^{२.४८.१}दुर्योधन उवाच

^{२.४८.२}दायं तु तस्मै विविधं शृणु मे गदतोऽनघ
यज्ञार्थं राजभिर्दत्तं महान्तं धनसंचयम्

^{२.४८.३}मेरुमन्दरयोर्मध्ये शैलोदामभितो नदीम्
ये ते कीचकवेणूनां छायां रम्यामुपासते

^{२.४८.४}खशा एकाशनाज्योहाः प्रदरा दीर्घवेणवः
पशुपाश्च कुणिन्दाश्च तङ्गणाः परतङ्गणाः

^{२.४८.५}ते वै पिपीलिकं नाम वरदत्तं पिपीलिकैः
जातरूपं द्रोणमेयमहार्षुः पुञ्जशो नृपाः

^{२.४८.६}कृष्णाँल्ललामांश्चमराञ्शुक्लांश्चान्याञ्शशिप्रभान्
हिमवत्पुष्पजं चैव स्वादु क्षौद्रं तथा बहु

^{२.४८.७}उत्तरेभ्यः कुरुभ्यश्चाप्यपोढं माल्यमम्बुभिः
उत्तरादपि कैलासादोषधीः सुमहाबलाः

^{२.४८.८}पार्वतीया बलिं चान्यमाहृत्य प्रणताः स्थिताः
अजातशत्रोर्नृपतेर्द्वारि तिष्ठन्ति वारिताः

^{२.४८.९}ये परार्धे हिमवतः सूर्योदयगिरौ नृपाः
वारिषेणसमुद्रान्ते लोहित्यमभितश्च ये
फलमूलाशना ये च किराताश्चर्मवाससः

^{२.४८.१०}चन्दनागुरुकाष्ठानां भारान्कालीयकस्य च
चर्मरत्नसुवर्णानां गन्धानां चैव राशयः

^{२.४८.११}कैरातिकानामयुतं दासीनां च विशां पते
आहृत्य रमणीयार्थान्दूरजान्मृगपक्षिणः

^{२.४८.१२}निचितं पर्वतेभ्यश्च हिरण्यं भूरिवर्चसम्
बलिं च कृत्स्नमादाय द्वारि तिष्ठन्ति वारिताः

^{२.४८.१३}कायव्या दरदा दार्वाः शूरा वैयमकास्तथा
औदुम्बरा दुर्विभागाः पारदा बाह्लिकैः सह

^{२.४८.१४}काश्मीराः कुन्दमानाश्च पौरका हंसकायनाः
शिबित्रिगर्तयौधेया राजन्या मद्रकेकयाः

^{२.४८.१५}अम्बष्ठाः कौकुरास्तार्क्ष्या वस्त्रपाः पह्लवैः सह
वसातयः समौलेयाः सह क्षुद्रकमालवैः

^{२.४८.१६}शौण्डिकाः कुक्कुराश्चैव शकाश्चैव विशां पते
अङ्गा वङ्गाश्च पुण्ड्राश्च शानवत्या गयास्तथा

^{२.४८.१७}सुजातयः श्रेणिमन्तः श्रेयांसः शस्त्रपाणयः
आहार्षुः क्षत्रिया वित्तं शतशोऽजातशत्रवे

^{२.४८.१८}वङ्गाः कलिङ्गपतयस्ताम्रलिप्ताः सपुण्ड्रकाः
दुकूलं कौशिकं चैव पत्रोर्णं प्रावरानपि

^{२.४८.१९}तत्र स्म द्वारपालैस्ते प्रोच्यन्ते राजशासनात्
कृतकाराः सुबलयस्ततो द्वारमवाप्स्यथ

^{२.४८.२०}ईषादन्तान्हेमकक्षान्पद्मवर्णान्कुथावृतान्
शैलाभान्नित्यमत्तांश्च अभितः काम्यकं सरः

^{२.४८.२१}दत्त्वैकैको दशशतान्कुञ्जरान्कवचावृतान्
क्षमावतः कुलीनांश्च द्वारेण प्राविशंस्ततः

^{२.४८.२२}एते चान्ये च बहवो गणा दिग्भ्यः समागताः
अन्यैश्चोपाहृतान्यत्र रत्नानीह महात्मभिः

