वै भ्रातरोऽस्य सहानुगाः

^{७.१२०.१७}विनष्टैः पाण्डवेयैश्च सशैलवनकाननाम्
वसुंधरामिमां कर्ण भोक्ष्यामो हतकण्टकाम्

^{७.१२०.१८}दैवेनोपहतः पार्थो विपरीतश्च मानद
कार्याकार्यमजानन्वै प्रतिज्ञां कृतवान्रणे

^{७.१२०.१९}नूनमात्मविनाशाय पाण्डवेन किरीटिना
प्रतिज्ञेयं कृता कर्ण जयद्रथवधं प्रति

^{७.१२०.२०}कथं जीवति दुर्धर्षे त्वयि राधेय फल्गुनः
अनस्तंगत आदित्ये हन्यात्सैन्धवकं नृपम्

^{७.१२०.२१}रक्षितं मद्रराजेन कृपेण च महात्मना
जयद्रथं रणमुखे कथं हन्याद्धनंजयः

^{७.१२०.२२}द्रौणिना रक्ष्यमाणं च मया दुःशासनेन च
कथं प्राप्स्यति बीभत्सुः सैन्धवं कालचोदितः

^{७.१२०.२३}युध्यन्ते बहवः शूरा लम्बते च दिवाकरः
शङ्के जयद्रथं पार्थो नैव प्राप्स्यति मानद

^{७.१२०.२४}स त्वं कर्ण मया सार्धं शूरैश्चान्यैर्महारथैः
युध्यस्व यत्नमास्थाय परं पार्थेन संयुगे

^{७.१२०.२५}एवमुक्तस्तु राधेयस्तव पुत्रेण मारिष
दुर्योधनमिदं वाक्यं प्रत्युवाच कुरूत्तमम्

^{७.१२०.२६}दृढलक्ष्येण शूरेण भीमसेनेन धन्विना
भृशमुद्वेजितः संख्ये शरजालैरनेकशः

^{७.१२०.२७}स्थातव्यमिति तिष्ठामि रणे संप्रति मानद
नैवाङ्गमिङ्गति किंचिन्मे संतप्तस्य रणेषुभिः

^{७.१२०.२८}योत्स्यामि तु तथा राजञ्शक्त्याहं परया रणे
यथा पाण्डवमुख्योऽसौ न हनिष्यति सैन्धवम्

^{७.१२०.२९}न हि मे युध्यमानस्य सायकांश्चास्यतः शितान्
सैन्धवं प्राप्स्यते वीरः सव्यसाची धनंजयः

^{७.१२०.३०}यत्तु शक्तिमता कार्यं सततं हितकारिणा
तत्करिष्यामि कौरव्य जयो दैवे प्रतिष्ठितः

^{७.१२०.३१}अद्य योत्स्येऽर्जुनमहं पौरुषं स्वं व्यपाश्रितः
त्वदर्थं पुरुषव्याघ्र जयो दैवे प्रतिष्ठितः

^{७.१२०.३२}अद्य युद्धं कुरुश्रेष्ठ मम पार्थस्य चोभयोः
पश्यन्तु सर्वभूतानि दारुणं लोमहर्षणम्

^{७.१२०.३३}कर्णकौरवयोरेवं रणे संभाषमाणयोः
अर्जुनो निशितैर्बाणैर्जघान तव वाहिनीम्

^{७.१२०.३४}चिच्छेद तीक्ष्णाग्रमुखैः शूराणामनिवर्तिनाम्
भुजान्परिघसंकाशान्हस्तिहस्तोपमान्रणे

^{७.१२०.३५}शिरांसि च महाबाहुश्चिच्छेद निशितैः शरैः
हस्तिहस्तान्हयग्रीवा रथाक्षांश्च समन्ततः

^{७.१२०.३६}शोणिताक्तान्हयारोहान्गृहीतप्रासतोमरान्
क्षुरैश्चिच्छेद बीभत्सुर्द्विधैकैकं त्रिधैव च

