^{१३.१४४.१}युधिष्ठिर उवाच

^{१३.१४४.२}ब्रूहि ब्राह्मणपूजायां व्युष्टिं त्वं मधुसूदन
वेत्ता त्वमस्य चार्थस्य वेद त्वां हि पितामहः

^{१३.१४४.३}वासुदेव उवाच

^{१३.१४४.४}शृणुष्वावहितो राजन्द्विजानां भरतर्षभ
यथातत्त्वेन वदतो गुणान्मे कुरुसत्तम

^{१३.१४४.५}प्रद्युम्नः परिपप्रच्छ ब्राह्मणैः परिकोपितः
किं फलं ब्राह्मणेष्वस्ति पूजायां मधुसूदन
ईश्वरस्य सतस्तस्य इह चैव परत्र च

^{१३.१४४.६}सदा द्विजातीन्संपूज्य किं फलं तत्र मानद
एतद्ब्रूहि पितः सर्वं सुमहान्संशयोऽत्र मे

^{१३.१४४.७}इत्युक्तवचनस्तेन प्रद्युम्नेन तदा त्वहम्
प्रत्यब्रुवं महाराज यत्तच्छृणु समाहितः

^{१३.१४४.८}व्युष्टिं ब्राह्मणपूजायां रौक्मिणेय निबोध मे
एते हि सोमराजान ईश्वराः सुखदुःखयोः

^{१३.१४४.९}अस्मिँल्लोके रौक्मिणेय तथामुष्मिंश्च पुत्रक
ब्राह्मणप्रमुखं सौख्यं न मेऽत्रास्ति विचारणा

^{१३.१४४.१०}ब्राह्मणप्रमुखं वीर्यमायुः कीर्तिर्यशो बलम्
लोका लोकेश्वराश्चैव सर्वे ब्राह्मणपूर्वकाः

^{१३.१४४.११}तत्कथं नाद्रियेयं वै ईश्वरोऽस्मीति पुत्रक
मा ते मन्युर्महाबाहो भवत्वत्र द्विजान्प्रति

^{१३.१४४.१२}ब्राह्मणो हि महद्भूतमस्मिँल्लोके परत्र च
भस्म कुर्युर्जगदिदं क्रुद्धाः प्रत्यक्षदर्शिनः

^{१३.१४४.१३}अन्यानपि सृजेयुश्च लोकाँल्लोकेश्वरांस्तथा
कथं तेषु न वर्तेय सम्यग्ज्ञानात्सुतेजसः

^{१३.१४४.१४}अवसन्मद्गृहे तात ब्राह्मणो हरिपिङ्गलः
चीरवासा बिल्वदण्डी दीर्घश्मश्रुनखादिमान्
दीर्घेभ्यश्च मनुष्येभ्यः प्रमाणादधिको भुवि

^{१३.१४४.१५}स स्म संचरते लोकान्ये दिव्या ये च मानुषाः
इमा गाथा गायमानश्चत्वरेषु सभासु च

^{१३.१४४.१६}दुर्वाससं वासयेत्को ब्राह्मणं सत्कृतं गृहे
परिभाषां च मे श्रुत्वा को नु दद्यात्प्रतिश्रयम्
यो मां कश्चिद्वासयेत न स मां कोपयेदिह

^{१३.१४४.१७}तं स्म नाद्रियते कश्चित्ततोऽहं तमवासयम्

^{१३.१४४.१८}स स्म भुङ्क्ते सहस्राणां बहूनामन्नमेकदा
एकदा स्माल्पकं भुङ्क्ते न वैति च पुनर्गृहान्

^{१३.१४४.१९}अकस्माच्च प्रहसति तथाकस्मात्प्ररोदिति
न चास्य वयसा तुल्यः पृथिव्यामभवत्तदा

^{१३.१४४.२०}सोऽस्मदावसथं गत्वा शय्याश्चास्तरणानि च
कन्याश्चालंकृता दग्ध्वा ततो व्यपगतः स्वयम्

^{१३.१४४.२१}अथ मामब्रवीद्भूयः स मुनिः संशितव्रतः
कृष्ण पायसमिच्छामि भोक्तुमित्येव सत्वरः

^{१३.१४४.२२}सदैव तु मया तस्य चित्तज्ञेन गृहे जनः
सर्वाण्येवान्नपानानि भक्ष्याश्चोच्चावचास्तथा
भवन्तु सत्कृतानीति पूर्वमेव प्रचोदितः

^{१३.१४४.२३}ततोऽहं ज्वलमानं वै पायसं प्रत्यवेदयम्
तद्भुक्त्वैव तु स क्षिप्रं ततो वचनमब्रवीत्
क्षिप्रमङ्गानि लिम्पस्व पायसेनेति स स्म ह

^{१३.१४४.२४}अविमृश्यैव च ततः कृतवानस्मि तत्तथा
तेनोच्छिष्टेन गात्राणि शिरश्चैवाभ्यमृक्षयम्

^{१३.१४४.२५}स ददर्श तदाभ्याशे मातरं ते शुभाननाम्
तामपि स्मयमानः स पायसेनाभ्यलेपयत्

^{१३.१४४.२६}मुनिः पायसदिग्धाङ्गीं रथे तूर्णमयोजयत्
तमारुह्य रथं चैव निर्ययौ स गृहान्मम

^{१३.१४४.२७}अग्निवर्णो ज्वलन्धीमान्स द्विजो रथधुर्यवत्
प्रतोदेनातुदद्बालां रुक्मिणीं मम पश्यतः

