^{८.६२.१}संजय उवाच

^{८.६२.२}दुःशासने तु निहते पुत्रास्तव महारथाः
महाक्रोधविषा वीराः समरेष्वपलायिनः
दश राजन्महावीर्यो भीमं प्राच्छादयञ्शरैः

^{८.६२.३}कवची निषङ्गी पाशी दण्डधारो धनुर्धरः
अलोलुपः शलः संधो वातवेगसुवर्चसौ

^{८.६२.४}एते समेत्य सहिता भ्रातृव्यसनकर्शिताः
भीमसेनं महाबाहुं मार्गणैः समवारयन्

^{८.६२.५}स वार्यमाणो विशिखैः समन्तात्तैर्महारथैः
भीमः क्रोधाभिरक्ताक्षः क्रुद्धः काल इवाबभौ

^{८.६२.६}तांस्तु भल्लैर्महावेगैर्दशभिर्दशभिः शितैः
रुक्माङ्गदो रुक्मपुङ्खैः पार्थो निन्ये यमक्षयम्

^{८.६२.७}हतेषु तेषु वीरेषु प्रदुद्राव बलं तव
पश्यतः सूतपुत्रस्य पाण्डवस्य भयार्दितम्

^{८.६२.८}ततः कर्णो महाराज प्रविवेश महारणम्
दृष्ट्वा भीमस्य विक्रान्तमन्तकस्य प्रजास्विव

^{८.६२.९}तस्य त्वाकारभावज्ञः शल्यः समितिशोभनः
उवाच वचनं कर्णं प्राप्तकालमरिंदम
मा व्यथां कुरु राधेय नैतत्त्वय्युपपद्यते

^{८.६२.१०}एते द्रवन्ति राजानो भीमसेनभयार्दिताः
दुर्योधनश्च संमूढो भ्रातृव्यसनदुःखितः

^{८.६२.११}दुःशासनस्य रुधिरे पीयमाने महात्मना
व्यापन्नचेतसश्चैव शोकोपहतमन्यवः

^{८.६२.१२}दुर्योधनमुपासन्ते परिवार्य समन्ततः
कृपप्रभृतयः कर्ण हतशेषाश्च सोदराः

^{८.६२.१३}पाण्डवा लब्धलक्षाश्च धनंजयपुरोगमाः
त्वामेवाभिमुखाः शूरा युद्धाय समुपास्थिताः

^{८.६२.१४}स त्वं पुरुषशार्दूल पौरुषे महति स्थितः
क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य प्रत्युद्याहि धनंजयम्

^{८.६२.१५}भारो हि धार्तराष्ट्रेण त्वयि सर्वः समर्पितः
तमुद्वह महाबाहो यथाशक्ति यथाबलम्
जये स्याद्विपुला कीर्तिर्ध्रुवः स्वर्गः पराजये

^{८.६२.१६}वृषसेनश्च राधेय संक्रुद्धस्तनयस्तव
त्वयि मोहसमापन्ने पाण्डवानभिधावति

^{८.६२.१७}एतच्छ्रुत्वा तु वचनं शल्यस्यामिततेजसः
हृदि मानुष्यकं भावं चक्रे युद्धाय सुस्थिरम्

^{८.६२.१८}ततः क्रुद्धो वृषसेनोऽभ्यधाव;दातस्थिवांसं स्वरथं हतारिम्
वृकोदरं कालमिवात्तदण्डं; गदाहस्तं पोथमानं त्वदीयान्

^{८.६२.१९}तमभ्यधावन्नकुलः प्रवीरो; रोषादमित्रं प्रतुदन्पृषत्कैः
कर्णस्य पुत्रं समरे प्रहृष्टं; जिष्णुर्जिघांसुर्मघवेव जम्भम्

^{८.६२.२०}ततो ध्वजं स्फाटिकचित्रकम्बुं; चिच्छेद वीरो नकुलः क्षुरेण
कर्णात्मजस्येष्वसनं च चित्रं; भल्लेन जाम्बूनदपट्टनद्धम्