^{७.१२०.३७}हयवारणमुख्याश्च प्रापतन्त सहस्रशः
ध्वजाश्छत्राणि चापानि चामराणि शिरांसि च

^{७.१२०.३८}कक्षमग्निमिवोद्धूतः प्रदहंस्तव वाहिनीम्
अचिरेण महीं पार्थश्चकार रुधिरोत्तराम्

^{७.१२०.३९}हतभूयिष्ठयोधं तत्कृत्वा तव बलं बली
आससाद दुराधर्षः सैन्धवं सत्यविक्रमः

^{७.१२०.४०}बीभत्सुर्भीमसेनेन सात्वतेन च रक्षितः
स बभौ भरतश्रेष्ठ ज्वलन्निव हुताशनः

^{७.१२०.४१}तं तथावस्थितं दृष्ट्वा त्वदीया वीर्यसंमताः
नामृष्यन्त महेष्वासाः फल्गुनं पुरुषर्षभाः

^{७.१२०.४२}दुर्योधनश्च कर्णश्च वृषसेनोऽथ मद्रराट्
अश्वत्थामा कृपश्चैव स्वयमेव च सैन्धवः

^{७.१२०.४३}संरब्धाः सैन्धवस्यार्थे समावृण्वन्किरीटिनम्
नृत्यन्तं रथमार्गेषु धनुर्ज्यातलनिस्वनैः

^{७.१२०.४४}संग्रामकोविदं पार्थं सर्वे युद्धविशारदाः
अभीताः पर्यवर्तन्त व्यादितास्यमिवान्तकम्

^{७.१२०.४५}सैन्धवं पृष्ठतः कृत्वा जिघांसन्तोऽर्जुनाच्युतौ
सूर्यास्तमयमिच्छन्तो लोहितायति भास्करे

^{७.१२०.४६}ते भुजैर्भोगिभोगाभैर्धनूंष्यायम्य सायकान्
मुमुचुः सूर्यरश्म्याभाञ्शतशः फल्गुनं प्रति

^{७.१२०.४७}तानस्तानस्यमानांश्च किरीटी युद्धदुर्मदः
द्विधा त्रिधाष्टधैकैकं छित्त्वा विव्याध तान्रणे

^{७.१२०.४८}सिंहलाङ्गूलकेतुस्तु दर्शयञ्शक्तिमात्मनः
शारद्वतीसुतो राजन्नर्जुनं प्रत्यवारयत्

^{७.१२०.४९}स विद्ध्वा दशभिः पार्थं वासुदेवं च सप्तभिः
अतिष्ठद्रथमार्गेषु सैन्धवं परिपालयन्

^{७.१२०.५०}अथैनं कौरवश्रेष्ठाः सर्व एव महारथाः
महता रथवंशेन सर्वतः पर्यवारयन्

^{७.१२०.५१}विस्फारयन्तश्चापानि विसृजन्तश्च सायकान्
सैन्धवं पर्यरक्षन्त शासनात्तनयस्य ते

^{७.१२०.५२}तत्र पार्थस्य शूरस्य बाह्वोर्बलमदृश्यत
इषूणामक्षयत्वं च धनुषो गाण्डिवस्य च

^{७.१२०.५३}अस्त्रैरस्त्राणि संवार्य द्रौणेः शारद्वतस्य च
एकैकं नवभिर्बाणैः सर्वानेव समर्पयत्

^{७.१२०.५४}तं द्रौणिः पञ्चविंशत्या वृषसेनश्च सप्तभिः
दुर्योधनश्च विंशत्या कर्णशल्यौ त्रिभिस्त्रिभिः

^{७.१२०.५५}त एनमभिगर्जन्तो विध्यन्तश्च पुनः पुनः
विधुन्वन्तश्च चापानि सर्वतः पर्यवारयन्

^{७.१२०.५६}श्लिष्टं तु सर्वतश्चक्रू रथमण्डलमाशु ते
सूर्यास्तमयमिच्छन्तस्त्वरमाणा महारथाः

