^{१३.१८.१}वैशंपायन उवाच

^{१३.१८.२}महायोगी ततः प्राह कृष्णद्वैपायनो मुनिः
पठस्व पुत्र भद्रं ते प्रीयतां ते महेश्वरः

^{१३.१८.३}पुरा पुत्र मया मेरौ तप्यता परमं तपः
पुत्रहेतोर्महाराज स्तव एषोऽनुकीर्तितः

^{१३.१८.४}लब्धवानस्मि तान्कामानहं वै पाण्डुनन्दन
तथा त्वमपि शर्वाद्धि सर्वान्कामानवाप्स्यसि

^{१३.१८.५}चतुःशीर्षस्ततः प्राह शक्रस्य दयितः सखा
आलम्बायन इत्येव विश्रुतः करुणात्मकः

^{१३.१८.६}मया गोकर्णमासाद्य तपस्तप्त्वा शतं समाः
अयोनिजानां दान्तानां धर्मज्ञानां सुवर्चसाम्

^{१३.१८.७}अजराणामदुःखानां शतवर्षसहस्रिणाम्
लब्धं पुत्रशतं शर्वात्पुरा पाण्डुनृपात्मज

^{१३.१८.८}वाल्मीकिश्चापि भगवान्युधिष्ठिरमभाषत
विवादे साम्नि मुनिभिर्ब्रह्मघ्नो वै भवानिति
उक्तः क्षणेन चाविष्टस्तेनाधर्मेण भारत

^{१३.१८.९}सोऽहमीशानमनघमस्तौषं शरणं गतः
मुक्तश्चास्म्यवशः पापात्ततो दुःखविनाशनः
आह मां त्रिपुरघ्नो वै यशस्तेऽग्र्यं भविष्यति

^{१३.१८.१०}जामदग्न्यश्च कौन्तेयमाह धर्मभृतां वरः
ऋषिमध्ये स्थितस्तात तपन्निव विभावसुः

^{१३.१८.११}पितृविप्रवधेनाहमार्तो वै पाण्डवाग्रज
शुचिर्भूत्वा महादेवं गतवाञ्शरणं नृप

^{१३.१८.१२}नामभिश्चास्तुवं देवं ततस्तुष्टोऽभवद्भवः
परशुं च ददौ देवो दिव्यान्यस्त्राणि चैव मे

^{१३.१८.१३}पापं न भविता तेऽद्य अजेयश्च भविष्यसि
न ते प्रभविता मृत्युर्यशस्वी च भविष्यसि

^{१३.१८.१४}आह मां भगवानेवं शिखण्डी शिवविग्रहः
यदवाप्तं च मे सर्वं प्रसादात्तस्य धीमतः

^{१३.१८.१५}असितो देवलश्चैव प्राह पाण्डुसुतं नृपम्
शापाच्छक्रस्य कौन्तेय चितो धर्मोऽनशन्मम
तन्मे धर्मं यशश्चाग्र्यमायुश्चैवाददद्भवः

^{१३.१८.१६}ऋषिर्गृत्समदो नाम शक्रस्य दयितः सखा
प्राहाजमीढं भगवान्बृहस्पतिसमद्युतिः

^{१३.१८.१७}वसिष्ठो नाम भगवांश्चाक्षुषस्य मनोः सुतः
शतक्रतोरचिन्त्यस्य सत्रे वर्षसहस्रिके
वर्तमानेऽब्रवीद्वाक्यं साम्नि ह्युच्चारिते मया

^{१३.१८.१८}रथन्तरं द्विजश्रेष्ठ न सम्यगिति वर्तते
समीक्षस्व पुनर्बुद्ध्या हर्षं त्यक्त्वा द्विजोत्तम
अयज्ञवाहिनं पापमकार्षीस्त्वं सुदुर्मते

^{१३.१८.१९}एवमुक्त्वा महाक्रोधात्प्राह रुष्टः पुनर्वचः
प्रज्ञया रहितो दुःखी नित्यं भीतो वनेचरः
दश वर्षसहस्राणि दशाष्टौ च शतानि च

