^{१६.९.१}वैशंपायन उवाच

^{१६.९.२}प्रविशन्नर्जुनो राजन्नाश्रमं सत्यवादिनः
ददर्शासीनमेकान्ते मुनिं सत्यवतीसुतम्

^{१६.९.३}स तमासाद्य धर्मज्ञमुपतस्थे महाव्रतम्
अर्जुनोऽस्मीति नामास्मै निवेद्याभ्यवदत्ततः

^{१६.९.४}स्वागतं तेऽस्त्विति प्राह मुनिः सत्यवतीसुतः
आस्यतामिति चोवाच प्रसन्नात्मा महामुनिः

^{१६.९.५}तमप्रतीतमनसं निःश्वसन्तं पुनः पुनः
निर्विण्णमनसं दृष्ट्वा पार्थं व्यासोऽब्रवीदिदम्

^{१६.९.६}अवीरजोऽभिघातस्ते ब्राह्मणो वा हतस्त्वया
युद्धे पराजितो वासि गतश्रीरिव लक्ष्यसे

^{१६.९.७}न त्वा प्रत्यभिजानामि किमिदं भरतर्षभ
श्रोतव्यं चेन्मया पार्थ क्षिप्रमाख्यातुमर्हसि

^{१६.९.८}अर्जुन उवाच

^{१६.९.९}यः स मेघवपुः श्रीमान्बृहत्पङ्कजलोचनः
स कृष्णः सह रामेण त्यक्त्वा देहं दिवं गतः

^{१६.९.१०}मौसले वृष्णिवीराणां विनाशो ब्रह्मशापजः
बभूव वीरान्तकरः प्रभासे रोमहर्षणः

^{१६.९.११}ये ते शूरा महात्मानः सिंहदर्पा महाबलाः
भोजवृष्ण्यन्धका ब्रह्मन्नन्योन्यं तैर्हतं युधि

^{१६.९.१२}गदापरिघशक्तीनां सहाः परिघबाहवः
त एरकाभिर्निहताः पश्य कालस्य पर्ययम्

^{१६.९.१३}हतं पञ्चशतं तेषां सहस्रं बाहुशालिनाम्
निधनं समनुप्राप्तं समासाद्येतरेतरम्

^{१६.९.१४}पुनः पुनर्न मृष्यामि विनाशममितौजसाम्
चिन्तयानो यदूनां च कृष्णस्य च यशस्विनः

^{१६.९.१५}शोषणं सागरस्येव पर्वतस्येव चालनम्
नभसः पतनं चैव शैत्यमग्नेस्तथैव च

^{१६.९.१६}अश्रद्धेयमहं मन्ये विनाशं शार्ङ्गधन्वनः
न चेह स्थातुमिच्छामि लोके कृष्णविनाकृतः

^{१६.९.१७}इतः कष्टतरं चान्यच्छृणु तद्वै तपोधन
मनो मे दीर्यते येन चिन्तयानस्य वै मुहुः

^{१६.९.१८}पश्यतो वृष्णिदाराश्च मम ब्रह्मन्सहस्रशः
आभीरैरनुसृत्याजौ हृताः पञ्चनदालयैः

^{१६.९.१९}धनुरादाय तत्राहं नाशकं तस्य पूरणे
यथा पुरा च मे वीर्यं भुजयोर्न तथाभवत्

^{१६.९.२०}अस्त्राणि मे प्रनष्टानि विविधानि महामुने
शराश्च क्षयमापन्नाः क्षणेनैव समन्ततः

^{१६.९.२१}पुरुषश्चाप्रमेयात्मा शङ्खचक्रगदाधरः
चतुर्भुजः पीतवासा श्यामः पद्मायतेक्षणः

^{१६.९.२२}यः स याति पुरस्तान्मे रथस्य सुमहाद्युतिः
प्रदहन्रिपुसैन्यानि न पश्याम्यहमद्य तम्

^{१६.९.२३}येन पूर्वं प्रदग्धानि शत्रुसैन्यानि तेजसा
शरैर्गाण्डीवनिर्मुक्तैरहं पश्चाद्व्यनाशयम्

^{१६.९.२४}तमपश्यन्विषीदामि घूर्णामीव च सत्तम
परिनिर्विण्णचेताश्च शान्तिं नोपलभेऽपि च

^{१६.९.२५}विना जनार्दनं वीरं नाहं जीवितुमुत्सहे
श्रुत्वैव हि गतं विष्णुं ममापि मुमुहुर्दिशः

^{१६.९.२६}प्रनष्टज्ञातिवीर्यस्य शून्यस्य परिधावतः
उपदेष्टुं मम श्रेयो भवानर्हति सत्तम

^{१६.९.२७}व्यास उवाच

^{१६.९.२८}ब्रह्मशापविनिर्दग्धा वृष्ण्यन्धकमहारथाः
विनष्टाः कुरुशार्दूल न ताञ्शोचितुमर्हसि

^{१६.९.२९}भवितव्यं तथा तद्धि दिष्टमेतन्महात्मनाम्
उपेक्षितं च कृष्णेन शक्तेनापि व्यपोहितुम्

^{१६.९.३०}त्रैलोक्यमपि कृष्णो हि कृत्स्नं स्थावरजङ्गमम्
प्रसहेदन्यथा कर्तुं किमु शापं मनीषिणाम्

^{१६.९.३१}रथस्य पुरतो याति यः स चक्रगदाधरः
तव स्नेहात्पुराणर्षिर्वासुदेवश्चतुर्भुजः

^{१६.९.३२}कृत्वा भारावतरणं पृथिव्याः पृथुलोचनः
मोक्षयित्वा जगत्सर्वं गतः स्वस्थानमुत्तमम्

^{१६.९.३३}त्वया त्विह महत्कर्म देवानां पुरुषर्षभ
कृतं भीमसहायेन यमाभ्यां च महाभुज

^{१६.९.३४}कृतकृत्यांश्च वो मन्ये संसिद्धान्कुरुपुंगव
गमनं प्राप्तकालं च तद्धि श्रेयो मतं मम

^{१६.९.३५}बलं बुद्धिश्च तेजश्च प्रतिपत्तिश्च भारत
भवन्ति भवकालेषु विपद्यन्ते विपर्यये

^{१६.९.३६}कालमूलमिदं सर्वं जगद्बीजं धनंजय
काल एव समादत्ते पुनरेव यदृच्छया

^{१६.९.३७}स एव बलवान्भूत्वा पुनर्भवति दुर्बलः
स एवेशश्च भूत्वेह परैराज्ञाप्यते पुनः

^{१६.९.३८}कृतकृत्यानि चास्त्राणि गतान्यद्य यथागतम्
पुनरेष्यन्ति ते हस्तं यदा कालो भविष्यति

^{१६.९.३९}कालो गन्तुं गतिं मुख्यां भवतामपि भारत
एतच्छ्रेयो हि वो मन्ये परमं भरतर्षभ

^{१६.९.४०}एतद्वचनमाज्ञाय व्यासस्यामिततेजसः
अनुज्ञातो ययौ पार्थो नगरं नागसाह्वयम्

^{१६.९.४१}प्रविश्य च पुरीं वीरः समासाद्य युधिष्ठिरम्
आचष्ट तद्यथावृत्तं वृष्ण्यन्धकजनं प्रति