^{८.४२.१}संजय उवाच

^{८.४२.२}ततः पुनः समाजग्मुरभीताः कुरुसृञ्जयाः
युधिष्ठिरमुखाः पार्था वैकर्तनमुखा वयम्

^{८.४२.३}ततः प्रववृते भीमः संग्रामो लोमहर्षणः
कर्णस्य पाण्डवानां च यमराष्ट्रविवर्धनः

^{८.४२.४}तस्मिन्प्रवृत्ते संग्रामे तुमुले शोणितोदके
संशप्तकेषु शूरेषु किंचिच्छिष्टेषु भारत

^{८.४२.५}धृष्टद्युम्नो महाराज सहितः सर्वराजभिः
कर्णमेवाभिदुद्राव पाण्डवाश्च महारथाः

^{८.४२.६}आगच्छमानांस्तान्संख्ये प्रहृष्टान्विजयैषिणः
दधारैको रणे कर्णो जलौघानिव पर्वतः

^{८.४२.७}तमासाद्य तु ते कर्णं व्यशीर्यन्त महारथाः
यथाचलं समासाद्य जलौघाः सर्वतोदिशम्
तयोरासीन्महाराज संग्रामो लोमहर्षणः

^{८.४२.८}धृष्टद्युम्नस्तु राधेयं शरेण नतपर्वणा
ताडयामास संक्रुद्धस्तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत्

^{८.४२.९}विजयं तु धनुःश्रेष्ठं विधुन्वानो महारथः
पार्षतस्य धनुश्छित्त्वा शरानाशीविषोपमान्
ताडयामास संक्रुद्धः पार्षतं नवभिः शरैः

^{८.४२.१०}ते वर्म हेमविकृतं भित्त्वा तस्य महात्मनः
शोणिताक्ता व्यराजन्त शक्रगोपा इवानघ

^{८.४२.११}तदपास्य धनुश्छिन्नं धृष्टद्युम्नो महारथः
अन्यद्धनुरुपादाय शरांश्चाशीविषोपमान्
कर्णं विव्याध सप्तत्या शरैः संनतपर्वभिः

^{८.४२.१२}तथैव राजन्कर्णोऽपि पार्षतं शत्रुतापनम्
द्रोणशत्रुं महेष्वासो विव्याध निशितैः शरैः

^{८.४२.१३}तस्य कर्णो महाराज शरं कनकभूषणम्
प्रेषयामास संक्रुद्धो मृत्युदण्डमिवापरम्

^{८.४२.१४}तमापतन्तं सहसा घोररूपं विशां पते
चिच्छेद सप्तधा राजञ्शैनेयः कृतहस्तवत्

^{८.४२.१५}दृष्ट्वा विनिहितं बाणं शरैः कर्णो विशां पते
सात्यकिं शरवर्षेण समन्तात्पर्यवारयत्

^{८.४२.१६}विव्याध चैनं समरे नाराचैस्तत्र सप्तभिः
तं प्रत्यविध्यच्छैनेयः शरैर्हेमविभूषितैः

^{८.४२.१७}ततो युद्धमतीवासीच्चक्षुःश्रोत्रभयावहम्
राजन्घोरं च चित्रं च प्रेक्षणीयं समन्ततः

^{८.४२.१८}सर्वेषां तत्र भूतानां लोमहर्षो व्यजायत
तद्दृष्ट्वा समरे कर्म कर्णशैनेययोर्नृप

^{८.४२.१९}एतस्मिन्नन्तरे द्रौणिरभ्ययात्सुमहाबलम्
पार्षतं शत्रुदमनं शत्रुवीर्यासुनाशनम्

^{८.४२.२०}अभ्यभाषत संक्रुद्धो द्रौणिर्दूरे धनंजये
तिष्ठ तिष्ठाद्य ब्रह्मघ्न न मे जीवन्विमोक्ष्यसे

^{८.४२.२१}इत्युक्त्वा सुभृशं वीरः शीघ्रकृन्निशितैः शरैः
पार्षतं छादयामास घोररूपैः सुतेजनैः
यतमानं परं शक्त्या यतमानो महारथः

