^{८.२४.१}दुर्योधन उवाच

^{८.२४.२}भूय एव तु मद्रेश यत्ते वक्ष्यामि तच्छृणु
यथा पुरा वृत्तमिदं युद्धे देवासुरे विभो

^{८.२४.३}यदुक्तवान्पितुर्मह्यं मार्कण्डेयो महानृषिः
तदशेषेण ब्रुवतो मम राजर्षिसत्तम
त्वं निबोध न चाप्यत्र कर्तव्या ते विचारणा

^{८.२४.४}देवानामसुराणां च महानासीत्समागमः
बभूव प्रथमो राजन्संग्रामस्तारकामयः
निर्जिताश्च तदा दैत्या दैवतैरिति नः श्रुतम्

^{८.२४.५}निर्जितेषु च दैत्येषु तारकस्य सुतास्त्रयः
ताराक्षः कमलाक्षश्च विद्युन्माली च पार्थिव

^{८.२४.६}तप उग्रं समास्थाय नियमे परमे स्थिताः
तपसा कर्शयामासुर्देहान्स्वाञ्शत्रुतापन

^{८.२४.७}दमेन तपसा चैव नियमेन च पार्थिव
तेषां पितामहः प्रीतो वरदः प्रददौ वरान्

^{८.२४.८}अवध्यत्वं च ते राजन्सर्वभूतेषु सर्वदा
सहिता वरयामासुः सर्वलोकपितामहम्

^{८.२४.९}तानब्रवीत्तदा देवो लोकानां प्रभुरीश्वरः
नास्ति सर्वामरत्वं हि निवर्तध्वमतोऽसुराः
वरमन्यं वृणीध्वं वै यादृशं संप्ररोचते

^{८.२४.१०}ततस्ते सहिता राजन्संप्रधार्यासकृद्बहु
सर्वलोकेश्वरं वाक्यं प्रणम्यैनमथाब्रुवन्

^{८.२४.११}अस्माकं त्वं वरं देव प्रयच्छेमं पितामह
वयं पुराणि त्रीण्येव समास्थाय महीमिमाम्
विचरिष्याम लोकेऽस्मिंस्त्वत्प्रसादपुरस्कृताः

^{८.२४.१२}ततो वर्षसहस्रे तु समेष्यामः परस्परम्
एकीभावं गमिष्यन्ति पुराण्येतानि चानघ

^{८.२४.१३}समागतानि चैतानि यो हन्याद्भगवंस्तदा
एकेषुणा देववरः स नो मृत्युर्भविष्यति
एवमस्त्विति तान्देवः प्रत्युक्त्वा प्राविशद्दिवम्

^{८.२४.१४}ते तु लब्धवराः प्रीताः संप्रधार्य परस्परम्
पुरत्रयविसृष्ट्यर्थं मयं वव्रुर्महासुरम्
विश्वकर्माणमजरं दैत्यदानवपूजितम्

^{८.२४.१५}ततो मयः स्वतपसा चक्रे धीमान्पुराणि ह
त्रीणि काञ्चनमेकं तु रौप्यं कार्ष्णायसं तथा

^{८.२४.१६}काञ्चनं दिवि तत्रासीदन्तरिक्षे च राजतम्
आयसं चाभवद्भूमौ चक्रस्थं पृथिवीपते

^{८.२४.१७}एकैकं योजनशतं विस्तारायामसंमितम्
गृहाट्टाट्टालकयुतं बृहत्प्राकारतोरणम्

^{८.२४.१८}गुणप्रसवसंबाधमसंबाधमनामयम्
प्रासादैर्विविधैश्चैव द्वारैश्चाप्युपशोभितम्

^{८.२४.१९}पुरेषु चाभवन्राजन्राजानो वै पृथक्पृथक्
काञ्चनं तारकाक्षस्य चित्रमासीन्महात्मनः
राजतं कमलाक्षस्य विद्युन्मालिन आयसम्

^{८.२४.२०}त्रयस्ते दैत्यराजानस्त्रीँल्लोकानाशु तेजसा
आक्रम्य तस्थुर्वर्षाणां पूगान्नाम प्रजापतिः