^{१३.१४४.२८}न च मे स्तोकमप्यासीद्दुःखमीर्ष्याकृतं तदा
ततः स राजमार्गेण महता निर्ययौ बहिः

^{१३.१४४.२९}तद्दृष्ट्वा महदाश्चर्यं दाशार्हा जातमन्यवः
तत्राजल्पन्मिथः केचित्समाभाष्य परस्परम्

^{१३.१४४.३०}ब्राह्मणा एव जायेरन्नान्यो वर्णः कथंचन
को ह्येनं रथमास्थाय जीवेदन्यः पुमानिह

^{१३.१४४.३१}आशीविषविषं तीक्ष्णं ततस्तीक्ष्णतरं विषम्
ब्रह्माशीविषदग्धस्य नास्ति कश्चिच्चिकित्सकः

^{१३.१४४.३२}तस्मिन्व्रजति दुर्धर्षे प्रास्खलद्रुक्मिणी पथि
तां नामर्षयत श्रीमांस्ततस्तूर्णमचोदयत्

^{१३.१४४.३३}ततः परमसंक्रुद्धो रथात्प्रस्कन्द्य स द्विजः
पदातिरुत्पथेनैव प्राधावद्दक्षिणामुखः

^{१३.१४४.३४}तमुत्पथेन धावन्तमन्वधावं द्विजोत्तमम्
तथैव पायसादिग्धः प्रसीद भगवन्निति

^{१३.१४४.३५}ततो विलोक्य तेजस्वी ब्राह्मणो मामुवाच ह
जितः क्रोधस्त्वया कृष्ण प्रकृत्यैव महाभुज

^{१३.१४४.३६}न तेऽपराधमिह वै दृष्टवानस्मि सुव्रत
प्रीतोऽस्मि तव गोविन्द वृणु कामान्यथेप्सितान्
प्रसन्नस्य च मे तात पश्य व्युष्टिर्यथाविधा

^{१३.१४४.३७}यावदेव मनुष्याणामन्ने भावो भविष्यति
यथैवान्ने तथा तेषां त्वयि भावो भविष्यति

^{१३.१४४.३८}यावच्च पुण्या लोकेषु त्वयि कीर्तिर्भविष्यति
त्रिषु लोकेषु तावच्च वैशिष्ट्यं प्रतिपत्स्यसे
सुप्रियः सर्वलोकस्य भविष्यसि जनार्दन

^{१३.१४४.३९}यत्ते भिन्नं च दग्धं च यच्च किंचिद्विनाशितम्
सर्वं तथैव द्रष्टासि विशिष्टं वा जनार्दन

^{१३.१४४.४०}यावदेतत्प्रलिप्तं ते गात्रेषु मधुसूदन
अतो मृत्युभयं नास्ति यावदिच्छा तवाच्युत

^{१३.१४४.४१}न तु पादतले लिप्ते कस्मात्ते पुत्रकाद्य वै
नैतन्मे प्रियमित्येव स मां प्रीतोऽब्रवीत्तदा
इत्युक्तोऽहं शरीरं स्वमपश्यं श्रीसमायुतम्

^{१३.१४४.४२}रुक्मिणीं चाब्रवीत्प्रीतः सर्वस्त्रीणां वरं यशः
कीर्तिं चानुत्तमां लोके समवाप्स्यसि शोभने

^{१३.१४४.४३}न त्वां जरा वा रोगो वा वैवर्ण्यं चापि भामिनि
स्प्रक्ष्यन्ति पुण्यगन्धा च कृष्णमाराधयिष्यसि

^{१३.१४४.४४}षोडशानां सहस्राणां वधूनां केशवस्य ह
वरिष्ठा सहलोक्या च केशवस्य भविष्यसि

^{१३.१४४.४५}तव मातरमित्युक्त्वा ततो मां पुनरब्रवीत्
प्रस्थितः सुमहातेजा दुर्वासा वह्निवज्ज्वलन्

^{१३.१४४.४६}एषैव ते बुद्धिरस्तु ब्राह्मणान्प्रति केशव
इत्युक्त्वा स तदा पुत्र तत्रैवान्तरधीयत

^{१३.१४४.४७}तस्मिन्नन्तर्हिते चाहमुपांशुव्रतमादिशम्
यत्किंचिद्ब्राह्मणो ब्रूयात्सर्वं कुर्यामिति प्रभो

^{१३.१४४.४८}एतद्व्रतमहं कृत्वा मात्रा ते सह पुत्रक
ततः परमहृष्टात्मा प्राविशं गृहमेव च

^{१३.१४४.४९}प्रविष्टमात्रश्च गृहे सर्वं पश्यामि तन्नवम्
यद्भिन्नं यच्च वै दग्धं तेन विप्रेण पुत्रक

^{१३.१४४.५०}ततोऽहं विस्मयं प्राप्तः सर्वं दृष्ट्वा नवं दृढम्
अपूजयं च मनसा रौक्मिणेय द्विजं तदा

^{१३.१४४.५१}इत्यहं रौक्मिणेयस्य पृच्छतो भरतर्षभ
माहात्म्यं द्विजमुख्यस्य सर्वमाख्यातवांस्तदा

^{१३.१४४.५२}तथा त्वमपि कौन्तेय ब्राह्मणान्सततं प्रभो
पूजयस्व महाभागान्वाग्भिर्दानैश्च नित्यदा

^{१३.१४४.५३}एवं व्युष्टिमहं प्राप्तो ब्राह्मणानां प्रसादजाम्
यच्च मामाह भीष्मोऽयं तत्सत्यं भरतर्षभ