^{२.४६.१}जनमेजय उवाच

^{२.४६.२}कथं समभवद्द्यूतं भ्रातॄणां तन्महात्ययम्
यत्र तद्व्यसनं प्राप्तं पाण्डवैर्मे पितामहैः

^{२.४६.३}के च तत्र सभास्तारा राजानो ब्रह्मवित्तम
के चैनमन्वमोदन्त के चैनं प्रत्यषेधयन्

^{२.४६.४}विस्तरेणैतदिच्छामि कथ्यमानं त्वया द्विज
मूलं ह्येतद्विनाशस्य पृथिव्या द्विजसत्तम

^{२.४६.५}सूत उवाच

^{२.४६.६}एवमुक्तस्तदा राज्ञा व्यासशिष्यः प्रतापवान्
आचचक्षे यथावृत्तं तत्सर्वं सर्ववेदवित्

^{२.४६.७}वैशंपायन उवाच

^{२.४६.८}शृणु मे विस्तरेणेमां कथां भरतसत्तम
भूय एव महाराज यदि ते श्रवणे मतिः

^{२.४६.९}विदुरस्य मतं ज्ञात्वा धृतराष्ट्रोऽम्बिकासुतः
दुर्योधनमिदं वाक्यमुवाच विजने पुनः

^{२.४६.१०}अलं द्यूतेन गान्धारे विदुरो न प्रशंसति
न ह्यसौ सुमहाबुद्धिरहितं नो वदिष्यति

^{२.४६.११}हितं हि परमं मन्ये विदुरो यत्प्रभाषते
क्रियतां पुत्र तत्सर्वमेतन्मन्ये हितं तव

^{२.४६.१२}देवर्षिर्वासवगुरुर्देवराजाय धीमते
यत्प्राह शास्त्रं भगवान्बृहस्पतिरुदारधीः

^{२.४६.१३}तद्वेद विदुरः सर्वं सरहस्यं महाकविः
स्थितश्च वचने तस्य सदाहमपि पुत्रक

^{२.४६.१४}विदुरो वापि मेधावी कुरूणां प्रवरो मतः
उद्धवो वा महाबुद्धिर्वृष्णीनामर्चितो नृप

^{२.४६.१५}द्यूतेन तदलं पुत्र द्यूते भेदो हि दृश्यते
भेदे विनाशो राज्यस्य तत्पुत्र परिवर्जय

^{२.४६.१६}पित्रा मात्रा च पुत्रस्य यद्वै कार्यं परं स्मृतम्
प्राप्तस्त्वमसि तत्तात पितृपैतामहं पदम्

^{२.४६.१७}अधीतवान्कृती शास्त्रे लालितः सततं गृहे
भ्रातृज्येष्ठः स्थितो राज्ये विन्दसे किं न शोभनम्

^{२.४६.१८}पृथग्जनैरलभ्यं यद्भोजनाच्छादनं परम्
तत्प्राप्तोऽसि महाबाहो कस्माच्छोचसि पुत्रक

^{२.४६.१९}स्फीतं राष्ट्रं महाबाहो पितृपैतामहं महत्
नित्यमाज्ञापयन्भासि दिवि देवेश्वरो यथा

^{२.४६.२०}तस्य ते विदितप्रज्ञ शोकमूलमिदं कथम्
समुत्थितं दुःखतरं तन्मे शंसितुमर्हसि

^{२.४६.२१}दुर्योधन उवाच

^{२.४६.२२}अश्नाम्याच्छादयामीति प्रपश्यन्पापपूरुषः
नामर्षं कुरुते यस्तु पुरुषः सोऽधमः स्मृतः

^{२.४६.२३}न मां प्रीणाति राजेन्द्र लक्ष्मीः साधारणा विभो
ज्वलितामिव कौन्तेये श्रियं दृष्ट्वा च विव्यथे

^{२.४६.२४}सर्वां हि पृथिवीं दृष्ट्वा युधिष्ठिरवशानुगाम्
स्थिरोऽस्मि योऽहं जीवामि दुःखादेतद्ब्रवीमि ते

^{२.४६.२५}आवर्जिता इवाभान्ति निघ्नाश्चैत्रकिकौकुराः
कारस्करा लोहजङ्घा युधिष्ठिरनिवेशने

^{२.४६.२६}हिमवत्सागरानूपाः सर्वरत्नाकरास्तथा
अन्त्याः सर्वे पर्युदस्ता युधिष्ठिरनिवेशने

^{२.४६.२७}ज्येष्ठोऽयमिति मां मत्वा श्रेष्ठश्चेति विशां पते
युधिष्ठिरेण सत्कृत्य युक्तो रत्नपरिग्रहे

^{२.४६.२८}उपस्थितानां रत्नानां श्रेष्ठानामर्घहारिणाम्
नादृश्यत परः प्रान्तो नापरस्तत्र भारत

^{२.४६.२९}न मे हस्तः समभवद्वसु तत्प्रतिगृह्णतः
प्रातिष्ठन्त मयि श्रान्ते गृह्य दूराहृतं वसु

^{२.४६.३०}कृतां बिन्दुसरोरत्नैर्मयेन स्फाटिकच्छदाम्
अपश्यं नलिनीं पूर्णामुदकस्येव भारत

^{२.४६.३१}वस्त्रमुत्कर्षति मयि प्राहसत्स वृकोदरः
शत्रोरृद्धिविशेषेण विमूढं रत्नवर्जितम्

^{२.४६.३२}तत्र स्म यदि शक्तः स्यां पातयेयं वृकोदरम्
सपत्नेनावहासो हि स मां दहति भारत

^{२.४६.३३}पुनश्च तादृशीमेव वापीं जलजशालिनीम्
मत्वा शिलासमां तोये पतितोऽस्मि नराधिप

^{२.४६.३४}तत्र मां प्राहसत्कृष्णः पार्थेन सह सस्वनम्
द्रौपदी च सह स्त्रीभिर्व्यथयन्ती मनो मम

^{२.४६.३५}क्लिन्नवस्त्रस्य च जले किंकरा राजचोदिताः
ददुर्वासांसि मेऽन्यानि तच्च दुःखतरं मम

^{२.४६.३६}प्रलम्भं च शृणुष्वान्यं गदतो मे नराधिप
अद्वारेण विनिर्गच्छन्द्वारसंस्थानरूपिणा
अभिहत्य शिलां भूयो ललाटेनास्मि विक्षतः

^{२.४६.३७}तत्र मां यमजौ दूरादालोक्य ललितौ किल
बाहुभिः परिगृह्णीतां शोचन्तौ सहितावुभौ

^{२.४६.३८}उवाच सहदेवस्तु तत्र मां विस्मयन्निव
इदं द्वारमितो गच्छ राजन्निति पुनः पुनः

^{२.४६.३९}नामधेयानि रत्नानां पुरस्तान्न श्रुतानि मे
यानि दृष्टानि मे तस्यां मनस्तपति तच्च मे