^{७.१२०.५७}त एनमभिनर्दन्तो विधुन्वाना धनूंषि च
सिषिचुर्मार्गणैर्घोरैर्गिरिं मेघा इवाम्बुभिः

^{७.१२०.५८}ते महास्त्राणि दिव्यानि तत्र राजन्व्यदर्शयन्
धनंजयस्य गात्रेषु शूराः परिघबाहवः

^{७.१२०.५९}हतभूयिष्ठयोधं तत्कृत्वा तव बलं बली
आससाद दुराधर्षः सैन्धवं सत्यविक्रमः

^{७.१२०.६०}तं कर्णः संयुगे राजन्प्रत्यवारयदाशुगैः
मिषतो भीमसेनस्य सात्वतस्य च भारत

^{७.१२०.६१}तं पार्थो दशभिर्बाणैः प्रत्यविध्यद्रणाजिरे
सूतपुत्रं महाबाहुः सर्वसैन्यस्य पश्यतः

^{७.१२०.६२}सात्वतश्च त्रिभिर्बाणैः कर्णं विव्याध मारिष
भीमसेनस्त्रिभिश्चैव पुनः पार्थश्च सप्तभिः

^{७.१२०.६३}तान्कर्णः प्रतिविव्याध षष्ट्या षष्ट्या महारथः
तद्युद्धमभवद्राजन्कर्णस्य बहुभिः सह

^{७.१२०.६४}तत्राद्भुतमपश्याम सूतपुत्रस्य मारिष
यदेकः समरे क्रुद्धस्त्रीन्रथान्पर्यवारयत्

^{७.१२०.६५}फल्गुनस्तु महाबाहुः कर्णं वैकर्तनं रणे
सायकानां शतेनैव सर्वमर्मस्वताडयत्

^{७.१२०.६६}रुधिरोक्षितसर्वाङ्गः सूतपुत्रः प्रतापवान्
शरैः पञ्चाशता वीरः फल्गुनं प्रत्यविध्यत
तस्य तल्लाघवं दृष्ट्वा नामृष्यत रणेऽर्जुनः

^{७.१२०.६७}ततः पार्थो धनुश्छित्त्वा विव्याधैनं स्तनान्तरे
सायकैर्नवभिर्वीरस्त्वरमाणो धनंजयः

^{७.१२०.६८}वधार्थं चास्य समरे सायकं सूर्यवर्चसम्
चिक्षेप त्वरया युक्तस्त्वराकाले धनंजयः

^{७.१२०.६९}तमापतन्तं वेगेन द्रौणिश्चिच्छेद सायकम्
अर्धचन्द्रेण तीक्ष्णेन स छिन्नः प्रापतद्भुवि

^{७.१२०.७०}अथान्यद्धनुरादाय सूतपुत्रः प्रतापवान्
कर्णोऽपि द्विषतां हन्ता छादयामास फल्गुनम्
सायकैर्बहुसाहस्रैः कृतप्रतिकृतेप्सया

^{७.१२०.७१}तौ वृषाविव नर्दन्तौ नरसिंहौ महारथौ
सायकौघप्रतिच्छन्नं चक्रतुः खमजिह्मगैः
अदृश्यौ च शरौघैस्तौ निघ्नतामितरेतरम्

^{७.१२०.७२}पार्थोऽहमस्मि तिष्ठ त्वं कर्णोऽहं तिष्ठ फल्गुन
इत्येवं तर्जयन्तौ तौ वाक्शल्यैस्तुदतां तथा

^{७.१२०.७३}युध्येतां समरे वीरौ चित्रं लघु च सुष्ठु च
प्रेक्षणीयौ चाभवतां सर्वयोधसमागमे

^{७.१२०.७४}प्रशस्यमानौ समरे सिद्धचारणवातिकैः
अयुध्येतां महाराज परस्परवधैषिणौ

^{७.१२०.७५}ततो दुर्योधनो राजंस्तावकानभ्यभाषत
यत्ता रक्षत राधेयं नाहत्वा समरेऽर्जुनम्
निवर्तिष्यति राधेय इति मामुक्तवान्वृषः

