^{१४.१६.१}जनमेजय उवाच

^{१४.१६.२}सभायां वसतोस्तस्यां निहत्यारीन्महात्मनोः
केशवार्जुनयोः का नु कथा समभवद्द्विज

^{१४.१६.३}वैशंपायन उवाच

^{१४.१६.४}कृष्णेन सहितः पार्थः स्वराज्यं प्राप्य केवलम्
तस्यां सभायां रम्यायां विजहार मुदा युतः

^{१४.१६.५}ततः कंचित्सभोद्देशं स्वर्गोद्देशसमं नृप
यदृच्छया तौ मुदितौ जग्मतुः स्वजनावृतौ

^{१४.१६.६}ततः प्रतीतः कृष्णेन सहितः पाण्डवोऽर्जुनः
निरीक्ष्य तां सभां रम्यामिदं वचनमब्रवीत्

^{१४.१६.७}विदितं ते महाबाहो संग्रामे समुपस्थिते
माहात्म्यं देवकीमातस्तच्च ते रूपमैश्वरम्

^{१४.१६.८}यत्तु तद्भवता प्रोक्तं तदा केशव सौहृदात्
तत्सर्वं पुरुषव्याघ्र नष्टं मे नष्टचेतसः

^{१४.१६.९}मम कौतूहलं त्वस्ति तेष्वर्थेषु पुनः प्रभो
भवांश्च द्वारकां गन्ता नचिरादिव माधव

^{१४.१६.१०}एवमुक्तस्ततः कृष्णः फल्गुनं प्रत्यभाषत
परिष्वज्य महातेजा वचनं वदतां वरः

^{१४.१६.११}श्रावितस्त्वं मया गुह्यं ज्ञापितश्च सनातनम्
धर्मं स्वरूपिणं पार्थ सर्वलोकांश्च शाश्वतान्

^{१४.१६.१२}अबुद्ध्वा यन्न गृह्णीथास्तन्मे सुमहदप्रियम्
नूनमश्रद्दधानोऽसि दुर्मेधाश्चासि पाण्डव

^{१४.१६.१३}स हि धर्मः सुपर्याप्तो ब्रह्मणः पदवेदने
न शक्यं तन्मया भूयस्तथा वक्तुमशेषतः

^{१४.१६.१४}परं हि ब्रह्म कथितं योगयुक्तेन तन्मया
इतिहासं तु वक्ष्यामि तस्मिन्नर्थे पुरातनम्

^{१४.१६.१५}यथा तां बुद्धिमास्थाय गतिमग्र्यां गमिष्यसि
शृणु धर्मभृतां श्रेष्ठ गदतः सर्वमेव मे

^{१४.१६.१६}आगच्छद्ब्राह्मणः कश्चित्स्वर्गलोकादरिंदम
ब्रह्मलोकाच्च दुर्धर्षः सोऽस्माभिः पूजितोऽभवत्

^{१४.१६.१७}अस्माभिः परिपृष्टश्च यदाह भरतर्षभ
दिव्येन विधिना पार्थ तच्छृणुष्वाविचारयन्

^{१४.१६.१८}ब्राह्मण उवाच

^{१४.१६.१९}मोक्षधर्मं समाश्रित्य कृष्ण यन्मानुपृच्छसि
भूतानामनुकम्पार्थं यन्मोहच्छेदनं प्रभो

^{१४.१६.२०}तत्तेऽहं संप्रवक्ष्यामि यथावन्मधुसूदन
शृणुष्वावहितो भूत्वा गदतो मम माधव

^{१४.१६.२१}कश्चिद्विप्रस्तपोयुक्तः काश्यपो धर्मवित्तमः
आससाद द्विजं कंचिद्धर्माणामागतागमम्

^{१४.१६.२२}गतागते सुबहुशो ज्ञानविज्ञानपारगम्
लोकतत्त्वार्थकुशलं ज्ञातारं सुखदुःखयोः

^{१४.१६.२३}जातीमरणतत्त्वज्ञं कोविदं पुण्यपापयोः
द्रष्टारमुच्चनीचानां कर्मभिर्देहिनां गतिम्

^{१४.१६.२४}चरन्तं मुक्तवत्सिद्धं प्रशान्तं संयतेन्द्रियम्
दीप्यमानं श्रिया ब्राह्म्या क्रममाणं च सर्वशः

^{१४.१६.२५}अन्तर्धानगतिज्ञं च श्रुत्वा तत्त्वेन काश्यपः
तथैवान्तर्हितैः सिद्धैर्यान्तं चक्रधरैः सह