^{८.६२.२१}अथान्यदादाय धनुः सुशीघ्रं; कर्णात्मजः पाण्डवमभ्यविध्यत्
दिव्यैर्महास्त्रैर्नकुलं महास्त्रो; दुःशासनस्यापचितिं यियासुः

^{८.६२.२२}ततः क्रुद्धो नकुलस्तं महात्मा; शरैर्महोल्काप्रतिमैरविध्यत्
दिव्यैरस्त्रैरभ्यविध्यच्च सोऽपि; कर्णस्य पुत्रो नकुलं कृतास्त्रः

^{८.६२.२३}कर्णस्य पुत्रो नकुलस्य राज;न्सर्वानश्वानक्षिणोदुत्तमास्त्रैः
वनायुजान्सुकुमारस्य शुभ्रा;नलंकृताञ्जातरूपेण शीघ्रान्

^{८.६२.२४}ततो हताश्वादवरुह्य याना;दादाय चर्म रुचिरं चाष्टचन्द्रम्
आकाशसंकाशमसिं गृहीत्वा; पोप्लूयमानः खगवच्चचार

^{८.६२.२५}ततोऽन्तरिक्षे नृवराश्वनागां;श्चिच्छेद मार्गान्विचरन्विचित्रान्
ते प्रापतन्नसिना गां विशस्ता; यथाश्वमेधे पशवः शमित्रा

^{८.६२.२६}द्विसाहस्रा विदिता युद्धशौण्डा; नानादेश्याः सुभृताः सत्यसंधाः
एकेन शीघ्रं नकुलेन कृत्ताः; सारेप्सुनेवोत्तमचन्दनास्ते

^{८.६२.२७}तमापतन्तं नकुलं सोऽभिपत्य; समन्ततः सायकैरभ्यविध्यत्
स तुद्यमानो नकुलः पृषत्कै;र्विव्याध वीरं स चुकोप विद्धः

^{८.६२.२८}तं कर्णपुत्रो विधमन्तमेकं; नराश्वमातङ्गरथप्रवेकान्
क्रीडन्तमष्टादशभिः पृषत्कै;र्विव्याध वीरं स चुकोप विद्धः

^{८.६२.२९}ततोऽभ्यधावत्समरे जिघांसुः; कर्णात्मजं पाण्डुसुतो नृवीरः
तस्येषुभिर्व्यधमत्कर्णपुत्रो; महारणे चर्म सहस्रतारम्

^{८.६२.३०}तस्यायसं निशितं तीक्ष्णधार;मसिं विकोशं गुरुभारसाहम्
द्विषच्छरीरापहरं सुघोर;माधुन्वतः सर्पमिवोग्ररूपम्

^{८.६२.३१}क्षिप्रं शरैः षड्भिरमित्रसाह;श्चकर्त खड्गं निशितैः सुधारैः
पुनश्च पीतैर्निशितैः पृषत्कैः; स्तनान्तरे गाढमथाभ्यविध्यत्

^{८.६२.३२}स भीमसेनस्य रथं हताश्वो; माद्रीसुतः कर्णसुताभितप्तः
आपुप्लुवे सिंह इवाचलाग्रं; संप्रेक्षमाणस्य धनंजयस्य

^{८.६२.३३}नकुलमथ विदित्वा छिन्नबाणासनासिं; विरथमरिशरार्तं कर्णपुत्रास्त्रभग्नम्
पवनधुतपताका ह्रादिनो वल्गिताश्वा; वरपुरुषनियत्तास्ते रथाः शीघ्रमीयुः

^{८.६२.३४}द्रुपदसुतवरिष्ठाः पञ्च शैनेयषष्ठा; द्रुपददुहितृपुत्राः पञ्च चामित्रसाहाः
द्विरदरथनराश्वान्सूदयन्तस्त्वदीया;न्भुजगपतिनिकाशैर्मार्गणैरात्तशस्त्राः

