^{९.२७.१}संजय उवाच

^{९.२७.२}तस्मिन्प्रवृत्ते संग्रामे नरवाजिगजक्षये
शकुनिः सौबलो राजन्सहदेवं समभ्ययात्

^{९.२७.३}ततोऽस्यापततस्तूर्णं सहदेवः प्रतापवान्
शरौघान्प्रेषयामास पतंगानिव शीघ्रगान्
उलूकश्च रणे भीमं विव्याध दशभिः शरैः

^{९.२७.४}शकुनिस्तु महाराज भीमं विद्ध्वा त्रिभिः शरैः
सायकानां नवत्या वै सहदेवमवाकिरत्

^{९.२७.५}ते शूराः समरे राजन्समासाद्य परस्परम्
विव्यधुर्निशितैर्बाणैः कङ्कबर्हिणवाजितैः
स्वर्णपुङ्खैः शिलाधौतैरा कर्णात्प्रहितैः शरैः

^{९.२७.६}तेषां चापभुजोत्सृष्टा शरवृष्टिर्विशां पते
आच्छादयद्दिशः सर्वा धाराभिरिव तोयदः

^{९.२७.७}ततः क्रुद्धो रणे भीमः सहदेवश्च भारत
चेरतुः कदनं संख्ये कुर्वन्तौ सुमहाबलौ

^{९.२७.८}ताभ्यां शरशतैश्छन्नं तद्बलं तव भारत
अन्धकारमिवाकाशमभवत्तत्र तत्र ह

^{९.२७.९}अश्वैर्विपरिधावद्भिः शरच्छन्नैर्विशां पते
तत्र तत्र कृतो मार्गो विकर्षद्भिर्हतान्बहून्

^{९.२७.१०}निहतानां हयानां च सहैव हययोधिभिः
वर्मभिर्विनिकृत्तैश्च प्रासैश्छिन्नैश्च मारिष
संछन्ना पृथिवी जज्ञे कुसुमैः शबला इव

^{९.२७.११}योधास्तत्र महाराज समासाद्य परस्परम्
व्यचरन्त रणे क्रुद्धा विनिघ्नन्तः परस्परम्

^{९.२७.१२}उद्वृत्तनयनै रोषात्संदष्टौष्ठपुटैर्मुखैः
सकुण्डलैर्मही छन्ना पद्मकिञ्जल्कसंनिभैः

^{९.२७.१३}भुजैश्छिन्नैर्महाराज नागराजकरोपमैः
साङ्गदैः सतनुत्रैश्च सासिप्रासपरश्वधैः

^{९.२७.१४}कबन्धैरुत्थितैश्छिन्नैर्नृत्यद्भिश्चापरैर्युधि
क्रव्यादगणसंकीर्णा घोराभूत्पृथिवी विभो

^{९.२७.१५}अल्पावशिष्टे सैन्ये तु कौरवेयान्महाहवे
प्रहृष्टाः पाण्डवा भूत्वा निन्यिरे यमसादनम्

^{९.२७.१६}एतस्मिन्नन्तरे शूरः सौबलेयः प्रतापवान्
प्रासेन सहदेवस्य शिरसि प्राहरद्भृशम्
स विह्वलो महाराज रथोपस्थ उपाविशत्

^{९.२७.१७}सहदेवं तथा दृष्ट्वा भीमसेनः प्रतापवान्
सर्वसैन्यानि संक्रुद्धो वारयामास भारत

^{९.२७.१८}निर्बिभेद च नाराचैः शतशोऽथ सहस्रशः
विनिर्भिद्याकरोच्चैव सिंहनादमरिंदम

^{९.२७.१९}तेन शब्देन वित्रस्ताः सर्वे सहयवारणाः
प्राद्रवन्सहसा भीताः शकुनेश्च पदानुगाः

^{९.२७.२०}प्रभग्नानथ तान्दृष्ट्वा राजा दुर्योधनोऽब्रवीत्
निवर्तध्वमधर्मज्ञा युध्यध्वं किं सृतेन वः

^{९.२७.२१}इह कीर्तिं समाधाय प्रेत्य लोकान्समश्नुते
प्राणाञ्जहाति यो वीरो युधि पृष्ठमदर्शयन्

^{९.२७.२२}एवमुक्तास्तु ते राज्ञा सौबलस्य पदानुगाः
पाण्डवानभ्यवर्तन्त मृत्युं कृत्वा निवर्तनम्

