^{१३.९९.१}युधिष्ठिर उवाच

^{१३.९९.२}आरामाणां तडागानां यत्फलं कुरुनन्दन
तदहं श्रोतुमिच्छामि त्वत्तोऽद्य भरतर्षभ

^{१३.९९.३}भीष्म उवाच

^{१३.९९.४}सुप्रदर्शा वनवती चित्रधातुविभूषिता
उपेता सर्वबीजैश्च श्रेष्ठा भूमिरिहोच्यते

^{१३.९९.५}तस्याः क्षेत्रविशेषं च तडागानां निवेशनम्
औदकानि च सर्वाणि प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः

^{१३.९९.६}तडागानां च वक्ष्यामि कृतानां चापि ये गुणाः
त्रिषु लोकेषु सर्वत्र पूजितो यस्तडागवान्

^{१३.९९.७}अथ वा मित्रसदनं मैत्रं मित्रविवर्धनम्
कीर्तिसंजननं श्रेष्ठं तडागानां निवेशनम्

^{१३.९९.८}धर्मस्यार्थस्य कामस्य फलमाहुर्मनीषिणः
तडागं सुकृतं देशे क्षेत्रमेव महाश्रयम्

^{१३.९९.९}चतुर्विधानां भूतानां तडागमुपलक्षयेत्
तडागानि च सर्वाणि दिशन्ति श्रियमुत्तमाम्

^{१३.९९.१०}देवा मनुष्या गन्धर्वाः पितरोरगराक्षसाः
स्थावराणि च भूतानि संश्रयन्ति जलाशयम्

^{१३.९९.११}तस्मात्तांस्ते प्रवक्ष्यामि तडागे ये गुणाः स्मृताः
या च तत्र फलावाप्तिरृषिभिः समुदाहृता

^{१३.९९.१२}वर्षमात्रे तडागे तु सलिलं यस्य तिष्ठति
अग्निहोत्रफलं तस्य फलमाहुर्मनीषिणः

^{१३.९९.१३}शरत्काले तु सलिलं तडागे यस्य तिष्ठति
गोसहस्रस्य स प्रेत्य लभते फलमुत्तमम्

^{१३.९९.१४}हेमन्तकाले सलिलं तडागे यस्य तिष्ठति
स वै बहुसुवर्णस्य यज्ञस्य लभते फलम्

^{१३.९९.१५}यस्य वै शैशिरे काले तडागे सलिलं भवेत्
अग्निष्टोमस्य यज्ञस्य फलमाहुर्मनीषिणः

^{१३.९९.१६}तडागं सुकृतं यस्य वसन्ते तु महाश्रयम्
अतिरात्रस्य यज्ञस्य फलं स समुपाश्नुते

^{१३.९९.१७}निदाघकाले पानीयं तडागे यस्य तिष्ठति
वाजपेयसमं तस्य फलं वै मुनयो विदुः

^{१३.९९.१८}स कुलं तारयेत्सर्वं यस्य खाते जलाशये
गावः पिबन्ति पानीयं साधवश्च नराः सदा

^{१३.९९.१९}तडागे यस्य गावस्तु पिबन्ति तृषिता जलम्
मृगपक्षिमनुष्याश्च सोऽश्वमेधफलं लभेत्

^{१३.९९.२०}यत्पिबन्ति जलं तत्र स्नायन्ते विश्रमन्ति च
तडागदस्य तत्सर्वं प्रेत्यानन्त्याय कल्पते

^{१३.९९.२१}दुर्लभं सलिलं तात विशेषेण परत्र वै
पानीयस्य प्रदानेन प्रीतिर्भवति शाश्वती

^{१३.९९.२२}तिलान्ददत पानीयं दीपान्ददत जाग्रत
ज्ञातिभिः सह मोदध्वमेतत्प्रेतेषु दुर्लभम्

^{१३.९९.२३}सर्वदानैर्गुरुतरं सर्वदानैर्विशिष्यते
पानीयं नरशार्दूल तस्माद्दातव्यमेव हि

^{१३.९९.२४}एवमेतत्तडागेषु कीर्तितं फलमुत्तमम्
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि वृक्षाणामपि रोपणे

^{१३.९९.२५}स्थावराणां च भूतानां जातयः षट्प्रकीर्तिताः
वृक्षगुल्मलतावल्ल्यस्त्वक्सारास्तृणजातयः

^{१३.९९.२६}एता जात्यस्तु वृक्षाणां तेषां रोपे गुणास्त्विमे
कीर्तिश्च मानुषे लोके प्रेत्य चैव फलं शुभम्

^{१३.९९.२७}लभते नाम लोके च पितृभिश्च महीयते
देवलोकगतस्यापि नाम तस्य न नश्यति

^{१३.९९.२८}अतीतानागते चोभे पितृवंशं च भारत
तारयेद्वृक्षरोपी च तस्माद्वृक्षान्प्ररोपयेत्

^{१३.९९.२९}तस्य पुत्रा भवन्त्येते पादपा नात्र संशयः
परलोकगतः स्वर्गं लोकांश्चाप्नोति सोऽव्ययान्

^{१३.९९.३०}पुष्पैः सुरगणान्वृक्षाः फलैश्चापि तथा पितॄन्
छायया चातिथींस्तात पूजयन्ति महीरुहाः

^{१३.९९.३१}किंनरोरगरक्षांसि देवगन्धर्वमानवाः
तथा ऋषिगणाश्चैव संश्रयन्ति महीरुहान्

^{१३.९९.३२}पुष्पिताः फलवन्तश्च तर्पयन्तीह मानवान्
वृक्षदं पुत्रवद्वृक्षास्तारयन्ति परत्र च

^{१३.९९.३३}तस्मात्तडागे वृक्षा वै रोप्याः श्रेयोर्थिना सदा
पुत्रवत्परिपाल्याश्च पुत्रास्ते धर्मतः स्मृताः

^{१३.९९.३४}तडागकृद्वृक्षरोपी इष्टयज्ञश्च यो द्विजः
एते स्वर्गे महीयन्ते ये चान्ये सत्यवादिनः

^{१३.९९.३५}तस्मात्तडागं कुर्वीत आरामांश्चैव रोपयेत्
यजेच्च विविधैर्यज्ञैः सत्यं च सततं वदेत्