^{८.६२.३५}अथ तव रथमुख्यास्तान्प्रतीयुस्त्वरन्तो; हृदिकसुतकृपौ च द्रौणिदुर्योधनौ च
शकुनिशुकवृकाश्च क्राथदेवावृधौ च; द्विरदजलदघोषैः स्यन्दनैः कार्मुकैश्च

^{८.६२.३६}तव नरवरवर्यास्तान्दशैकं च वीरा;न्प्रवरशरवराग्र्यैस्ताडयन्तोऽभ्यरुन्धन्
नवजलदसवर्णैर्हस्तिभिस्तानुदीयु;र्गिरिशिखरनिकाशैर्भीमवेगैः कुणिन्दाः

^{८.६२.३७}सुकल्पिता हैमवता मदोत्कटा; रणाभिकामैः कृतिभिः समास्थिताः
सुवर्णजालावतता बभुर्गजा;स्तथा यथा वै जलदाः सविद्युतः

^{८.६२.३८}कुणिन्दपुत्रो दशभिर्महायसैः; कृपं ससूताश्वमपीडयद्भृशम्
ततः शरद्वत्सुतसायकैर्हतः; सहैव नागेन पपात भूतले

^{८.६२.३९}कुणिन्दपुत्रावरजस्तु तोमरै;र्दिवाकरांशुप्रतिमैरयस्मयैः
रथं च विक्षोभ्य ननाद नर्दत;स्ततोऽस्य गान्धारपतिः शिरोऽहरत्

^{८.६२.४०}ततः कुणिन्देषु हतेषु तेष्वथ; प्रहृष्टरूपास्तव ते महारथाः
भृशं प्रदध्मुर्लवणाम्बुसंभवा;न्परांश्च बाणासनपाणयोऽभ्ययुः

^{८.६२.४१}अथाभवद्युद्धमतीव दारुणं; पुनः कुरूणां सह पाण्डुसृञ्जयैः
शरासिशक्त्यृष्टिगदापरश्वधै;र्नराश्वनागासुहरं भृशाकुलम्

^{८.६२.४२}रथाश्वमातङ्गपदातिभिस्ततः; परस्परं विप्रहतापतन्क्षितौ
यथा सविद्युत्स्तनिता बलाहकाः; समास्थिता दिग्भ्य इवोग्रमारुतैः

^{८.६२.४३}ततः शतानीकहतान्महागजां;स्तथा रथान्पत्तिगणांश्च तावकान्
जघान भोजश्च हयानथापत;न्विशस्त्रकृत्ताः कृतवर्मणा द्विपाः

^{८.६२.४४}अथापरे द्रौणिशराहता द्विपा;स्त्रयः ससर्वायुधयोधकेतवः
निपेतुरुर्व्यां व्यसवः प्रपातिता;स्तथा यथा वज्रहता महाचलाः

^{८.६२.४५}कुणिन्दराजावरजादनन्तरः; स्तनान्तरे पत्रिवरैरताडयत्
तवात्मजं तस्य तवात्मजः शरैः; शितैः शरीरं बिभिदे द्विपं च तम्

^{८.६२.४६}स नागराजः सह राजसूनुना; पपात रक्तं बहु सर्वतः क्षरन्
शचीशवज्रप्रहतोऽम्बुदागमे; यथा जलं गैरिकपर्वतस्तथा

^{८.६२.४७}कुणिन्दपुत्रप्रहितोऽपरद्विपः; शुकं ससूताश्वरथं व्यपोथयत्
ततोऽपतत्क्राथशराभिदारितः; सहेश्वरो वज्रहतो यथा गिरिः

^{८.६२.४८}रथी द्विपस्थेन हतोऽपतच्छरैः; क्राथाधिपः पर्वतजेन दुर्जयः
सवाजिसूतेष्वसनस्तथापत;द्यथा महावातहतो महाद्रुमः

