^{७.१६९.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.१६९.२}साङ्गा वेदा यथान्यायं येनाधीता महात्मना
यस्मिन्साक्षाद्धनुर्वेदो ह्रीनिषेधे प्रतिष्ठितः

^{७.१६९.३}तस्मिन्नाक्रुश्यति द्रोणे महर्षितनये तदा
नीचात्मना नृशंसेन क्षुद्रेण गुरुघातिना

^{७.१६९.४}यस्य प्रसादात्कर्माणि कुर्वन्ति पुरुषर्षभाः
अमानुषाणि संग्रामे देवैरसुकराणि च

^{७.१६९.५}तस्मिन्नाक्रुश्यति द्रोणे समक्षं पापकर्मिणः
नामर्षं तत्र कुर्वन्ति धिक्क्षत्रं धिगमर्षितम्

^{७.१६९.६}पार्थाः सर्वे च राजानः पृथिव्यां ये धनुर्धराः
श्रुत्वा किमाहुः पाञ्चाल्यं तन्ममाचक्ष्व संजय

^{७.१६९.७}संजय उवाच

^{७.१६९.८}श्रुत्वा द्रुपदपुत्रस्य ता वाचः क्रूरकर्मणः
तूष्णीं बभूवू राजानः सर्व एव विशां पते

^{७.१६९.९}अर्जुनस्तु कटाक्षेण जिह्मं प्रेक्ष्य च पार्षतम्
सबाष्पमभिनिःश्वस्य धिग्धिग्धिगिति चाब्रवीत्

^{७.१६९.१०}युधिष्ठिरश्च भीमश्च यमौ कृष्णस्तथापरे
आसन्सुव्रीडिता राजन्सात्यकिरिदमब्रवीत्

^{७.१६९.११}नेहास्ति पुरुषः कश्चिद्य इमं पापपूरुषम्
भाषमाणमकल्याणं शीघ्रं हन्यान्नराधमम्

^{७.१६९.१२}कथं च शतधा जिह्वा न ते मूर्धा च दीर्यते
गुरुमाक्रोशतः क्षुद्र न चाधर्मेण पात्यसे

^{७.१६९.१३}याप्यस्त्वमसि पार्थैश्च सर्वैश्चान्धकवृष्णिभिः
यत्कर्म कलुषं कृत्वा श्लाघसे जनसंसदि

^{७.१६९.१४}अकार्यं तादृशं कृत्वा पुनरेव गुरुं क्षिपन्
वध्यस्त्वं न त्वयार्थोऽस्ति मुहूर्तमपि जीवता

^{७.१६९.१५}कस्त्वेतद्व्यवसेदार्यस्त्वदन्यः पुरुषाधमः
निगृह्य केशेषु वधं गुरोर्धर्मात्मनः सतः

^{७.१६९.१६}सप्तावरे तथा पूर्वे बान्धवास्ते निपातिताः
यशसा च परित्यक्तास्त्वां प्राप्य कुलपांसनम्

^{७.१६९.१७}उक्तवांश्चापि यत्पार्थं भीष्मं प्रति नरर्षभम्
तथान्तो विहितस्तेन स्वयमेव महात्मना

^{७.१६९.१८}तस्यापि तव सोदर्यो निहन्ता पापकृत्तमः
नान्यः पाञ्चालपुत्रेभ्यो विद्यते भुवि पापकृत्

^{७.१६९.१९}स चापि सृष्टः पित्रा ते भीष्मस्यान्तकरः किल
शिखण्डी रक्षितस्तेन स च मृत्युर्महात्मनः

^{७.१६९.२०}पाञ्चालाश्चलिता धर्मात्क्षुद्रा मित्रगुरुद्रुहः
त्वां प्राप्य सहसोदर्यं धिक्कृतं सर्वसाधुभिः

^{७.१६९.२१}पुनश्चेदीदृशीं वाचं मत्समीपे वदिष्यसि
शिरस्ते पातयिष्यामि गदया वज्रकल्पया

^{७.१६९.२२}सात्वतेनैवमाक्षिप्तः पार्षतः परुषाक्षरम्
संरब्धः सात्यकिं प्राह संक्रुद्धः प्रहसन्निव