^{८.४२.२२}यथा हि समरे द्रौणिः पार्षतं वीक्ष्य मारिष
तथा द्रौणिं रणे दृष्ट्वा पार्षतः परवीरहा
नातिहृष्टमना भूत्वा मन्यते मृत्युमात्मनः

^{८.४२.२३}द्रौणिस्तु दृष्ट्वा राजेन्द्र धृष्टद्युम्नं रणे स्थितम्
क्रोधेन निःश्वसन्वीरः पार्षतं समुपाद्रवत्
तावन्योन्यं तु दृष्ट्वैव संरम्भं जग्मतुः परम्

^{८.४२.२४}अथाब्रवीन्महाराज द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
धृष्टद्युम्नं समीपस्थं त्वरमाणो विशां पते
पाञ्चालापसदाद्य त्वां प्रेषयिष्यामि मृत्यवे

^{८.४२.२५}पापं हि यत्त्वया कर्म घ्नता द्रोणं पुरा कृतम्
अद्य त्वा पत्स्यते तद्वै यथा ह्यकुशलं तथा

^{८.४२.२६}अरक्ष्यमाणः पार्थेन यदि तिष्ठसि संयुगे
नापक्रमसि वा मूढ सत्यमेतद्ब्रवीमि ते

^{८.४२.२७}एवमुक्तः प्रत्युवाच धृष्टद्युम्नः प्रतापवान्
प्रतिवाक्यं स एवासिर्मामको दास्यते तव
येनैव ते पितुर्दत्तं यतमानस्य संयुगे

^{८.४२.२८}यदि तावन्मया द्रोणो निहतो ब्राह्मणब्रुवः
त्वामिदानीं कथं युद्धे न हनिष्यामि विक्रमात्

^{८.४२.२९}एवमुक्त्वा महाराज सेनापतिरमर्षणः
निशितेनाथ बाणेन द्रौणिं विव्याध पार्षतः

^{८.४२.३०}ततो द्रौणिः सुसंक्रुद्धः शरैः संनतपर्वभिः
प्राच्छादयद्दिशो राजन्धृष्टद्युम्नस्य संयुगे

^{८.४२.३१}नैवान्तरिक्षं न दिशो नैव योधाः समन्ततः
दृश्यन्ते वै महाराज शरैश्छन्नाः सहस्रशः

^{८.४२.३२}तथैव पार्षतो राजन्द्रौणिमाहवशोभिनम्
शरैः संछादयामास सूतपुत्रस्य पश्यतः

^{८.४२.३३}राधेयोऽपि महाराज पाञ्चालान्सह पाण्डवैः
द्रौपदेयान्युधामन्युं सात्यकिं च महारथम्
एकः स वारयामास प्रेक्षणीयः समन्ततः

^{८.४२.३४}धृष्टद्युम्नोऽपि समरे द्रौणेश्चिच्छेद कार्मुकम्
तदपास्य धनुश्छिन्नमन्यदादत्त कार्मुकम्
वेगवत्समरे घोरं शरांश्चाशीविषोपमान्

^{८.४२.३५}स पार्षतस्य राजेन्द्र धनुः शक्तिं गदां ध्वजम्
हयान्सूतं रथं चैव निमेषाद्व्यधमच्छरैः

^{८.४२.३६}स छिन्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः
खड्गमादत्त विपुलं शतचन्द्रं च भानुमत्

^{८.४२.३७}द्रौणिस्तदपि राजेन्द्र भल्लैः क्षिप्रं महारथः
चिच्छेद समरे वीरः क्षिप्रहस्तो दृढायुधः
रथादनवरूढस्य तदद्भुतमिवाभवत्

^{८.४२.३८}धृष्टद्युम्नं तु विरथं हताश्वं छिन्नकार्मुकम्
शरैश्च बहुधा विद्धमस्त्रैश्च शकलीकृतम्
नातरद्भरतश्रेष्ठ यतमानो महारथः

^{८.४२.३९}तस्यान्तमिषुभी राजन्यदा द्रौणिर्न जग्मिवान्
अथ त्यक्त्वा धनुर्वीरः पार्षतं त्वरितोऽन्वगात्