^{८.२४.२१}तेषां दानवमुख्यानां प्रयुतान्यर्बुदानि च
कोट्यश्चाप्रतिवीराणां समाजग्मुस्ततस्ततः
महदैश्वर्यमिच्छन्तस्त्रिपुरं दुर्गमाश्रिताः

^{८.२४.२२}सर्वेषां च पुनस्तेषां सर्वयोगवहो मयः
तमाश्रित्य हि ते सर्वे अवर्तन्ताकुतोभयाः

^{८.२४.२३}यो हि यं मनसा कामं दध्यौ त्रिपुरसंश्रयः
तस्मै कामं मयस्तं तं विदधे मायया तदा

^{८.२४.२४}तारकाक्षसुतश्चासीद्धरिर्नाम महाबलः
तपस्तेपे परमकं येनातुष्यत्पितामहः

^{८.२४.२५}स तुष्टमवृणोद्देवं वापी भवतु नः पुरे
शस्त्रैर्विनिहता यत्र क्षिप्ताः स्युर्बलवत्तराः

^{८.२४.२६}स तु लब्ध्वा वरं वीरस्तारकाक्षसुतो हरिः
ससृजे तत्र वापीं तां मृतानां जीवनीं प्रभो

^{८.२४.२७}येन रूपेण दैत्यस्तु येन वेषेण चैव ह
मृतस्तस्यां परिक्षिप्तस्तादृशेनैव जज्ञिवान्

^{८.२४.२८}तां प्राप्य त्रैपुरस्थास्तु सर्वाँल्लोकान्बबाधिरे
महता तपसा सिद्धाः सुराणां भयवर्धनाः
न तेषामभवद्राजन्क्षयो युद्धे कथंचन

^{८.२४.२९}ततस्ते लोभमोहाभ्यामभिभूता विचेतसः
निर्ह्रीकाः संस्थितिं सर्वे स्थापितां समलूलुपन्

^{८.२४.३०}विद्राव्य सगणान्देवांस्तत्र तत्र तदा तदा
विचेरुः स्वेन कामेन वरदानेन दर्पिताः

^{८.२४.३१}देवारण्यानि सर्वाणि प्रियाणि च दिवौकसाम्
ऋषीणामाश्रमान्पुण्यान्यूपाञ्जनपदांस्तथा
व्यनाशयन्त मर्यादा दानवा दुष्टचारिणः

^{८.२४.३२}ते देवाः सहिताः सर्वे पितामहमरिंदम
अभिजग्मुस्तदाख्यातुं विप्रकारं सुरेतरैः

^{८.२४.३३}ते तत्त्वं सर्वमाख्याय शिरसाभिप्रणम्य च
वधोपायमपृच्छन्त भगवन्तं पितामहम्

^{८.२४.३४}श्रुत्वा तद्भगवान्देवो देवानिदमुवाच ह
असुराश्च दुरात्मानस्ते चापि विबुधद्विषः
अपराध्यन्ति सततं ये युष्मान्पीडयन्त्युत

^{८.२४.३५}अहं हि तुल्यः सर्वेषां भूतानां नात्र संशयः
अधार्मिकास्तु हन्तव्या इत्यहं प्रब्रवीमि वः

^{८.२४.३६}ते यूयं स्थाणुमीशानं जिष्णुमक्लिष्टकारिणम्
योद्धारं वृणुतादित्याः स तान्हन्ता सुरेतरान्

^{८.२४.३७}इति तस्य वचः श्रुत्वा देवाः शक्रपुरोगमाः
ब्रह्माणमग्रतः कृत्वा वृषाङ्कं शरणं ययुः

^{८.२४.३८}तपः परं समातस्थुर्गृणन्तो ब्रह्म शाश्वतम्
ऋषिभिः सह धर्मज्ञा भवं सर्वात्मना गताः

^{८.२४.३९}तुष्टुवुर्वाग्भिरर्थ्याभिर्भयेष्वभयकृत्तमम्
सर्वात्मानं महात्मानं येनाप्तं सर्वमात्मना

