^{१३.१२६.१}युधिष्ठिर उवाच

^{१३.१२६.२}पितामह महाप्राज्ञ सर्वशास्त्रविशारद
आगमैर्बहुभिः स्फीतो भवान्नः प्रथितः कुले

^{१३.१२६.३}त्वत्तो धर्मार्थसंयुक्तमायत्यां च सुखोदयम्
आश्चर्यभूतं लोकस्य श्रोतुमिच्छाम्यरिंदम

^{१३.१२६.४}अयं च कालः संप्राप्तो दुर्लभज्ञातिबान्धवः
शास्ता च न हि नः कश्चित्त्वामृते भरतर्षभ

^{१३.१२६.५}यदि तेऽहमनुग्राह्यो भ्रातृभिः सहितोऽनघ
वक्तुमर्हसि नः प्रश्नं यत्त्वां पृच्छामि पार्थिव

^{१३.१२६.६}अयं नारायणः श्रीमान्सर्वपार्थिवसंमतः
भवन्तं बहुमानेन प्रश्रयेण च सेवते

^{१३.१२६.७}अस्य चैव समक्षं त्वं पार्थिवानां च सर्वशः
भ्रातॄणां च प्रियार्थं मे स्नेहाद्भाषितुमर्हसि

^{१३.१२६.८}वैशंपायन उवाच

^{१३.१२६.९}तस्य तद्वचनं श्रुत्वा स्नेहादागतसंभ्रमः
भीष्मो भागीरथीपुत्र इदं वचनमब्रवीत्

^{१३.१२६.१०}हन्त ते कथयिष्यामि कथामतिमनोरमाम्
अस्य विष्णोः पुरा राजन्प्रभावोऽयं मया श्रुतः

^{१३.१२६.११}यश्च गोवृषभाङ्कस्य प्रभावस्तं च मे शृणु
रुद्राण्याः संशयो यश्च दंपत्योस्तं च मे शृणु

^{१३.१२६.१२}व्रतं चचार धर्मात्मा कृष्णो द्वादशवार्षिकम्
दीक्षितं चागतौ द्रष्टुमुभौ नारदपर्वतौ

^{१३.१२६.१३}कृष्णद्वैपायनश्चैव धौम्यश्च जपतां वरः
देवलः काश्यपश्चैव हस्तिकाश्यप एव च

^{१३.१२६.१४}अपरे ऋषयः सन्तो दीक्षादमसमन्विताः
शिष्यैरनुगताः सर्वे देवकल्पैस्तपोधनैः

^{१३.१२६.१५}तेषामतिथिसत्कारमर्चनीयं कुलोचितम्
देवकीतनयः प्रीतो देवकल्पमकल्पयत्

^{१३.१२६.१६}हरितेषु सुवर्णेषु बर्हिष्केषु नवेषु च
उपोपविविशुः प्रीता विष्टरेषु महर्षयः

^{१३.१२६.१७}कथाश्चक्रुस्ततस्ते तु मधुरा धर्मसंहिताः
राजर्षीणां सुराणां च ये वसन्ति तपोधनाः

^{१३.१२६.१८}ततो नारायणं तेजो व्रतचर्येन्धनोत्थितम्
वक्त्रान्निःसृत्य कृष्णस्य वह्निरद्भुतकर्मणः

^{१३.१२६.१९}सोऽग्निर्ददाह तं शैलं सद्रुमं सलताक्षुपम्
सपक्षिमृगसंघातं सश्वापदसरीसृपम्

^{१३.१२६.२०}मृगैश्च विविधाकारैर्हाहाभूतमचेतनम्
शिखरं तस्य शैलस्य मथितं दीप्तदर्शनम्

^{१३.१२६.२१}स तु वह्निर्महाज्वालो दग्ध्वा सर्वमशेषतः
विष्णोः समीपमागम्य पादौ शिष्यवदस्पृशत्

^{१३.१२६.२२}ततो विष्णुर्वनं दृष्ट्वा निर्दग्धमरिकर्शनः
सौम्यैर्दृष्टिनिपातैस्तत्पुनः प्रकृतिमानयत्

^{१३.१२६.२३}तथैव स गिरिर्भूयः प्रपुष्पितलताद्रुमः
सपक्षिगणसंघुष्टः सश्वापदसरीसृपः

^{१३.१२६.२४}तदद्भुतमचिन्त्यं च दृष्ट्वा मुनिगणस्तदा
विस्मितो हृष्टलोमा च बभूवास्राविलेक्षणः

^{१३.१२६.२५}ततो नारायणो दृष्ट्वा तानृषीन्विस्मयान्वितान्
प्रश्रितं मधुरं स्निग्धं पप्रच्छ वदतां वरः

^{१३.१२६.२६}किमस्य ऋषिपूगस्य त्यक्तसङ्गस्य नित्यशः
निर्ममस्यागमवतो विस्मयः समुपागतः

^{१३.१२६.२७}एतं मे संशयं सर्वं याथातथ्यमनिन्दिताः
ऋषयो वक्तुमर्हन्ति निश्चितार्थं तपोधनाः

