^{७.१५८.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.१५८.२}कर्णदुर्योधनादीनां शकुनेः सौबलस्य च
अपनीतं महत्तात तव चैव विशेषतः

^{७.१५८.३}यदाजानीत तां शक्तिमेकघ्नीं सततं रणे
अनिवार्यामसह्यां च देवैरपि सवासवैः

^{७.१५८.४}सा किमर्थं न कर्णेन प्रवृत्ते समरे पुरा
न देवकीसुते मुक्ता फल्गुने वापि संजय

^{७.१५८.५}संजय उवाच

^{७.१५८.६}संग्रामाद्विनिवृत्तानां सर्वेषां नो विशां पते
रात्रौ कुरुकुलश्रेष्ठ मन्त्रोऽयं समजायत

^{७.१५८.७}प्रभातमात्रे श्वोभूते केशवायार्जुनाय वा
शक्तिरेषा विमोक्तव्या कर्ण कर्णेति नित्यशः

^{७.१५८.८}ततः प्रभातसमये राजन्कर्णस्य दैवतैः
अन्येषां चैव योधानां सा बुद्धिर्नश्यते पुनः

^{७.१५८.९}दैवमेव परं मन्ये यत्कर्णो हस्तसंस्थया
न जघान रणे पार्थं कृष्णं वा देवकीसुतम्

^{७.१५८.१०}तस्य हस्तस्थिता शक्तिः कालरात्रिरिवोद्यता
दैवोपहतबुद्धित्वान्न तां कर्णो विमुक्तवान्

^{७.१५८.११}कृष्णे वा देवकीपुत्रे मोहितो देवमायया
पार्थे वा शक्रकल्पे वै वधार्थं वासवीं प्रभो

^{७.१५८.१२}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.१५८.१३}दैवेनैव हता यूयं स्वबुद्ध्या केशवस्य च
गता हि वासवी हत्वा तृणभूतं घटोत्कचम्

^{७.१५८.१४}कर्णश्च मम पुत्राश्च सर्वे चान्ये च पार्थिवाः
अनेन दुष्प्रणीतेन गता वैवस्वतक्षयम्

^{७.१५८.१५}भूय एव तु मे शंस यथा युद्धमवर्तत
कुरूणां पाण्डवानां च हैडिम्बे निहते तदा

^{७.१५८.१६}ये च तेऽभ्यद्रवन्द्रोणं व्यूढानीकाः प्रहारिणः
सृञ्जयाः सह पाञ्चालैस्तेऽप्यकुर्वन्कथं रणम्

^{७.१५८.१७}सौमदत्तेर्वधाद्द्रोणमायस्तं सैन्धवस्य च
अमर्षाज्जीवितं त्यक्त्वा गाहमानं वरूथिनीम्

^{७.१५८.१८}जृम्भमाणमिव व्याघ्रं व्यात्ताननमिवान्तकम्
कथं प्रत्युद्ययुर्द्रोणमस्यन्तं पाण्डुसृञ्जयाः

^{७.१५८.१९}आचार्यं ये च तेऽरक्षन्दुर्योधनपुरोगमाः
द्रौणिकर्णकृपास्तात तेऽप्यकुर्वन्किमाहवे

^{७.१५८.२०}भारद्वाजं जिघांसन्तौ सव्यसाचिवृकोदरौ
समार्छन्मामका युद्धे कथं संजय शंस मे

^{७.१५८.२१}सिन्धुराजवधेनेमे घटोत्कचवधेन ते
अमर्षिताः सुसंक्रुद्धा रणं चक्रुः कथं निशि

^{७.१५८.२२}संजय उवाच

^{७.१५८.२३}हते घटोत्कचे राजन्कर्णेन निशि राक्षसे
प्रणदत्सु च हृष्टेषु तावकेषु युयुत्सुषु

^{७.१५८.२४}आपतत्सु च वेगेन वध्यमाने बलेऽपि च
विगाढायां रजन्यां च राजा दैन्यं परं गतः

^{७.१५८.२५}अब्रवीच्च महाबाहुर्भीमसेनं परंतपः
आवारय महाबाहो धार्तराष्ट्रस्य वाहिनीम्
हैडिम्बस्याभिघातेन मोहो मामाविशन्महान्

^{७.१५८.२६}एवं भीमं समादिश्य स्वरथे समुपाविशत्
अश्रुपूर्णमुखो राजा निःश्वसंश्च पुनः पुनः
कश्मलं प्राविशद्घोरं दृष्ट्वा कर्णस्य विक्रमम्

^{७.१५८.२७}तं तथा व्यथितं दृष्ट्वा कृष्णो वचनमब्रवीत्
मा व्यथां कुरु कौन्तेय नैतत्त्वय्युपपद्यते
वैक्लव्यं भरतश्रेष्ठ यथा प्राकृतपूरुषे

^{७.१५८.२८}उत्तिष्ठ राजन्युध्यस्व वह गुर्वीं धुरं विभो
त्वयि वैक्लव्यमापन्ने संशयो विजये भवेत्

^{७.१५८.२९}श्रुत्वा कृष्णस्य वचनं धर्मराजो युधिष्ठिरः
विमृज्य नेत्रे पाणिभ्यां कृष्णं वचनमब्रवीत्

^{७.१५८.३०}विदिता ते महाबाहो धर्माणां परमा गतिः
ब्रह्महत्याफलं तस्य यः कृतं नावबुध्यते

^{७.१५८.३१}अस्माकं हि वनस्थानां हैडिम्बेन महात्मना
बालेनापि सता तेन कृतं साह्यं जनार्दन

^{७.१५८.३२}अस्त्रहेतोर्गतं ज्ञात्वा पाण्डवं श्वेतवाहनम्
असौ कृष्ण महेष्वासः काम्यके मामुपस्थितः
उषितश्च सहास्माभिर्यावन्नासीद्धनंजयः

^{७.१५८.३३}गन्धमादनयात्रायां दुर्गेभ्यश्च स्म तारिताः
पाञ्चाली च परिश्रान्ता पृष्ठेनोढा महात्मना

^{७.१५८.३४}आरम्भाच्चैव युद्धानां यदेष कृतवान्प्रभो
मदर्थं दुष्करं कर्म कृतं तेन महात्मना

^{७.१५८.३५}स्वभावाद्या च मे प्रीतिः सहदेवे जनार्दन
सैव मे द्विगुणा प्रीती राक्षसेन्द्रे घटोत्कचे

^{७.१५८.३६}भक्तश्च मे महाबाहुः प्रियोऽस्याहं प्रियश्च मे
येन विन्दामि वार्ष्णेय कश्मलं शोकतापितः

^{७.१५८.३७}पश्य सैन्यानि वार्ष्णेय द्राव्यमाणानि कौरवैः
द्रोणकर्णौ च संयत्तौ पश्य युद्धे महारथौ

^{७.१५८.३८}निशीथे पाण्डवं सैन्यमाभ्यां पश्य प्रमर्दितम्
गजाभ्यामिव मत्ताभ्यां यथा नडवनं महत्

^{७.१५८.३९}अनादृत्य बलं बाह्वोर्भीमसेनस्य माधव
चित्रास्त्रतां च पार्थस्य विक्रमन्ते स्म कौरवाः

^{७.१५८.४०}एष द्रोणश्च कर्णश्च राजा चैव सुयोधनः
निहत्य राक्षसं युद्धे हृष्टा नर्दन्ति संयुगे

^{७.१५८.४१}कथमस्मासु जीवत्सु त्वयि चैव जनार्दन
हैडिम्बः प्राप्तवान्मृत्युं सूतपुत्रेण संगतः

^{७.१५८.४२}कदर्थीकृत्य नः सर्वान्पश्यतः सव्यसाचिनः
निहतो राक्षसः कृष्ण भैमसेनिर्महाबलः

^{७.१५८.४३}यदाभिमन्युर्निहतो धार्तराष्ट्रैर्दुरात्मभिः
नासीत्तत्र रणे कृष्ण सव्यसाची महारथः

^{७.१५८.४४}निरुद्धाश्च वयं सर्वे सैन्धवेन दुरात्मना
निमित्तमभवद्द्रोणः सपुत्रस्तत्र कर्मणि

^{७.१५८.४५}उपदिष्टो वधोपायः कर्णस्य गुरुणा स्वयम्
व्यायच्छतश्च खड्गेन द्विधा खड्गं चकार ह

^{७.१५८.४६}व्यसने वर्तमानस्य कृतवर्मा नृशंसवत्
अश्वाञ्जघान सहसा तथोभौ पार्ष्णिसारथी
तथेतरे महेष्वासाः सौभद्रं युध्यपातयन्

^{७.१५८.४७}अल्पे च कारणे कृष्ण हतो गाण्डीवधन्वना
सैन्धवो यादवश्रेष्ठ तच्च नातिप्रियं मम

^{७.१५८.४८}यदि शत्रुवधे न्याय्यो भवेत्कर्तुं च पाण्डवैः
द्रोणकर्णौ रणे पूर्वं हन्तव्याविति मे मतिः

^{७.१५८.४९}एतौ मूलं हि दुःखानामस्माकं पुरुषर्षभ
एतौ रणे समासाद्य पराश्वस्तः सुयोधनः

^{७.१५८.५०}यत्र वध्यो भवेद्द्रोणः सूतपुत्रश्च सानुगः
तत्रावधीन्महाबाहुः सैन्धवं दूरवासिनम्

^{७.१५८.५१}अवश्यं तु मया कार्यः सूतपुत्रस्य निग्रहः
ततो यास्याम्यहं वीर स्वयं कर्णजिघांसया
भीमसेनो महाबाहुर्द्रोणानीकेन संगतः

^{७.१५८.५२}एवमुक्त्वा ययौ तूर्णं त्वरमाणो युधिष्ठिरः
स विस्फार्य महच्चापं शङ्खं प्रध्माप्य भैरवम्

^{७.१५८.५३}ततो रथसहस्रेण गजानां च शतैस्त्रिभिः
वाजिभिः पञ्चसाहस्रैस्त्रिसाहस्रैः प्रभद्रकैः
वृतः शिखण्डी त्वरितो राजानं पृष्ठतोऽन्वयात्

^{७.१५८.५४}ततो भेरीः समाजघ्नुः शङ्खान्दध्मुश्च दंशिताः
पाञ्चालाः पाण्डवाश्चैव युधिष्ठिरपुरोगमाः

^{७.१५८.५५}ततोऽब्रवीन्महाबाहुर्वासुदेवो धनंजयम्
एष प्रयाति त्वरितो क्रोधाविष्टो युधिष्ठिरः
जिघांसुः सूतपुत्रस्य तस्योपेक्षा न युज्यते

^{७.१५८.५६}एवमुक्त्वा हृषीकेशः शीघ्रमश्वानचोदयत्
दूरं च यातं राजानमन्वगच्छज्जनार्दनः

^{७.१५८.५७}तं दृष्ट्वा सहसा यान्तं सूतपुत्रजिघांसया
शोकोपहतसंकल्पं दह्यमानमिवाग्निना
अभिगम्याब्रवीद्व्यासो धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम्

^{७.१५८.५८}कर्णमासाद्य संग्रामे दिष्ट्या जीवति फल्गुनः
सव्यसाचिवधाकाङ्क्षी शक्तिं रक्षितवान्हि सः

^{७.१५८.५९}न चागाद्द्वैरथं जिष्णुर्दिष्ट्या तं भरतर्षभ
सृजेतां स्पर्धिनावेतौ दिव्यान्यस्त्राणि सर्वशः

^{७.१५८.६०}वध्यमानेषु चास्त्रेषु पीडितः सूतनन्दनः
वासवीं समरे शक्तिं ध्रुवं मुञ्चेद्युधिष्ठिर

^{७.१५८.६१}ततो भवेत्ते व्यसनं घोरं भरतसत्तम
दिष्ट्या रक्षो हतं युद्धे सूतपुत्रेण मानद

^{७.१५८.६२}वासवीं कारणं कृत्वा कालेनापहतो ह्यसौ
तवैव कारणाद्रक्षो निहतं तात संयुगे

^{७.१५८.६३}मा क्रुधो भरतश्रेष्ठ मा च शोके मनः कृथाः
प्राणिनामिह सर्वेषामेषा निष्ठा युधिष्ठिर

^{७.१५८.६४}भ्रातृभिः सहितः सर्वैः पार्थिवैश्च महात्मभिः
कौरवान्समरे राजन्नभियुध्यस्व भारत
पञ्चमे दिवसे चैव पृथिवी ते भविष्यति

^{७.१५८.६५}नित्यं च पुरुषव्याघ्र धर्ममेव विचिन्तय
आनृशंस्यं तपो दानं क्षमां सत्यं च पाण्डव

^{७.१५८.६६}सेवेथाः परमप्रीतो यतो धर्मस्ततो जयः
इत्युक्त्वा पाण्डवं व्यासस्तत्रैवान्तरधीयत