^{१३.१८.२०}नष्टपानीययवसे मृगैरन्यैश्च वर्जिते
अयज्ञीयद्रुमे देशे रुरुसिंहनिषेविते
भविता त्वं मृगः क्रूरो महादुःखसमन्वितः

^{१३.१८.२१}तस्य वाक्यस्य निधने पार्थ जातो ह्यहं मृगः
ततो मां शरणं प्राप्तं प्राह योगी महेश्वरः

^{१३.१८.२२}अजरश्चामरश्चैव भविता दुःखवर्जितः
साम्यं समस्तु ते सौख्यं युवयोर्वर्धतां क्रतुः

^{१३.१८.२३}अनुग्रहानेवमेष करोति भगवान्विभुः
परं धाता विधाता च सुखदुःखे च सर्वदा

^{१३.१८.२४}अचिन्त्य एष भगवान्कर्मणा मनसा गिरा
न मे तात युधिश्रेष्ठ विद्यया पण्डितः समः

^{१३.१८.२५}जैगीषव्य उवाच

^{१३.१८.२६}ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर

^{१३.१८.२७}गार्ग्य उवाच

^{१३.१८.२८}चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव

^{१३.१८.२९}तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्

^{१३.१८.३०}पराशर उवाच

^{१३.१८.३१}प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः

^{१३.१८.३२}अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः

^{१३.१८.३३}मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति

^{१३.१८.३४}वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः

^{१३.१८.३५}भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव

^{१३.१८.३६}एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः

^{१३.१८.३७}माण्डव्य उवाच

^{१३.१८.३८}अचौरश्चौरशङ्कायां शूले भिन्नो ह्यहं यदा
तत्रस्थेन स्तुतो देवः प्राह मां वै महेश्वरः

^{१३.१८.३९}मोक्षं प्राप्स्यसि शूलाच्च जीविष्यसि समार्बुदम्
रुजा शूलकृता चैव न ते विप्र भविष्यति
आधिभिर्व्याधिभिश्चैव वर्जितस्त्वं भविष्यसि

^{१३.१८.४०}पादाच्चतुर्थात्संभूत आत्मा यस्मान्मुने तव
त्वं भविष्यस्यनुपमो जन्म वै सफलं कुरु

^{१३.१८.४१}तीर्थाभिषेकं सफलं त्वमविघ्नेन चाप्स्यसि
स्वर्गं चैवाक्षयं विप्र विदधामि तवोर्जितम्

^{१३.१८.४२}एवमुक्त्वा तु भगवान्वरेण्यो वृषवाहनः
महेश्वरो महाराज कृत्तिवासा महाद्युतिः
सगणो दैवतश्रेष्ठस्तत्रैवान्तरधीयत

^{१३.१८.४३}गालव उवाच

^{१३.१८.४४}विश्वामित्राभ्यनुज्ञातो ह्यहं पितरमागतः
अब्रवीन्मां ततो माता दुःखिता रुदती भृशम्

^{१३.१८.४५}कौशिकेनाभ्यनुज्ञातं पुत्रं वेदविभूषितम्
न तात तरुणं दान्तं पिता त्वां पश्यतेऽनघ

^{१३.१८.४६}श्रुत्वा जनन्या वचनं निराशो गुरुदर्शने
नियतात्मा महादेवमपश्यं सोऽब्रवीच्च माम्

^{१३.१८.४७}पिता माता च ते त्वं च पुत्र मृत्युविवर्जिताः
भविष्यथ विश क्षिप्रं द्रष्टासि पितरं क्षये

^{१३.१८.४८}अनुज्ञातो भगवता गृहं गत्वा युधिष्ठिर
अपश्यं पितरं तात इष्टिं कृत्वा विनिःसृतम्

^{१३.१८.४९}उपस्पृश्य गृहीत्वेध्मं कुशांश्च शरणाद्गुरून्
तान्विसृज्य च मां प्राह पिता सास्राविलेक्षणः