^{८.२४.४०}तपोविशेषैर्बहुभिर्योगं यो वेद चात्मनः
यः सांख्यमात्मनो वेद यस्य चात्मा वशे सदा

^{८.२४.४१}ते तं ददृशुरीशानं तेजोराशिमुमापतिम्
अनन्यसदृशं लोके व्रतवन्तमकल्मषम्

^{८.२४.४२}एकं च भगवन्तं ते नानारूपमकल्पयन्
आत्मनः प्रतिरूपाणि रूपाण्यथ महात्मनि
परस्परस्य चापश्यन्सर्वे परमविस्मिताः

^{८.२४.४३}सर्वभूतमयं चेशं तमजं जगतः पतिम्
देवा ब्रह्मर्षयश्चैव शिरोभिर्धरणीं गताः

^{८.२४.४४}तान्स्वस्तिवाक्येनाभ्यर्च्य समुत्थाप्य च शंकरः
ब्रूत ब्रूतेति भगवान्स्मयमानोऽभ्यभाषत

^{८.२४.४५}त्र्यम्बकेणाभ्यनुज्ञातास्ततस्तेऽस्वस्थचेतसः
नमो नमस्तेऽस्तु विभो तत इत्यब्रुवन्भवम्

^{८.२४.४६}नमो देवातिदेवाय धन्विने चातिमन्यवे
प्रजापतिमखघ्नाय प्रजापतिभिरीड्यसे

^{८.२४.४७}नमः स्तुताय स्तुत्याय स्तूयमानाय मृत्यवे
विलोहिताय रुद्राय नीलग्रीवाय शूलिने

^{८.२४.४८}अमोघाय मृगाक्षाय प्रवरायुधयोधिने
दुर्वारणाय शुक्राय ब्रह्मणे ब्रह्मचारिणे

^{८.२४.४९}ईशानायाप्रमेयाय नियन्त्रे चर्मवाससे
तपोनित्याय पिङ्गाय व्रतिने कृत्तिवाससे

^{८.२४.५०}कुमारपित्रे त्र्यक्षाय प्रवरायुधधारिणे
प्रपन्नार्तिविनाशाय ब्रह्मद्विट्संघघातिने

^{८.२४.५१}वनस्पतीनां पतये नराणां पतये नमः
गवां च पतये नित्यं यज्ञानां पतये नमः

^{८.२४.५२}नमोऽस्तु ते ससैन्याय त्र्यम्बकायोग्रतेजसे
मनोवाक्कर्मभिर्देव त्वां प्रपन्नान्भजस्व नः

^{८.२४.५३}ततः प्रसन्नो भगवान्स्वागतेनाभिनन्द्य तान्
प्रोवाच व्येतु वस्त्रासो ब्रूत किं करवाणि वः

^{८.२४.५४}पितृदेवर्षिसंघेभ्यो वरे दत्ते महात्मना
सत्कृत्य शंकरं प्राह ब्रह्मा लोकहितं वचः

^{८.२४.५५}तवातिसर्गाद्देवेश प्राजापत्यमिदं पदम्
मयाधितिष्ठता दत्तो दानवेभ्यो महान्वरः

^{८.२४.५६}तानतिक्रान्तमर्यादान्नान्यः संहर्तुमर्हति
त्वामृते भूतभव्येश त्वं ह्येषां प्रत्यरिर्वधे

^{८.२४.५७}स त्वं देव प्रपन्नानां याचतां च दिवौकसाम्
कुरु प्रसादं देवेश दानवाञ्जहि शूलभृत्

^{८.२४.५८}श्रीभगवानुवाच

^{८.२४.५९}हन्तव्याः शत्रवः सर्वे युष्माकमिति मे मतिः
न त्वेकोऽहं वधे तेषां समर्थो वै सुरद्विषाम्

^{८.२४.६०}ते यूयं सहिताः सर्वे मदीयेनास्त्रतेजसा
जयध्वं युधि ताञ्शत्रून्संघातो हि महाबलः

^{८.२४.६१}देवा ऊचुः

^{८.२४.६२}अस्मत्तेजोबलं यावत्तावद्द्विगुणमेव च
तेषामिति ह मन्यामो दृष्टतेजोबला हि ते

^{८.२४.६३}भगवानुवाच

^{८.२४.६४}वध्यास्ते सर्वतः पापा ये युष्मास्वपराधिनः
मम तेजोबलार्धेन सर्वांस्तान्घ्नत शात्रवान्

^{८.२४.६५}देवा ऊचुः

^{८.२४.६६}बिभर्तुं तेजसोऽर्धं ते न शक्ष्यामो महेश्वर
सर्वेषां नो बलार्धेन त्वमेव जहि शात्रवान्

^{८.२४.६७}दुर्योधन उवाच

^{८.२४.६८}ततस्तथेति देवेशस्तैरुक्तो राजसत्तम
अर्धमादाय सर्वेभ्यस्तेजसाभ्यधिकोऽभवत्

^{८.२४.६९}स तु देवो बलेनासीत्सर्वेभ्यो बलवत्तरः
महादेव इति ख्यातस्तदाप्रभृति शंकरः

^{८.२४.७०}ततोऽब्रवीन्महादेवो धनुर्बाणधरस्त्वहम्
हनिष्यामि रथेनाजौ तान्रिपून्वै दिवौकसः

^{८.२४.७१}ते यूयं मे रथं चैव धनुर्बाणं तथैव च
पश्यध्वं यावदद्यैतान्पातयामि महीतले

^{८.२४.७२}देवा ऊचुः

^{८.२४.७३}मूर्तिसर्वस्वमादाय त्रैलोक्यस्य ततस्ततः
रथं ते कल्पयिष्याम देवेश्वर महौजसम्

^{८.२४.७४}तथैव बुद्ध्या विहितं विश्वकर्मकृतं शुभम्
ततो विबुधशार्दूलास्तं रथं समकल्पयन्

^{८.२४.७५}वन्धुरं पृथिवीं देवीं विशालपुरमालिनीम्
सपर्वतवनद्वीपां चक्रुर्भूतधरां तदा

^{८.२४.७६}मन्दरं पर्वतं चाक्षं जङ्घास्तस्य महानदीः
दिशश्च प्रदिशश्चैव परिवारं रथस्य हि

^{८.२४.७७}अनुकर्षान्ग्रहान्दीप्तान्वरूथं चापि तारकाः
धर्मार्थकामसंयुक्तं त्रिवेणुं चापि बन्धुरम्
ओषधीर्विविधास्तत्र नानापुष्पफलोद्गमाः

^{८.२४.७८}सूर्याचन्द्रमसौ कृत्वा चक्रे रथवरोत्तमे
पक्षौ पूर्वापरौ तत्र कृते रात्र्यहनी शुभे

^{८.२४.७९}दश नागपतीनीषां धृतराष्ट्रमुखान्दृढाम्
द्यां युगं युगचर्माणि संवर्तकबलाहकान्

^{८.२४.८०}शम्यां धृतिं च मेधां च स्थितिं संनतिमेव च
ग्रहनक्षत्रताराभिश्चर्म चित्रं नभस्तलम्

^{८.२४.८१}सुराम्बुप्रेतवित्तानां पतीँल्लोकेश्वरान्हयान्
सिनीवालीमनुमतिं कुहूं राकां च सुव्रताम्
योक्त्राणि चक्रुर्वाहानां रोहकांश्चापि कण्ठकम्

^{८.२४.८२}कर्म सत्यं तपोऽर्थश्च विहितास्तत्र रश्मयः
अधिष्ठानं मनस्त्वासीत्परिरथ्यं सरस्वती

^{८.२४.८३}नानावर्णाश्च चित्राश्च पताकाः पवनेरिताः
विद्युदिन्द्रधनुर्नद्धं रथं दीप्तं व्यदीपयत्

^{८.२४.८४}एवं तस्मिन्महाराज कल्पिते रथसत्तमे
देवैर्मनुजशार्दूल द्विषतामभिमर्दने

^{८.२४.८५}स्वान्यायुधानि मुख्यानि न्यदधाच्छंकरो रथे
रथयष्टिं वियत्कृष्टां स्थापयामास गोवृषम्

^{८.२४.८६}ब्रह्मदण्डः कालदण्डो रुद्रदण्डस्तथा ज्वरः
परिस्कन्दा रथस्यास्य सर्वतोदिशमुद्यताः

^{८.२४.८७}अथर्वाङ्गिरसावास्तां चक्ररक्षौ महात्मनः
ऋग्वेदः सामवेदश्च पुराणं च पुरःसराः

^{८.२४.८८}इतिहासयजुर्वेदौ पृष्ठरक्षौ बभूवतुः
दिव्या वाचश्च विद्याश्च परिपार्श्वचराः कृताः

^{८.२४.८९}तोत्त्रादयश्च राजेन्द्र वषट्कारस्तथैव च
ओंकारश्च मुखे राजन्नतिशोभाकरोऽभवत्

^{८.२४.९०}विचित्रमृतुभिः षड्भिः कृत्वा संवत्सरं धनुः
तस्मान्नॄणां कालरात्रिर्ज्या कृता धनुषोऽजरा

^{८.२४.९१}इषुश्चाप्यभवद्विष्णुर्ज्वलनः सोम एव च
अग्नीषोमौ जगत्कृत्स्नं वैष्णवं चोच्यते जगत्

^{८.२४.९२}विष्णुश्चात्मा भगवतो भवस्यामिततेजसः
तस्माद्धनुर्ज्यासंस्पर्शं न विषेहुर्हरस्य ते

^{८.२४.९३}तस्मिञ्शरे तिग्ममन्युर्मुमोचाविषहं प्रभुः
भृग्वङ्गिरोमन्युभवं क्रोधाग्निमतिदुःसहम्

^{८.२४.९४}स नीललोहितो धूम्रः कृत्तिवासा भयंकरः
आदित्यायुतसंकाशस्तेजोज्वालावृतो ज्वलन्

^{८.२४.९५}दुश्च्यावश्च्यावनो जेता हन्ता ब्रह्मद्विषां हरः
नित्यं त्राता च हन्ता च धर्माधर्माश्रिताञ्जनान्

^{८.२४.९६}प्रमाथिभिर्घोररूपैर्भीमोदग्रैर्गणैर्वृतः
विभाति भगवान्स्थाणुस्तैरेवात्मगुणैर्वृतः

^{८.२४.९७}तस्याङ्गानि समाश्रित्य स्थितं विश्वमिदं जगत्
जङ्गमाजङ्गमं राजञ्शुशुभेऽद्भुतदर्शनम्

^{८.२४.९८}दृष्ट्वा तु तं रथं दिव्यं कवची स शरासनी
बाणमादत्त तं दिव्यं सोमविष्ण्वग्निसंभवम्

^{८.२४.९९}तस्य वाजांस्ततो देवाः कल्पयां चक्रिरे विभोः
पुण्यगन्धवहं राजञ्श्वसनं राजसत्तम

^{८.२४.१००}तमास्थाय महादेवस्त्रासयन्दैवतान्यपि
आरुरोह तदा यत्तः कम्पयन्निव रोदसी

^{८.२४.१०१}स शोभमानो वरदः खड्गी बाणी शरासनी
हसन्निवाब्रवीद्देवो सारथिः को भविष्यति

^{८.२४.१०२}तमब्रुवन्देवगणा यं भवान्संनियोक्ष्यते
स भविष्यति देवेश सारथिस्ते न संशयः

^{८.२४.१०३}तानब्रवीत्पुनर्देवो मत्तः श्रेष्ठतरो हि यः
तं सारथिं कुरुध्वं मे स्वयं संचिन्त्य माचिरम्

^{८.२४.१०४}एतच्छ्रुत्वा ततो देवा वाक्यमुक्तं महात्मना
गत्वा पितामहं देवं प्रसाद्यैवं वचोऽब्रुवन्

^{८.२४.१०५}देव त्वयेदं कथितं त्रिदशारिनिबर्हणम्
तथा च कृतमस्माभिः प्रसन्नो वृषभध्वजः

^{८.२४.१०६}रथश्च विहितोऽस्माभिर्विचित्रायुधसंवृतः
सारथिं तु न जानीमः कः स्यात्तस्मिन्रथोत्तमे

^{८.२४.१०७}तस्माद्विधीयतां कश्चित्सारथिर्देवसत्तम
सफलां तां गिरं देव कर्तुमर्हसि नो विभो

^{८.२४.१०८}एवमस्मासु हि पुरा भगवन्नुक्तवानसि
हितं कर्तास्मि भवतामिति तत्कर्तुमर्हसि

^{८.२४.१०९}स देव युक्तो रथसत्तमो नो; दुरावरो द्रावणः शात्रवाणाम्
पिनाकपाणिर्विहितोऽत्र योद्धा; विभीषयन्दानवानुद्यतोऽसौ

^{८.२४.११०}तथैव वेदाश्चतुरो हयाग्र्या; धरा सशैला च रथो महात्मन्
नक्षत्रवंशोऽनुगतो वरूथे; यस्मिन्योद्धा सारथिनाभिरक्ष्यः

^{८.२४.१११}तत्र सारथिरेष्टव्यः सर्वैरेतैर्विशेषवान्
तत्प्रतिष्ठो रथो देव हया योद्धा तथैव च
कवचानि च शस्त्राणि कार्मुकं च पितामह

^{८.२४.११२}त्वामृते सारथिं तत्र नान्यं पश्यामहे वयम्
त्वं हि सर्वैर्गुणैर्युक्तो देवताभ्योऽधिकः प्रभो
सारथ्ये तूर्णमारोह संयच्छ परमान्हयान्

^{८.२४.११३}इति ते शिरसा नत्वा त्रिलोकेशं पितामहम्
देवाः प्रसादयामासुः सारथ्यायेति नः श्रुतम्

^{८.२४.११४}ब्रह्मोवाच

^{८.२४.११५}नात्र किंचिन्मृषा वाक्यं यदुक्तं वो दिवौकसः
संयच्छामि हयानेष युध्यतो वै कपर्दिनः

^{८.२४.११६}ततः स भगवान्देवो लोकस्रष्टा पितामहः
सारथ्ये कल्पितो देवैरीशानस्य महात्मनः

^{८.२४.११७}तस्मिन्नारोहति क्षिप्रं स्यन्दनं लोकपूजिते
शिरोभिरगमंस्तूर्णं ते हया वातरंहसः

^{८.२४.११८}महेश्वरे त्वारुहति जानुभ्यामगमन्महीम्

^{८.२४.११९}अभीशून्हि त्रिलोकेशः संगृह्य प्रपितामहः
तानश्वांश्चोदयामास मनोमारुतरंहसः

^{८.२४.१२०}ततोऽधिरूढे वरदे प्रयाते चासुरान्प्रति
साधु साध्विति विश्वेशः स्मयमानोऽभ्यभाषत

^{८.२४.१२१}याहि देव यतो दैत्याश्चोदयाश्वानतन्द्रितः
पश्य बाह्वोर्बलं मेऽद्य निघ्नतः शात्रवान्रणे

^{८.२४.१२२}ततस्तांश्चोदयामास वायुवेगसमाञ्जवे
येन तत्त्रिपुरं राजन्दैत्यदानवरक्षितम्

^{८.२४.१२३}अथाधिज्यं धनुः कृत्वा शर्वः संधाय तं शरम्
युक्त्वा पाशुपतास्त्रेण त्रिपुरं समचिन्तयत्

^{८.२४.१२४}तस्मिन्स्थिते तदा राजन्क्रुद्धे विधृतकार्मुके
पुराणि तानि कालेन जग्मुरेकत्वतां तदा

^{८.२४.१२५}एकीभावं गते चैव त्रिपुरे समुपागते
बभूव तुमुलो हर्षो दैवतानां महात्मनाम्

^{८.२४.१२६}ततो देवगणाः सर्वे सिद्धाश्च परमर्षयः
जयेति वाचो मुमुचुः संस्तुवन्तो मुदान्विताः