^{७.१६९.२३}श्रूयते श्रूयते चेति क्षम्यते चेति माधव
न चानार्य शुभं साधुं पुरुषं क्षेप्तुमर्हसि

^{७.१६९.२४}क्षमा प्रशस्यते लोके न तु पापोऽर्हति क्षमाम्
क्षमावन्तं हि पापात्मा जितोऽयमिति मन्यते

^{७.१६९.२५}स त्वं क्षुद्रसमाचारो नीचात्मा पापनिश्चयः
आ केशाग्रान्नखाग्राच्च वक्तव्यो वक्तुमिच्छसि

^{७.१६९.२६}यः स भूरिश्रवाश्छिन्ने भुजे प्रायगतस्त्वया
वार्यमाणेन निहतस्ततः पापतरं नु किम्

^{७.१६९.२७}व्यूहमानो मया द्रोणो दिव्येनास्त्रेण संयुगे
विसृष्टशस्त्रो निहतः किं तत्र क्रूर दुष्कृतम्

^{७.१६९.२८}अयुध्यमानं यस्त्वाजौ तथा प्रायगतं मुनिम्
छिन्नबाहुं परैर्हन्यात्सात्यके स कथं भवेत्

^{७.१६९.२९}निहत्य त्वां यदा भूमौ स विक्रामति वीर्यवान्
किं तदा न निहंस्येनं भूत्वा पुरुषसत्तमः

^{७.१६९.३०}त्वया पुनरनार्येण पूर्वं पार्थेन निर्जितः
यदा तदा हतः शूरः सौमदत्तिः प्रतापवान्

^{७.१६९.३१}यत्र यत्र तु पाण्डूनां द्रोणो द्रावयते चमूम्
किरञ्शरसहस्राणि तत्र तत्र प्रयाम्यहम्

^{७.१६९.३२}स त्वमेवंविधं कृत्वा कर्म चाण्डालवत्स्वयम्
वक्तुमिच्छसि वक्तव्यः कस्मान्मां परुषाण्यथ

^{७.१६९.३३}कर्ता त्वं कर्मणोग्रस्य नाहं वृष्णिकुलाधम
पापानां च त्वमावासः कर्मणां मा पुनर्वद

^{७.१६९.३४}जोषमास्स्व न मां भूयो वक्तुमर्हस्यतः परम्
अधरोत्तरमेतद्धि यन्मा त्वं वक्तुमिच्छसि

^{७.१६९.३५}अथ वक्ष्यसि मां मौर्ख्याद्भूयः परुषमीदृशम्
गमयिष्यामि बाणैस्त्वां युधि वैवस्वतक्षयम्

^{७.१६९.३६}न चैव मूर्ख धर्मेण केवलेनैव शक्यते
तेषामपि ह्यधर्मेण चेष्टितं शृणु यादृशम्

^{७.१६९.३७}वञ्चितः पाण्डवः पूर्वमधर्मेण युधिष्ठिरः
द्रौपदी च परिक्लिष्टा तथाधर्मेण सात्यके

^{७.१६९.३८}प्रव्राजिता वनं सर्वे पाण्डवाः सह कृष्णया
सर्वस्वमपकृष्टं च तथाधर्मेण बालिश

^{७.१६९.३९}अधर्मेणापकृष्टश्च मद्रराजः परैरितः
इतोऽप्यधर्मेण हतो भीष्मः कुरुपितामहः
भूरिश्रवा ह्यधर्मेण त्वया धर्मविदा हतः

^{७.१६९.४०}एवं परैराचरितं पाण्डवेयैश्च संयुगे
रक्षमाणैर्जयं वीरैर्धर्मज्ञैरपि सात्वत

^{७.१६९.४१}दुर्ज्ञेयः परमो धर्मस्तथाधर्मः सुदुर्विदः
युध्यस्व कौरवैः सार्धं मा गाः पितृनिवेशनम्

^{७.१६९.४२}एवमादीनि वाक्यानि क्रूराणि परुषाणि च
श्रावितः सात्यकिः श्रीमानाकम्पित इवाभवत्