^{९.२७.२३}द्रवद्भिस्तत्र राजेन्द्र कृतः शब्दोऽतिदारुणः
क्षुब्धसागरसंकाशः क्षुभितः सर्वतोऽभवत्

^{९.२७.२४}तांस्तदापततो दृष्ट्वा सौबलस्य पदानुगान्
प्रत्युद्ययुर्महाराज पाण्डवा विजये वृताः

^{९.२७.२५}प्रत्याश्वस्य च दुर्धर्षः सहदेवो विशां पते
शकुनिं दशभिर्विद्ध्वा हयांश्चास्य त्रिभिः शरैः
धनुश्चिच्छेद च शरैः सौबलस्य हसन्निव

^{९.२७.२६}अथान्यद्धनुरादाय शकुनिर्युद्धदुर्मदः
विव्याध नकुलं षष्ट्या भीमसेनं च सप्तभिः

^{९.२७.२७}उलूकोऽपि महाराज भीमं विव्याध सप्तभिः
सहदेवं च सप्तत्या परीप्सन्पितरं रणे

^{९.२७.२८}तं भीमसेनः समरे विव्याध निशितैः शरैः
शकुनिं च चतुःषष्ट्या पार्श्वस्थांश्च त्रिभिस्त्रिभिः

^{९.२७.२९}ते हन्यमाना भीमेन नाराचैस्तैलपायितैः
सहदेवं रणे क्रुद्धाश्छादयञ्शरवृष्टिभिः
पर्वतं वारिधाराभिः सविद्युत इवाम्बुदाः

^{९.२७.३०}ततोऽस्यापततः शूरः सहदेवः प्रतापवान्
उलूकस्य महाराज भल्लेनापाहरच्छिरः

^{९.२७.३१}स जगाम रथाद्भूमिं सहदेवेन पातितः
रुधिराप्लुतसर्वाङ्गो नन्दयन्पाण्डवान्युधि

^{९.२७.३२}पुत्रं तु निहतं दृष्ट्वा शकुनिस्तत्र भारत
साश्रुकण्ठो विनिःश्वस्य क्षत्तुर्वाक्यमनुस्मरन्

^{९.२७.३३}चिन्तयित्वा मुहूर्तं स बाष्पपूर्णेक्षणः श्वसन्
सहदेवं समासाद्य त्रिभिर्विव्याध सायकैः

^{९.२७.३४}तानपास्य शरान्मुक्ताञ्शरसंघैः प्रतापवान्
सहदेवो महाराज धनुश्चिच्छेद संयुगे

^{९.२७.३५}छिन्ने धनुषि राजेन्द्र शकुनिः सौबलस्तदा
प्रगृह्य विपुलं खड्गं सहदेवाय प्राहिणोत्

^{९.२७.३६}तमापतन्तं सहसा घोररूपं विशां पते
द्विधा चिच्छेद समरे सौबलस्य हसन्निव

^{९.२७.३७}असिं दृष्ट्वा द्विधा छिन्नं प्रगृह्य महतीं गदाम्
प्राहिणोत्सहदेवाय सा मोघा न्यपतद्भुवि

^{९.२७.३८}ततः शक्तिं महाघोरां कालरात्रिमिवोद्यताम्
प्रेषयामास संक्रुद्धः पाण्डवं प्रति सौबलः

^{९.२७.३९}तामापतन्तीं सहसा शरैः काञ्चनभूषणैः
त्रिधा चिच्छेद समरे सहदेवो हसन्निव

^{९.२७.४०}सा पपात त्रिधा छिन्ना भूमौ कनकभूषणा
शीर्यमाणा यथा दीप्ता गगनाद्वै शतह्रदा

^{९.२७.४१}शक्तिं विनिहतां दृष्ट्वा सौबलं च भयार्दितम्
दुद्रुवुस्तावकाः सर्वे भये जाते ससौबलाः

^{९.२७.४२}अथोत्क्रुष्टं महद्ध्यासीत्पाण्डवैर्जितकाशिभिः
धार्तराष्ट्रास्ततः सर्वे प्रायशो विमुखाभवन्

^{९.२७.४३}तान्वै विमनसो दृष्ट्वा माद्रीपुत्रः प्रतापवान्
शरैरनेकसाहस्रैर्वारयामास संयुगे

^{९.२७.४४}ततो गान्धारकैर्गुप्तं पृष्ठैरश्वैर्जये धृतम्
आससाद रणे यान्तं सहदेवोऽथ सौबलम्