^{८.२४.१२७}ततोऽग्रतः प्रादुरभूत्त्रिपुरं जघ्नुषोऽसुरान्
अनिर्देश्योग्रवपुषो देवस्यासह्यतेजसः

^{८.२४.१२८}स तद्विकृष्य भगवान्दिव्यं लोकेश्वरो धनुः
त्रैलोक्यसारं तमिषुं मुमोच त्रिपुरं प्रति
तत्सासुरगणं दग्ध्वा प्राक्षिपत्पश्चिमार्णवे

^{८.२४.१२९}एवं तत्त्रिपुरं दग्धं दानवाश्चाप्यशेषतः
महेश्वरेण क्रुद्धेन त्रैलोक्यस्य हितैषिणा

^{८.२४.१३०}स चात्मक्रोधजो वह्निर्हाहेत्युक्त्वा निवारितः
मा कार्षीर्भस्मसाल्लोकानिति त्र्यक्षोऽब्रवीच्च तम्

^{८.२४.१३१}ततः प्रकृतिमापन्ना देवा लोकास्तथर्षयः
तुष्टुवुर्वाग्भिरर्थ्याभिः स्थाणुमप्रतिमौजसम्

^{८.२४.१३२}तेऽनुज्ञाता भगवता जग्मुः सर्वे यथागतम्
कृतकामाः प्रसन्नेन प्रजापतिमुखाः सुराः

^{८.२४.१३३}यथैव भगवान्ब्रह्मा लोकधाता पितामहः
संयच्छ त्वं हयानस्य राधेयस्य महात्मनः

^{८.२४.१३४}त्वं हि कृष्णाच्च कर्णाच्च फल्गुनाच्च विशेषतः
विशिष्टो राजशार्दूल नास्ति तत्र विचारणा

^{८.२४.१३५}युद्धे ह्ययं रुद्रकल्पस्त्वं च ब्रह्मसमोऽनघ
तस्माच्छक्तौ युवां जेतुं मच्छत्रूंस्ताविवासुरान्

^{८.२४.१३६}यथा शल्याद्य कर्णोऽयं श्वेताश्वं कृष्णसारथिम्
प्रमथ्य हन्यात्कौन्तेयं तथा शीघ्रं विधीयताम्
त्वयि कर्णश्च राज्यं च वयं चैव प्रतिष्ठिताः

^{८.२४.१३७}इमं चाप्यपरं भूय इतिहासं निबोध मे
पितुर्मम सकाशे यं ब्राह्मणः प्राह धर्मवित्

^{८.२४.१३८}श्रुत्वा चैतद्वचश्चित्रं हेतुकार्यार्थसंहितम्
कुरु शल्य विनिश्चित्य मा भूदत्र विचारणा

^{८.२४.१३९}भार्गवाणां कुले जातो जमदग्निर्महातपाः
तस्य रामेति विख्यातः पुत्रस्तेजोगुणान्वितः

^{८.२४.१४०}स तीव्रं तप आस्थाय प्रसादयितवान्भवम्
अस्त्रहेतोः प्रसन्नात्मा नियतः संयतेन्द्रियः

^{८.२४.१४१}तस्य तुष्टो महादेवो भक्त्या च प्रशमेन च
हृद्गतं चास्य विज्ञाय दर्शयामास शंकरः

^{८.२४.१४२}ईश्वर उवाच

^{८.२४.१४३}राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि

^{८.२४.१४४}दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव

^{८.२४.१४५}इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्

^{८.२४.१४६}यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति

^{८.२४.१४७}दुर्योधन उवाच

^{८.२४.१४८}ततः स तपसा चैव दमेन नियमेन च
पूजोपहारबलिभिर्होममन्त्रपुरस्कृतैः

^{८.२४.१४९}आराधयितवाञ्शर्वं बहून्वर्षगणांस्तदा
प्रसन्नश्च महादेवो भार्गवस्य महात्मनः

^{८.२४.१५०}अब्रवीत्तस्य बहुशो गुणान्देव्याः समीपतः
भक्तिमानेष सततं मयि रामो दृढव्रतः