^{१३.१२६.२८}ऋषय ऊचुः

^{१३.१२६.२९}भवान्विसृजते लोकान्भवान्संहरते पुनः
भवाञ्शीतं भवानुष्णं भवानेव प्रवर्षति

^{१३.१२६.३०}पृथिव्यां यानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
तेषां पिता त्वं माता च प्रभुः प्रभव एव च

^{१३.१२६.३१}एतन्नो विस्मयकरं प्रशंस मधुसूदन
त्वमेवार्हसि कल्याण वक्तुं वह्नेर्विनिर्गमम्

^{१३.१२६.३२}ततो विगतसंत्रासा वयमप्यरिकर्शन
यच्छ्रुतं यच्च दृष्टं नस्तत्प्रवक्ष्यामहे हरे

^{१३.१२६.३३}वासुदेव उवाच

^{१३.१२६.३४}एतत्तद्वैष्णवं तेजो मम वक्त्राद्विनिःसृतम्
कृष्णवर्त्मा युगान्ताभो येनायं मथितो गिरिः

^{१३.१२६.३५}ऋषयश्चार्तिमापन्ना जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
भवन्तो व्यथिताश्चासन्देवकल्पास्तपोधनाः

^{१३.१२६.३६}व्रतचर्यापरीतस्य तपस्विव्रतसेवया
मम वह्निः समुद्भूतो न वै व्यथितुमर्हथ

^{१३.१२६.३७}व्रतं चर्तुमिहायातस्त्वहं गिरिमिमं शुभम्
पुत्रं चात्मसमं वीर्ये तपसा स्रष्टुमागतः

^{१३.१२६.३८}ततो ममात्मा यो देहे सोऽग्निर्भूत्वा विनिःसृतः
गतश्च वरदं द्रष्टुं सर्वलोकपितामहम्

^{१३.१२६.३९}तेन चात्मानुशिष्टो मे पुत्रत्वे मुनिसत्तमाः
तेजसोऽर्धेन पुत्रस्ते भवितेति वृषध्वजः

^{१३.१२६.४०}सोऽयं वह्निरुपागम्य पादमूले ममान्तिकम्
शिष्यवत्परिचर्याथ शान्तः प्रकृतिमागतः

^{१३.१२६.४१}एतदस्य रहस्यं वः पद्मनाभस्य धीमतः
मया प्रेम्णा समाख्यातं न भीः कार्या तपोधनाः

^{१३.१२६.४२}सर्वत्र गतिरव्यग्रा भवतां दीर्घदर्शनाः
तपस्विव्रतसंदीप्ता ज्ञानविज्ञानशोभिताः

^{१३.१२६.४३}यच्छ्रुतं यच्च वो दृष्टं दिवि वा यदि वा भुवि
आश्चर्यं परमं किंचित्तद्भवन्तो ब्रुवन्तु मे

^{१३.१२६.४४}तस्यामृतनिकाशस्य वाङ्मधोरस्ति मे स्पृहा
भवद्भिः कथितस्येह तपोवननिवासिभिः

^{१३.१२६.४५}यद्यप्यहमदृष्टं वा दिव्यमद्भुतदर्शनम्
दिवि वा भुवि वा किंचित्पश्याम्यमलदर्शनाः

^{१३.१२६.४६}प्रकृतिः सा मम परा न क्वचित्प्रतिहन्यते
न चात्मगतमैश्वर्यमाश्चर्यं प्रतिभाति मे

^{१३.१२६.४७}श्रद्धेयः कथितो ह्यर्थः सज्जनश्रवणं गतः
चिरं तिष्ठति मेदिन्यां शैले लेख्यमिवार्पितम्

^{१३.१२६.४८}तदहं सज्जनमुखान्निःसृतं तत्समागमे
कथयिष्याम्यहरहर्बुद्धिदीपकरं नृणाम्

^{१३.१२६.४९}ततो मुनिगणाः सर्वे प्रश्रिताः कृष्णसंनिधौ
नेत्रैः पद्मदलप्रख्यैरपश्यन्त जनार्दनम्

^{१३.१२६.५०}वर्धयन्तस्तथैवान्ये पूजयन्तस्तथापरे
वाग्भिरृग्भूषितार्थाभिः स्तुवन्तो मधुसूदनम्

^{१३.१२६.५१}ततो मुनिगणाः सर्वे नारदं देवदर्शनम्
तदा नियोजयामासुर्वचने वाक्यकोविदम्

^{१३.१२६.५२}यदाश्चर्यमचिन्त्यं च गिरौ हिमवति प्रभो
अनुभूतं मुनिगणैस्तीर्थयात्रापरायणैः

^{१३.१२६.५३}तद्भवानृषिसंघस्य हितार्थं सर्वचोदितः
यथादृष्टं हृषीकेशे सर्वमाख्यातुमर्हति

^{१३.१२६.५४}एवमुक्तः स मुनिभिर्नारदो भगवानृषिः
कथयामास देवर्षिः पूर्ववृत्तां कथां शुभाम्