^{७.१२०.७६}एतस्मिन्नन्तरे राजन्दृष्ट्वा कर्णस्य विक्रमम्
आकर्णमुक्तैरिषुभिः कर्णस्य चतुरो हयान्
अनयन्मृत्युलोकाय चतुर्भिः सायकोत्तमैः

^{७.१२०.७७}सारथिं चास्य भल्लेन रथनीडादपाहरत्
छादयामास च शरैस्तव पुत्रस्य पश्यतः

^{७.१२०.७८}स छाद्यमानः समरे हताश्वो हतसारथिः
मोहितः शरजालेन कर्तव्यं नाभ्यपद्यत

^{७.१२०.७९}तं तथा विरथं दृष्ट्वा रथमारोप्य स्वं तदा
अश्वत्थामा महाराज भूयोऽर्जुनमयोधयत्

^{७.१२०.८०}मद्रराजस्तु कौन्तेयमविध्यत्त्रिंशता शरैः
शारद्वतस्तु विंशत्या वासुदेवं समार्पयत्
धनंजयं द्वादशभिराजघान शिलीमुखैः

^{७.१२०.८१}चतुर्भिः सिन्धुराजश्च वृषसेनश्च सप्तभिः
पृथक्पृथङ्महाराज कृष्णपार्थावविध्यताम्

^{७.१२०.८२}तथैव तान्प्रत्यविध्यत्कुन्तीपुत्रो धनंजयः
द्रोणपुत्रं चतुःषष्ट्या मद्रराजं शतेन च

^{७.१२०.८३}सैन्धवं दशभिर्भल्लैर्वृषसेनं त्रिभिः शरैः
शारद्वतं च विंशत्या विद्ध्वा पार्थः समुन्नदत्

^{७.१२०.८४}ते प्रतिज्ञाप्रतीघातमिच्छन्तः सव्यसाचिनः
सहितास्तावकास्तूर्णमभिपेतुर्धनंजयम्

^{७.१२०.८५}अथार्जुनः सर्वतोधारमस्त्रं; प्रादुश्चक्रे त्रासयन्धार्तराष्ट्रान्
तं प्रत्युदीयुः कुरवः पाण्डुसूनुं; रथैर्महार्हैः शरवर्षाण्यवर्षन्

^{७.१२०.८६}ततस्तु तस्मिंस्तुमुले समुत्थिते; सुदारुणे भारत मोहनीये
नामुह्यत प्राप्य स राजपुत्रः; किरीटमाली विसृजन्पृषत्कान्

^{७.१२०.८७}राज्यप्रेप्सुः सव्यसाची कुरूणां; स्मरन्क्लेशान्द्वादशवर्षवृत्तान्
गाण्डीवमुक्तैरिषुभिर्महात्मा; सर्वा दिशो व्यावृणोदप्रमेयैः

^{७.१२०.८८}प्रदीप्तोल्कमभवच्चान्तरिक्षं; देहेषु भूरीण्यपतन्वयांसि
यत्पिङ्गलज्येन किरीटमाली; क्रुद्धो रिपूनाजगवेन हन्ति

^{७.१२०.८९}किरीटमाली महता महायशाः; शरासनेनास्य शराननीकजित्
हयप्रवेकोत्तमनागधूर्गता;न्कुरुप्रवीरानिषुभिर्न्यपातयत्

^{७.१२०.९०}गदाश्च गुर्वीः परिघानयस्मया;नसींश्च शक्तीश्च रणे नराधिपाः
महान्ति शस्त्राणि च भीमदर्शनाः; प्रगृह्य पार्थं सहसाभिदुद्रुवुः

^{७.१२०.९१}स तानुदीर्णान्सरथाश्ववारणा;न्पदातिसंघांश्च महाधनुर्धरः
विपन्नसर्वायुधजीवितान्रणे; चकार वीरो यमराष्ट्रवर्धनान्