^{८.२४.१५१}एवं तस्य गुणान्प्रीतो बहुशोऽकथयत्प्रभुः
देवतानां पितॄणां च समक्षमरिसूदनः

^{८.२४.१५२}एतस्मिन्नेव काले तु दैत्या आसन्महाबलाः
तैस्तदा दर्पमोहान्धैरबाध्यन्त दिवौकसः

^{८.२४.१५३}ततः संभूय विबुधास्तान्हन्तुं कृतनिश्चयाः
चक्रुः शत्रुवधे यत्नं न शेकुर्जेतुमेव ते

^{८.२४.१५४}अभिगम्य ततो देवा महेश्वरमथाब्रुवन्
प्रसादयन्तस्तं भक्त्या जहि शत्रुगणानिति

^{८.२४.१५५}प्रतिज्ञाय ततो देवो देवतानां रिपुक्षयम्
रामं भार्गवमाहूय सोऽभ्यभाषत शंकरः

^{८.२४.१५६}रिपून्भार्गव देवानां जहि सर्वान्समागतान्
लोकानां हितकामार्थं मत्प्रीत्यर्थं तथैव च

^{८.२४.१५७}राम उवाच

^{८.२४.१५८}अकृतास्त्रस्य देवेश का शक्तिर्मे महेश्वर
निहन्तुं दानवान्सर्वान्कृतास्त्रान्युद्धदुर्मदान्

^{८.२४.१५९}ईश्वर उवाच

^{८.२४.१६०}गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्

^{८.२४.१६१}दुर्योधन उवाच

^{८.२४.१६२}एतच्छ्रुत्वा च वचनं प्रतिगृह्य च सर्वशः
रामः कृतस्वस्त्ययनः प्रययौ दानवान्प्रति

^{८.२४.१६३}अवधीद्देवशत्रूंस्तान्मददर्पबलान्वितान्
वज्राशनिसमस्पर्शैः प्रहारैरेव भार्गवः

^{८.२४.१६४}स दानवैः क्षततनुर्जामदग्न्यो द्विजोत्तमः
संस्पृष्टः स्थाणुना सद्यो निर्व्रणः समजायत

^{८.२४.१६५}प्रीतश्च भगवान्देवः कर्मणा तेन तस्य वै
वरान्प्रादाद्ब्रह्मविदे भार्गवाय महात्मने

^{८.२४.१६६}उक्तश्च देवदेवेन प्रीतियुक्तेन शूलिना
निपातात्तव शस्त्राणां शरीरे याभवद्रुजा

^{८.२४.१६७}तया ते मानुषं कर्म व्यपोढं भृगुनन्दन
गृहाणास्त्राणि दिव्यानि मत्सकाशाद्यथेप्सितम्

^{८.२४.१६८}ततोऽस्त्राणि समस्तानि वरांश्च मनसेप्सितान्
लब्ध्वा बहुविधान्रामः प्रणम्य शिरसा शिवम्

^{८.२४.१६९}अनुज्ञां प्राप्य देवेशाज्जगाम स महातपाः
एवमेतत्पुरावृत्तं तदा कथितवानृषिः

^{८.२४.१७०}भार्गवोऽप्यददात्सर्वं धनुर्वेदं महात्मने
कर्णाय पुरुषव्याघ्र सुप्रीतेनान्तरात्मना

^{८.२४.१७१}वृजिनं हि भवेत्किंचिद्यदि कर्णस्य पार्थिव
नास्मै ह्यस्त्राणि दिव्यानि प्रादास्यद्भृगुनन्दनः

^{८.२४.१७२}नापि सूतकुले जातं कर्णं मन्ये कथंचन
देवपुत्रमहं मन्ये क्षत्रियाणां कुलोद्भवम्

^{८.२४.१७३}सकुण्डलं सकवचं दीर्घबाहुं महारथम्
कथमादित्यसदृशं मृगी व्याघ्रं जनिष्यति

^{८.२४.१७४}पश्य ह्यस्य भुजौ पीनौ नागराजकरोपमौ
वक्षः पश्य विशालं च सर्वशत्रुनिबर्हणम्