^{१३.१८.५०}प्रणमन्तं परिष्वज्य मूर्ध्नि चाघ्राय पाण्डव
दिष्ट्या दृष्टोऽसि मे पुत्र कृतविद्य इहागतः

^{१३.१८.५१}वैशंपायन उवाच

^{१३.१८.५२}एतान्यत्यद्भुतान्येव कर्माण्यथ महात्मनः
प्रोक्तानि मुनिभिः श्रुत्वा विस्मयामास पाण्डवः

^{१३.१८.५३}ततः कृष्णोऽब्रवीद्वाक्यं पुनर्मतिमतां वरः
युधिष्ठिरं धर्मनित्यं पुरुहूतमिवेश्वरः

^{१३.१८.५४}आदित्यचन्द्रावनिलानलौ च; द्यौर्भूमिरापो वसवोऽथ विश्वे
धातार्यमा शुक्रबृहस्पती च; रुद्राः ससाध्या वरुणो वित्तगोपः

^{१३.१८.५५}ब्रह्मा शक्रो मारुतो ब्रह्म सत्यं; वेदा यज्ञा दक्षिणा वेदवाहाः
सोमो यष्टा यच्च हव्यं हविश्च; रक्षा दीक्षा नियमा ये च केचित्

^{१३.१८.५६}स्वाहा वषड्ब्राह्मणाः सौरभेया; धर्मं चक्रं कालचक्रं चरं च
यशो दमो बुद्धिमती स्थितिश्च; शुभाशुभं मुनयश्चैव सप्त

^{१३.१८.५७}अग्र्या बुद्धिर्मनसा दर्शने च; स्पर्शे सिद्धिः कर्मणां या च सिद्धिः
गणा देवानामूष्मपाः सोमपाश्च; लेखाः सुयामास्तुषिता ब्रह्मकायाः

^{१३.१८.५८}आभास्वरा गन्धपा दृष्टिपाश्च; वाचा विरुद्धाश्च मनोविरुद्धाः
शुद्धाश्च निर्वाणरताश्च देवाः; स्पर्शाशना दर्शपा आज्यपाश्च

^{१३.१८.५९}चिन्तागता ये च देवेषु मुख्या; ये चाप्यन्ये देवताश्चाजमीढ
सुपर्णगन्धर्वपिशाचदानवा; यक्षास्तथा पन्नगाश्चारणाश्च

^{१३.१८.६०}सूक्ष्मं स्थूलं मृदु यच्चाप्यसूक्ष्मं; सुखं दुःखं सुखदुःखान्तरं च
सांख्यं योगं यत्पराणां परं च; शर्वाज्जातं विद्धि यत्कीर्तितं मे

^{१३.१८.६१}तत्संभूता भूतकृतो वरेण्याः; सर्वे देवा भुवनस्यास्य गोपाः
आविश्येमां धरणीं येऽभ्यरक्ष;न्पुरातनीं तस्य देवस्य सृष्टिम्

^{१३.१८.६२}विचिन्वन्तं मनसा तोष्टुवीमि; किंचित्तत्त्वं प्राणहेतोर्नतोऽस्मि
ददातु देवः स वरानिहेष्टा;नभिष्टुतो नः प्रभुरव्ययः सदा

^{१३.१८.६३}इमं स्तवं संनियम्येन्द्रियाणि; शुचिर्भूत्वा यः पुरुषः पठेत
अभग्नयोगो नियतोऽब्दमेकं; स प्राप्नुयादश्वमेधे फलं यत्

^{१३.१८.६४}वेदान्कृत्स्नान्ब्राह्मणः प्राप्नुयाच्च; जयेद्राजा पृथिवीं चापि कृत्स्नाम्
वैश्यो लाभं प्राप्नुयान्नैपुणं च; शूद्रो गतिं प्रेत्य तथा सुखं च

^{१३.१८.६५}स्तवराजमिमं कृत्वा रुद्राय दधिरे मनः
सर्वदोषापहं पुण्यं पवित्रं च यशस्विनम्

^{१३.१८.६६}यावन्त्यस्य शरीरेषु रोमकूपाणि भारत
तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गे वसति मानवः