^{८.४२.४०}आसीदाद्रवतो राजन्वेगस्तस्य महात्मनः
गरुडस्येव पततो जिघृक्षोः पन्नगोत्तमम्

^{८.४२.४१}एतस्मिन्नेव काले तु माधवोऽर्जुनमब्रवीत्
पश्य पार्थ यथा द्रौणिः पार्षतस्य वधं प्रति
यत्नं करोति विपुलं हन्याच्चैनमसंशयम्

^{८.४२.४२}तं मोचय महाबाहो पार्षतं शत्रुतापनम्
द्रौणेरास्यमनुप्राप्तं मृत्योरास्यगतं यथा

^{८.४२.४३}एवमुक्त्वा महाराज वासुदेवः प्रतापवान्
प्रैषयत्तत्र तुरगान्यत्र द्रौणिर्व्यवस्थितः

^{८.४२.४४}ते हयाश्चन्द्रसंकाशाः केशवेन प्रचोदिताः
पिबन्त इव तद्व्योम जग्मुर्द्रौणिरथं प्रति

^{८.४२.४५}दृष्ट्वायान्तौ महावीर्यावुभौ कृष्णधनंजयौ
धृष्टद्युम्नवधे राजंश्चक्रे यत्नं महाबलः

^{८.४२.४६}विकृष्यमाणं दृष्ट्वैव धृष्टद्युम्नं जनेश्वर
शरांश्चिक्षेप वै पार्थो द्रौणिं प्रति महाबलः

^{८.४२.४७}ते शरा हेमविकृता गाण्डीवप्रेषिता भृशम्
द्रौणिमासाद्य विविशुर्वल्मीकमिव पन्नगाः

^{८.४२.४८}स विध्वस्तैः शरैर्घोरैर्द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
रथमारुरुहे वीरो धनंजयशरार्दितः
प्रगृह्य च धनुः श्रेष्ठं पार्थं विव्याध सायकैः

^{८.४२.४९}एतस्मिन्नन्तरे वीरः सहदेवो जनाधिप
अपोवाह रथेनाजौ पार्षतं शत्रुतापनम्

^{८.४२.५०}अर्जुनोऽपि महाराज द्रौणिं विव्याध पत्रिभिः
तं द्रोणपुत्रः संक्रुद्धो बाह्वोरुरसि चार्दयत्

^{८.४२.५१}क्रोधितस्तु रणे पार्थो नाराचं कालसंमितम्
द्रोणपुत्राय चिक्षेप कालदण्डमिवापरम्
स ब्राह्मणस्यांसदेशे निपपात महाद्युतिः

^{८.४२.५२}स विह्वलो महाराज शरवेगेन संयुगे
निषसाद रथोपस्थे वैक्लव्यं च परं ययौ

^{८.४२.५३}ततः कर्णो महाराज व्याक्षिपद्विजयं धनुः
अर्जुनं समरे क्रुद्धः प्रेक्षमाणो मुहुर्मुहुः
द्वैरथं चापि पार्थेन कामयानो महारणे

^{८.४२.५४}तं तु हित्वा हतं वीरं सारथिः शत्रुकर्शनम्
अपोवाह रथेनाजौ त्वरमाणो रणाजिरात्

^{८.४२.५५}अथोत्क्रुष्टं महाराज पाञ्चालैर्जितकाशिभिः
मोक्षितं पार्षतं दृष्ट्वा द्रोणपुत्रं च पीडितम्

^{८.४२.५६}वादित्राणि च दिव्यानि प्रावाद्यन्त सहस्रशः
सिंहनादश्च संजज्ञे दृष्ट्वा घोरं महाद्भुतम्

^{८.४२.५७}एवं कृत्वाब्रवीत्पार्थो वासुदेवं धनंजयः
याहि संशप्तकान्कृष्ण कार्यमेतत्परं मम

^{८.४२.५८}ततः प्रयातो दाशार्हः श्रुत्वा पाण्डवभाषितम्
रथेनातिपताकेन मनोमारुतरंहसा