^{२.४८.२३}राजा चित्ररथो नाम गन्धर्वो वासवानुगः
शतानि चत्वार्यददद्धयानां वातरंहसाम्

^{२.४८.२४}तुम्बुरुस्तु प्रमुदितो गन्धर्वो वाजिनां शतम्
आम्रपत्रसवर्णानामददद्धेममालिनाम्

^{२.४८.२५}कृती तु राजा कौरव्य शूकराणां विशां पते
अददद्गजरत्नानां शतानि सुबहून्यपि

^{२.४८.२६}विराटेन तु मत्स्येन बल्यर्थं हेममालिनाम्
कुञ्जराणां सहस्रे द्वे मत्तानां समुपाहृते

^{२.४८.२७}पांशुराष्ट्राद्वसुदानो राजा षड्विंशतिं गजान्
अश्वानां च सहस्रे द्वे राजन्काञ्चनमालिनाम्

^{२.४८.२८}जवसत्त्वोपपन्नानां वयःस्थानां नराधिप
बलिं च कृत्स्नमादाय पाण्डवेभ्यो न्यवेदयत्

^{२.४८.२९}यज्ञसेनेन दासीनां सहस्राणि चतुर्दश
दासानामयुतं चैव सदाराणां विशां पते

^{२.४८.३०}गजयुक्ता महाराज रथाः षड्विंशतिस्तथा
राज्यं च कृत्स्नं पार्थेभ्यो यज्ञार्थं वै निवेदितम्

^{२.४८.३१}समुद्रसारं वैडूर्यं मुक्ताः शङ्खांस्तथैव च
शतशश्च कुथांस्तत्र सिंहलाः समुपाहरन्

^{२.४८.३२}संवृता मणिचीरैस्तु श्यामास्ताम्रान्तलोचनाः
तान्गृहीत्वा नरास्तत्र द्वारि तिष्ठन्ति वारिताः

^{२.४८.३३}प्रीत्यर्थं ब्राह्मणाश्चैव क्षत्रियाश्च विनिर्जिताः
उपाजह्रुर्विशश्चैव शूद्राः शुश्रूषवोऽपि च
प्रीत्या च बहुमानाच्च अभ्यगच्छन्युधिष्ठिरम्

^{२.४८.३४}सर्वे म्लेच्छाः सर्ववर्णा आदिमध्यान्तजास्तथा
नानादेशसमुत्थैश्च नानाजातिभिरागतैः
पर्यस्त इव लोकोऽयं युधिष्ठिरनिवेशने

^{२.४८.३५}उच्चावचानुपग्राहान्राजभिः प्रहितान्बहून्
शत्रूणां पश्यतो दुःखान्मुमूर्षा मेऽद्य जायते

^{२.४८.३६}भृत्यास्तु ये पाण्डवानां तांस्ते वक्ष्यामि भारत
येषामामं च पक्वं च संविधत्ते युधिष्ठिरः

^{२.४८.३७}अयुतं त्रीणि पद्मानि गजारोहाः ससादिनः
रथानामर्बुदं चापि पादाता बहवस्तथा

^{२.४८.३८}प्रमीयमाणमारब्धं पच्यमानं तथैव च
विसृज्यमानं चान्यत्र पुण्याहस्वन एव च

^{२.४८.३९}नाभुक्तवन्तं नाहृष्टं नासुभिक्षं कथंचन
अपश्यं सर्ववर्णानां युधिष्ठिरनिवेशने

^{२.४८.४०}अष्टाशीतिसहस्राणि स्नातका गृहमेधिनः
त्रिंशद्दासीक एकैको यान्बिभर्ति युधिष्ठिरः
सुप्रीताः परितुष्टाश्च तेऽप्याशंसन्त्यरिक्षयम्

^{२.४८.४१}दशान्यानि सहस्राणि यतीनामूर्ध्वरेतसाम्
भुञ्जते रुक्मपात्रीषु युधिष्ठिरनिवेशने

^{२.४८.४२}भुक्ताभुक्तं कृताकृतं सर्वमाकुब्जवामनम्
अभुञ्जाना याज्ञसेनी प्रत्यवैक्षद्विशां पते

^{२.४८.४३}द्वौ करं न प्रयच्छेतां कुन्तीपुत्राय भारत
वैवाहिकेन पाञ्चालाः सख्येनान्धकवृष्णयः