^{८.६२.४९}वृको द्विपस्थं गिरिराजवासिनं; भृशं शरैर्द्वादशभिः पराभिनत्
ततो वृकं साश्वरथं महाजवं; त्वरंश्चतुर्भिश्चरणे व्यपोथयत्

^{८.६२.५०}स नागराजः सनियन्तृकोऽपत;त्पराहतो बभ्रुसुतेषुभिर्भृशम्
स चापि देवावृधसूनुरर्दितः; पपात नुन्नः सहदेवसूनुना

^{८.६२.५१}विषाणपोत्रापरगात्रघातिना; गजेन हन्तुं शकुनेः कुणिन्दजः
जगाम वेगेन भृशार्दयंश्च तं; ततोऽस्य गान्धारपतिः शिरोऽहरत्

^{८.६२.५२}ततः शतानीकहता महागजा; हया रथाः पत्तिगणाश्च तावकाः
सुपर्णवातप्रहता यथा नगा;स्तथा गता गामवशा विचूर्णिताः

^{८.६२.५३}ततोऽभ्यविध्यद्बहुभिः शितैः शरैः; कुणिन्दपुत्रो नकुलात्मजं स्मयन्
ततोऽस्य कायान्निचकर्त नाकुलिः; शिरः क्षुरेणाम्बुजसंनिभाननम्

^{८.६२.५४}ततः शतानीकमविध्यदाशुगै;स्त्रिभिः शितैः कर्णसुतोऽर्जुनं त्रिभिः
त्रिभिश्च भीमं नकुलं च सप्तभि;र्जनार्दनं द्वादशभिश्च सायकैः

^{८.६२.५५}तदस्य कर्मातिमनुष्यकर्मणः; समीक्ष्य हृष्टाः कुरवोऽभ्यपूजयन्
पराक्रमज्ञास्तु धनंजयस्य ते; हुतोऽयमग्नाविति तं तु मेनिरे

^{८.६२.५६}ततः किरीटी परवीरघाती; हताश्वमालोक्य नरप्रवीरम्
तमभ्यधावद्वृषसेनमाहवे; स सूतजस्य प्रमुखे स्थितं तदा

^{८.६२.५७}तमापतन्तं नरवीरमुग्रं; महाहवे बाणसहस्रधारिणम्
अभ्यापतत्कर्णसुतो महारथो; यथैव चेन्द्रं नमुचिः पुरातने

^{८.६२.५८}ततोऽद्भुतेनैकशतेन पार्थं; शरैर्विद्ध्वा सूतपुत्रस्य पुत्रः
ननाद नादं सुमहानुभावो; विद्ध्वेव शक्रं नमुचिः पुरा वै

^{८.६२.५९}पुनः स पार्थं वृषसेन उग्रै;र्बाणैरविध्यद्भुजमूलमध्ये
तथैव कृष्णं नवभिः समार्दय;त्पुनश्च पार्थं दशभिः शिताग्रैः

^{८.६२.६०}ततः किरीटी रणमूर्ध्नि कोपा;त्कृत्वा त्रिशाखां भ्रुकुटिं ललाटे
मुमोच बाणान्विशिखान्महात्मा; वधाय राजन्सूतपुत्रस्य संख्ये

^{८.६२.६१}विव्याध चैनं दशभिः पृषत्कै;र्मर्मस्वसक्तं प्रसभं किरीटी
चिच्छेद चास्येष्वसनं भुजौ च; क्षुरैश्चतुर्भिः शिर एव चोग्रैः

^{८.६२.६२}स पार्थबाणाभिहतः पपात; रथाद्विबाहुर्विशिरा धरायाम्
सुपुष्पितः पर्णधरोऽतिकायो; वातेरितः शाल इवाद्रिशृङ्गात्

^{८.६२.६३}तं प्रेक्ष्य बाणाभिहतं पतन्तं; रथात्सुतं सूतजः क्षिप्रकारी
रथं रथेनाशु जगाम वेगा;त्किरीटिनः पुत्रवधाभितप्तः