^{९.२७.४५}स्वमंशमवशिष्टं स संस्मृत्य शकुनिं नृप
रथेन काञ्चनाङ्गेन सहदेवः समभ्ययात्
अधिज्यं बलवत्कृत्वा व्याक्षिपन्सुमहद्धनुः

^{९.२७.४६}स सौबलमभिद्रुत्य गृध्रपत्रैः शिलाशितैः
भृशमभ्यहनत्क्रुद्धस्तोत्त्रैरिव महाद्विपम्

^{९.२७.४७}उवाच चैनं मेधावी निगृह्य स्मारयन्निव
क्षत्रधर्मे स्थितो भूत्वा युध्यस्व पुरुषो भव

^{९.२७.४८}यत्तदा हृष्यसे मूढ ग्लहन्नक्षैः सभातले
फलमद्य प्रपद्यस्व कर्मणस्तस्य दुर्मते

^{९.२७.४९}निहतास्ते दुरात्मानो येऽस्मानवहसन्पुरा
दुर्योधनः कुलाङ्गारः शिष्टस्त्वं तस्य मातुलः

^{९.२७.५०}अद्य ते विहनिष्यामि क्षुरेणोन्मथितं शिरः
वृक्षात्फलमिवोद्धृत्य लगुडेन प्रमाथिना

^{९.२७.५१}एवमुक्त्वा महाराज सहदेवो महाबलः
संक्रुद्धो नरशार्दूलो वेगेनाभिजगाम ह

^{९.२७.५२}अभिगम्य तु दुर्धर्षः सहदेवो युधां पतिः
विकृष्य बलवच्चापं क्रोधेन प्रहसन्निव

^{९.२७.५३}शकुनिं दशभिर्विद्ध्वा चतुर्भिश्चास्य वाजिनः
छत्रं ध्वजं धनुश्चास्य छित्त्वा सिंह इवानदत्

^{९.२७.५४}छिन्नध्वजधनुश्छत्रः सहदेवेन सौबलः
ततो विद्धश्च बहुभिः सर्वमर्मसु सायकैः

^{९.२७.५५}ततो भूयो महाराज सहदेवः प्रतापवान्
शकुनेः प्रेषयामास शरवृष्टिं दुरासदाम्

^{९.२७.५६}ततस्तु क्रुद्धः सुबलस्य पुत्रो; माद्रीसुतं सहदेवं विमर्दे
प्रासेन जाम्बूनदभूषणेन; जिघांसुरेकोऽभिपपात शीघ्रम्

^{९.२७.५७}माद्रीसुतस्तस्य समुद्यतं तं; प्रासं सुवृत्तौ च भुजौ रणाग्रे
भल्लैस्त्रिभिर्युगपत्संचकर्त; ननाद चोच्चैस्तरसाजिमध्ये

^{९.२७.५८}तस्याशुकारी सुसमाहितेन; सुवर्णपुङ्खेन दृढायसेन
भल्लेन सर्वावरणातिगेन; शिरः शरीरात्प्रममाथ भूयः

^{९.२७.५९}शरेण कार्तस्वरभूषितेन; दिवाकराभेन सुसंशितेन
हृतोत्तमाङ्गो युधि पाण्डवेन; पपात भूमौ सुबलस्य पुत्रः

^{९.२७.६०}स तच्छिरो वेगवता शरेण; सुवर्णपुङ्खेन शिलाशितेन
प्रावेरयत्कुपितः पाण्डुपुत्रो; यत्तत्कुरूणामनयस्य मूलम्

^{९.२७.६१}हृतोत्तमाङ्गं शकुनिं समीक्ष्य; भूमौ शयानं रुधिरार्द्रगात्रम्
योधास्त्वदीया भयनष्टसत्त्वा; दिशः प्रजग्मुः प्रगृहीतशस्त्राः

^{९.२७.६२}विप्रद्रुताः शुष्कमुखा विसंज्ञा; गाण्डीवघोषेण समाहताश्च
भयार्दिता भग्नरथाश्वनागाः; पदातयश्चैव सधार्तराष्ट्राः

^{९.२७.६३}ततो रथाच्छकुनिं पातयित्वा; मुदान्विता भारत पाण्डवेयाः
शङ्खान्प्रदध्मुः समरे प्रहृष्टाः; सकेशवाः सैनिकान्हर्षयन्तः

^{९.२७.६४}तं चापि सर्वे प्रतिपूजयन्तो; हृष्टा ब्रुवाणाः सहदेवमाजौ
दिष्ट्या हतो नैकृतिको दुरात्मा; सहात्मजो वीर रणे त्वयेति