^{१३.१२७.१}भीष्म उवाच

^{१३.१२७.२}ततो नारायणसुहृन्नारदो भगवानृषिः
शंकरस्योमया सार्धं संवादं प्रत्यभाषत

^{१३.१२७.३}तपश्चचार धर्मात्मा वृषभाङ्कः सुरेश्वरः
पुण्ये गिरौ हिमवति सिद्धचारणसेविते

^{१३.१२७.४}नानौषधियुते रम्ये नानापुष्पसमाकुले
अप्सरोगणसंकीर्णे भूतसंघनिषेविते

^{१३.१२७.५}तत्र देवो मुदा युक्तो भूतसंघशतैर्वृतः
नानारूपैर्विरूपैश्च दिव्यैरद्भुतदर्शनैः

^{१३.१२७.६}सिंहव्याघ्रगजप्रख्यैः सर्वजातिसमन्वितैः
क्रोष्टुकद्वीपिवदनैरृक्षर्षभमुखैस्तथा

^{१३.१२७.७}उलूकवदनैर्भीमैः श्येनभासमुखैस्तथा
नानावर्णमृगप्रख्यैः सर्वजातिसमन्वयैः
किंनरैर्देवगन्धर्वैर्यक्षभूतगणैस्तथा

^{१३.१२७.८}दिव्यपुष्पसमाकीर्णं दिव्यमालाविभूषितम्
दिव्यचन्दनसंयुक्तं दिव्यधूपेन धूपितम्
तत्सदो वृषभाङ्कस्य दिव्यवादित्रनादितम्

^{१३.१२७.९}मृदङ्गपणवोद्घुष्टं शङ्खभेरीनिनादितम्
नृत्यद्भिर्भूतसंघैश्च बर्हिणैश्च समन्ततः

^{१३.१२७.१०}प्रनृत्ताप्सरसं दिव्यं दिव्यस्त्रीगणसेवितम्
दृष्टिकान्तमनिर्देश्यं दिव्यमद्भुतदर्शनम्

^{१३.१२७.११}स गिरिस्तपसा तस्य भूतेशस्य व्यरोचत

^{१३.१२७.१२}स्वाध्यायपरमैर्विप्रैर्ब्रह्मघोषैर्विनादितः
षट्पदैरुपगीतैश्च माधवाप्रतिमो गिरिः

^{१३.१२७.१३}तं महोत्सवसंकाशं भीमरूपधरं पुनः
दृष्ट्वा मुनिगणस्यासीत्परा प्रीतिर्जनार्दन

^{१३.१२७.१४}मुनयश्च महाभागाः सिद्धाश्चैवोर्ध्वरेतसः
मरुतो वसवः साध्या विश्वेदेवाः सनातनाः

^{१३.१२७.१५}यक्षा नागाः पिशाचाश्च लोकपाला हुताशनाः
भावाश्च सर्वे न्यग्भूतास्तत्रैवासन्समागताः

^{१३.१२७.१६}ऋतवः सर्वपुष्पैश्च व्यकिरन्त महाद्भुतैः
ओषध्यो ज्वलमानाश्च द्योतयन्ति स्म तद्वनम्

^{१३.१२७.१७}विहगाश्च मुदा युक्ताः प्रानृत्यन्व्यनदंश्च ह
गिरिपृष्ठेषु रम्येषु व्याहरन्तो जनप्रियाः

^{१३.१२७.१८}तत्र देवो गिरितटे दिव्यधातुविभूषिते
पर्यङ्क इव विभ्राजन्नुपविष्टो महामनाः

^{१३.१२७.१९}व्याघ्रचर्माम्बरधरः सिंहचर्मोत्तरच्छदः
व्यालयज्ञोपवीती च लोहिताङ्गदभूषणः

^{१३.१२७.२०}हरिश्मश्रुर्जटी भीमो भयकर्ता सुरद्विषाम्
अभयः सर्वभूतानां भक्तानां वृषभध्वजः

^{१३.१२७.२१}दृष्ट्वा तमृषयः सर्वे शिरोभिरवनीं गताः
विमुक्ताः सर्वपापेभ्यः क्षान्ता विगतकल्मषाः

^{१३.१२७.२२}तस्य भूतपतेः स्थानं भीमरूपधरं बभौ
अप्रधृष्यतरं चैव महोरगसमाकुलम्

^{१३.१२७.२३}क्षणेनैवाभवत्सर्वमद्भुतं मधुसूदन
तत्सदो वृषभाङ्कस्य भीमरूपधरं बभौ

^{१३.१२७.२४}तमभ्ययाच्छैलसुता भूतस्त्रीगणसंवृता
हरतुल्याम्बरधरा समानव्रतचारिणी

^{१३.१२७.२५}बिभ्रती कलशं रौक्मं सर्वतीर्थजलोद्भवम्
गिरिस्रवाभिः पुण्याभिः सर्वतोऽनुगता शुभा