^{७.१६९.४३}तच्छ्रुत्वा क्रोधताम्राक्षः सात्यकिस्त्वाददे गदाम्
विनिःश्वस्य यथा सर्पः प्रणिधाय रथे धनुः

^{७.१६९.४४}ततोऽभिपत्य पाञ्चाल्यं संरम्भेणेदमब्रवीत्
न त्वां वक्ष्यामि परुषं हनिष्ये त्वां वधक्षमम्

^{७.१६९.४५}तमापतन्तं सहसा महाबलममर्षणम्
पाञ्चाल्यायाभिसंक्रुद्धमन्तकायान्तकोपमम्

^{७.१६९.४६}चोदितो वासुदेवेन भीमसेनो महाबलः
अवप्लुत्य रथात्तूर्णं बाहुभ्यां समवारयत्

^{७.१६९.४७}द्रवमाणं तथा क्रुद्धं सात्यकिं पाण्डवो बली
प्रस्कन्दमानमादाय जगाम बलिनं बलात्

^{७.१६९.४८}स्थित्वा विष्टभ्य चरणौ भीमेन शिनिपुंगवः
निगृहीतः पदे षष्ठे बलेन बलिनां वरः

^{७.१६९.४९}अवरुह्य रथात्तं तु ह्रियमाणं बलीयसा
उवाच श्लक्ष्णया वाचा सहदेवो विशां पते

^{७.१६९.५०}अस्माकं पुरुषव्याघ्र मित्रमन्यन्न विद्यते
परमन्धकवृष्णिभ्यः पाञ्चालेभ्यश्च माधव

^{७.१६९.५१}तथैवान्धकवृष्णीनां तव चैव विशेषतः
कृष्णस्य च तथास्मत्तो मित्रमन्यन्न विद्यते

^{७.१६९.५२}पाञ्चालानां च वार्ष्णेय समुद्रान्तां विचिन्वताम्
नान्यदस्ति परं मित्रं यथा पाण्डववृष्णयः

^{७.१६९.५३}स भवानीदृशं मित्रं मन्यते च यथा भवान्
भवन्तश्च यथास्माकं भवतां च तथा वयम्

^{७.१६९.५४}स एवं सर्वधर्मज्ञो मित्रधर्ममनुस्मरन्
नियच्छ मन्युं पाञ्चाल्यात्प्रशाम्य शिनिपुंगव

^{७.१६९.५५}पार्षतस्य क्षम त्वं वै क्षमतां तव पार्षतः
वयं क्षमयितारश्च किमन्यत्र शमाद्भवेत्

^{७.१६९.५६}प्रशाम्यमाने शैनेये सहदेवेन मारिष
पाञ्चालराजस्य सुतः प्रहसन्निदमब्रवीत्

^{७.१६९.५७}मुञ्च मुञ्च शिनेः पौत्रं भीम युद्धमदान्वितम्
आसादयतु मामेष धराधरमिवानिलः

^{७.१६९.५८}यावदस्य शितैर्बाणैः संरम्भं विनयाम्यहम्
युद्धश्रद्धां च कौन्तेय जीवितस्य च संयुगे

^{७.१६९.५९}किं नु शक्यं मया कर्तुं कार्यं यदिदमुद्यतम्
सुमहत्पाण्डुपुत्राणामायान्त्येते हि कौरवाः

^{७.१६९.६०}अथ वा फल्गुनः सर्वान्वारयिष्यति संयुगे
अहमप्यस्य मूर्धानं पातयिष्यामि सायकैः

^{७.१६९.६१}मन्यते छिन्नबाहुं मां भूरिश्रवसमाहवे
उत्सृजैनमहं वैनमेष मां वा हनिष्यति

^{७.१६९.६२}शृण्वन्पाञ्चालवाक्यानि सात्यकिः सर्पवच्छ्वसन्
भीमबाह्वन्तरे सक्तो विस्फुरत्यनिशं बली

^{७.१६९.६३}त्वरया वासुदेवश्च धर्मराजश्च मारिष
यत्नेन महता वीरौ वारयामासतुस्ततः

^{७.१६९.६४}निवार्य परमेष्वासौ क्रोधसंरक्तलोचनौ
युयुत्सवः परान्संख्ये प्रतीयुः क्षत्रियर्षभाः