^{१४.१६.२६}संभाषमाणमेकान्ते समासीनं च तैः सह
यदृच्छया च गच्छन्तमसक्तं पवनं यथा

^{१४.१६.२७}तं समासाद्य मेधावी स तदा द्विजसत्तमः
चरणौ धर्मकामो वै तपस्वी सुसमाहितः
प्रतिपेदे यथान्यायं भक्त्या परमया युतः

^{१४.१६.२८}विस्मितश्चाद्भुतं दृष्ट्वा काश्यपस्तं द्विजोत्तमम्
परिचारेण महता गुरुं वैद्यमतोषयत्

^{१४.१६.२९}प्रीतात्मा चोपपन्नश्च श्रुतचारित्रसंयुतः
भावेन तोषयच्चैनं गुरुवृत्त्या परंतपः

^{१४.१६.३०}तस्मै तुष्टः स शिष्याय प्रसन्नोऽथाब्रवीद्गुरुः
सिद्धिं परामभिप्रेक्ष्य शृणु तन्मे जनार्दन

^{१४.१६.३१}विविधैः कर्मभिस्तात पुण्ययोगैश्च केवलैः
गच्छन्तीह गतिं मर्त्या देवलोकेऽपि च स्थितिम्

^{१४.१६.३२}न क्वचित्सुखमत्यन्तं न क्वचिच्छाश्वती स्थितिः
स्थानाच्च महतो भ्रंशो दुःखलब्धात्पुनः पुनः

^{१४.१६.३३}अशुभा गतयः प्राप्ताः कष्टा मे पापसेवनात्
काममन्युपरीतेन तृष्णया मोहितेन च

^{१४.१६.३४}पुनः पुनश्च मरणं जन्म चैव पुनः पुनः
आहारा विविधा भुक्ताः पीता नानाविधाः स्तनाः

^{१४.१६.३५}मातरो विविधा दृष्टाः पितरश्च पृथग्विधाः
सुखानि च विचित्राणि दुःखानि च मयानघ

^{१४.१६.३६}प्रियैर्विवासो बहुशः संवासश्चाप्रियैः सह
धननाशश्च संप्राप्तो लब्ध्वा दुःखेन तद्धनम्

^{१४.१६.३७}अवमानाः सुकष्टाश्च परतः स्वजनात्तथा
शारीरा मानसाश्चापि वेदना भृशदारुणाः

^{१४.१६.३८}प्राप्ता विमाननाश्चोग्रा वधबन्धाश्च दारुणाः
पतनं निरये चैव यातनाश्च यमक्षये

^{१४.१६.३९}जरा रोगाश्च सततं वासनानि च भूरिशः
लोकेऽस्मिन्ननुभूतानि द्वंद्वजानि भृशं मया

^{१४.१६.४०}ततः कदाचिन्निर्वेदान्निकारान्निकृतेन च
लोकतन्त्रं परित्यक्तं दुःखार्तेन भृशं मया
ततः सिद्धिरियं प्राप्ता प्रसादादात्मनो मया

^{१४.१६.४१}नाहं पुनरिहागन्ता लोकानालोकयाम्यहम्
आ सिद्धेरा प्रजासर्गादात्मनो मे गतिः शुभा

^{१४.१६.४२}उपलब्धा द्विजश्रेष्ठ तथेयं सिद्धिरुत्तमा
इतः परं गमिष्यामि ततः परतरं पुनः
ब्रह्मणः पदमव्यग्रं मा ते भूदत्र संशयः

^{१४.१६.४३}नाहं पुनरिहागन्ता मर्त्यलोकं परंतप
प्रीतोऽस्मि ते महाप्राज्ञ ब्रूहि किं करवाणि ते

^{१४.१६.४४}यदीप्सुरुपपन्नस्त्वं तस्य कालोऽयमागतः
अभिजाने च तदहं यदर्थं मा त्वमागतः
अचिरात्तु गमिष्यामि येनाहं त्वामचूचुदम्

^{१४.१६.४५}भृशं प्रीतोऽस्मि भवतश्चारित्रेण विचक्षण
परिपृच्छ यावद्भवते भाषेयं यत्तवेप्सितम्

^{१४.१६.४६}बहु मन्ये च ते बुद्धिं भृशं संपूजयामि च
येनाहं भवता बुद्धो मेधावी ह्यसि काश्यप