^{१३.१२७.२६}पुष्पवृष्ट्याभिवर्षन्ती गन्धैर्बहुविधैस्तथा
सेवन्ती हिमवत्पार्श्वं हरपार्श्वमुपागमत्

^{१३.१२७.२७}ततः स्मयन्ती पाणिभ्यां नर्मार्थं चारुदर्शना
हरनेत्रे शुभे देवी सहसा सा समावृणोत्

^{१३.१२७.२८}संवृताभ्यां तु नेत्राभ्यां तमोभूतमचेतनम्
निर्होमं निर्वषट्कारं तत्सदः सहसाभवत्

^{१३.१२७.२९}जनश्च विमनाः सर्वो भयत्राससमन्वितः
निमीलिते भूतपतौ नष्टसूर्य इवाभवत्

^{१३.१२७.३०}ततो वितिमिरो लोकः क्षणेन समपद्यत
ज्वाला च महती दीप्ता ललाटात्तस्य निःसृता

^{१३.१२७.३१}तृतीयं चास्य संभूतं नेत्रमादित्यसंनिभम्
युगान्तसदृशं दीप्तं येनासौ मथितो गिरिः

^{१३.१२७.३२}ततो गिरिसुता दृष्ट्वा दीप्ताग्निसदृशेक्षणम्
हरं प्रणम्य शिरसा ददर्शायतलोचना

^{१३.१२७.३३}दह्यमाने वने तस्मिन्सशालसरलद्रुमे
सचन्दनवने रम्ये दिव्यौषधिविदीपिते

^{१३.१२७.३४}मृगयूथैर्द्रुतैर्भीतैर्हरपार्श्वमुपागतैः
शरणं चाप्यविन्दद्भिस्तत्सदः संकुलं बभौ

^{१३.१२७.३५}ततो नभःस्पृशज्वालो विद्युल्लोलार्चिरुज्ज्वलः
द्वादशादित्यसदृशो युगान्ताग्निरिवापरः

^{१३.१२७.३६}क्षणेन तेन दग्धः स हिमवानभवन्नगः
सधातुशिखराभोगो दीनदग्धवनौषधिः

^{१३.१२७.३७}तं दृष्ट्वा मथितं शैलं शैलराजसुता ततः
भगवन्तं प्रपन्ना सा साञ्जलिप्रग्रहा स्थिता

^{१३.१२७.३८}उमां शर्वस्तदा दृष्ट्वा स्त्रीभावागतमार्दवाम्
पितुर्दैन्यमनिच्छन्तीं प्रीत्यापश्यत्ततो गिरिम्

^{१३.१२७.३९}ततोऽभवत्पुनः सर्वः प्रकृतिस्थः सुदर्शनः
प्रहृष्टविहगश्चैव प्रपुष्पितवनद्रुमः

^{१३.१२७.४०}प्रकृतिस्थं गिरिं दृष्ट्वा प्रीता देवी महेश्वरम्
उवाच सर्वभूतानां पतिं पतिमनिन्दिता

^{१३.१२७.४१}भगवन्सर्वभूतेश शूलपाणे महाव्रत
संशयो मे महाञ्जातस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि

^{१३.१२७.४२}किमर्थं ते ललाटे वै तृतीयं नेत्रमुत्थितम्
किमर्थं च गिरिर्दग्धः सपक्षिगणकाननः

^{१३.१२७.४३}किमर्थं च पुनर्देव प्रकृतिस्थः क्षणात्कृतः
तथैव द्रुमसंछन्नः कृतोऽयं ते महेश्वर

^{१३.१२७.४४}महेश्वर उवाच

^{१३.१२७.४५}नेत्रे मे संवृते देवि त्वया बाल्यादनिन्दिते
नष्टालोकस्ततो लोकः क्षणेन समपद्यत

^{१३.१२७.४६}नष्टादित्ये तथा लोके तमोभूते नगात्मजे
तृतीयं लोचनं दीप्तं सृष्टं ते रक्षता प्रजाः

^{१३.१२७.४७}तस्य चाक्ष्णो महत्तेजो येनायं मथितो गिरिः
त्वत्प्रियार्थं च मे देवि प्रकृतिस्थः क्षणात्कृतः

^{१३.१२७.४८}उमोवाच

^{१३.१२७.४९}भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा

^{१३.१२७.५०}दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः

^{१३.१२७.५१}हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा

^{१३.१२७.५२}एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज

^{१३.१२७.५३}एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः

^{१३.१२७.५४}ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने