^{१४.५५.१}जनमेजय उवाच

^{१४.५५.२}उत्तङ्कः केन तपसा संयुक्तः सुमहातपाः
यः शापं दातुकामोऽभूद्विष्णवे प्रभविष्णवे

^{१४.५५.३}वैशंपायन उवाच

^{१४.५५.४}उत्तङ्को महता युक्तस्तपसा जनमेजय
गुरुभक्तः स तेजस्वी नान्यं कंचिदपूजयत्

^{१४.५५.५}सर्वेषामृषिपुत्राणामेष चासीन्मनोरथः
औत्तङ्कीं गुरुवृत्तिं वै प्राप्नुयामिति भारत

^{१४.५५.६}गौतमस्य तु शिष्याणां बहूनां जनमेजय
उत्तङ्केऽभ्यधिका प्रीतिः स्नेहश्चैवाभवत्तदा

^{१४.५५.७}स तस्य दमशौचाभ्यां विक्रान्तेन च कर्मणा
सम्यक्चैवोपचारेण गौतमः प्रीतिमानभूत्

^{१४.५५.८}अथ शिष्यसहस्राणि समनुज्ञाय गौतमः
उत्तङ्कं परया प्रीत्या नाभ्यनुज्ञातुमैच्छत

^{१४.५५.९}तं क्रमेण जरा तात प्रतिपेदे महामुनिम्
न चान्वबुध्यत तदा स मुनिर्गुरुवत्सलः

^{१४.५५.१०}ततः कदाचिद्राजेन्द्र काष्ठान्यानयितुं ययौ
उत्तङ्कः काष्ठभारं च महान्तं समुपानयत्

^{१४.५५.११}स तु भाराभिभूतात्मा काष्ठभारमरिंदम
निष्पिपेष क्षितौ राजन्परिश्रान्तो बुभुक्षितः

^{१४.५५.१२}तस्य काष्ठे विलग्नाभूज्जटा रूप्यसमप्रभा
ततः काष्ठैः सह तदा पपात धरणीतले

^{१४.५५.१३}ततः स भारनिष्पिष्टः क्षुधाविष्टश्च भार्गवः
दृष्ट्वा तां वयसोऽवस्थां रुरोदार्तस्वरं तदा

^{१४.५५.१४}ततो गुरुसुता तस्य पद्मपत्रनिभेक्षणा
जग्राहाश्रूणि सुश्रोणी करेण पृथुलोचना
पितुर्नियोगाद्धर्मज्ञा शिरसावनता तदा

^{१४.५५.१५}तस्या निपेततुर्दग्धौ करौ तैरश्रुबिन्दुभिः
न हि तानश्रुपातान्वै शक्ता धारयितुं मही

^{१४.५५.१६}गौतमस्त्वब्रवीद्विप्रमुत्तङ्कं प्रीतमानसः
कस्मात्तात तवाद्येह शोकोत्तरमिदं मनः
स स्वैरं ब्रूहि विप्रर्षे श्रोतुमिच्छामि ते वचः

^{१४.५५.१७}उत्तङ्क उवाच

^{१४.५५.१८}भवद्गतेन मनसा भवत्प्रियचिकीर्षया
भवद्भक्तिगतेनेह भवद्भावानुगेन च

^{१४.५५.१९}जरेयं नावबुद्धा मे नाभिज्ञातं सुखं च मे
शतवर्षोषितं हि त्वं न मामभ्यनुजानथाः

^{१४.५५.२०}भवता ह्यभ्यनुज्ञाताः शिष्याः प्रत्यवरा मया
उपपन्ना द्विजश्रेष्ठ शतशोऽथ सहस्रशः

^{१४.५५.२१}गौतम उवाच

^{१४.५५.२२}त्वत्प्रीतियुक्तेन मया गुरुशुश्रूषया तव
व्यतिक्रामन्महान्कालो नावबुद्धो द्विजर्षभ

^{१४.५५.२३}किं त्वद्य यदि ते श्रद्धा गमनं प्रति भार्गव
अनुज्ञां गृह्य मत्तस्त्वं गृहान्गच्छस्व मा चिरम्

^{१४.५५.२४}उत्तङ्क उवाच

^{१४.५५.२५}गुर्वर्थं कं प्रयच्छामि ब्रूहि त्वं द्विजसत्तम
तमुपाकृत्य गच्छेयमनुज्ञातस्त्वया विभो

^{१४.५५.२६}गौतम उवाच

^{१४.५५.२७}दक्षिणा परितोषो वै गुरूणां सद्भिरुच्यते
तव ह्याचरतो ब्रह्मंस्तुष्टोऽहं वै न संशयः

^{१४.५५.२८}इत्थं च परितुष्टं मां विजानीहि भृगूद्वह
युवा षोडशवर्षो हि यदद्य भविता भवान्

^{१४.५५.२९}ददामि पत्नीं कन्यां च स्वां ते दुहितरं द्विज
एतामृते हि नान्या वै त्वत्तेजोऽर्हति सेवितुम्

^{१४.५५.३०}ततस्तां प्रतिजग्राह युवा भूत्वा यशस्विनीम्
गुरुणा चाभ्यनुज्ञातो गुरुपत्नीमथाब्रवीत्

^{१४.५५.३१}किं भवत्यै प्रयच्छामि गुर्वर्थं विनियुङ्क्ष्व माम्
प्रियं हि तव काङ्क्षामि प्राणैरपि धनैरपि

^{१४.५५.३२}यद्दुर्लभं हि लोकेऽस्मिन्रत्नमत्यद्भुतं भवेत्
तदानयेयं तपसा न हि मेऽत्रास्ति संशयः

^{१४.५५.३३}अहल्योवाच

^{१४.५५.३४}परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्

^{१४.५५.३५}वैशंपायन उवाच

^{१४.५५.३६}उत्तङ्कस्तु महाराज पुनरेवाब्रवीद्वचः
आज्ञापयस्व मां मातः कर्तव्यं हि प्रियं तव

^{१४.५५.३७}अहल्योवाच

^{१४.५५.३८}सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्

^{१४.५५.३९}स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा

^{१४.५५.४०}स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले

^{१४.५५.४१}गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
इति पृष्टा तमाचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै

^{१४.५५.४२}ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति

^{१४.५५.४३}अहल्योवाच

^{१४.५५.४४}अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति

^{१४.५५.४५}इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह