^{२.७१.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{२.७१.२}कथं गच्छति कौन्तेयो धर्मराजो युधिष्ठिरः
भीमसेनः सव्यसाची माद्रीपुत्रौ च तावुभौ

^{२.७१.३}धौम्यश्चैव कथं क्षत्तर्द्रौपदी वा तपस्विनी
श्रोतुमिच्छाम्यहं सर्वं तेषामङ्गविचेष्टितम्

^{२.७१.४}विदुर उवाच

^{२.७१.५}वस्त्रेण संवृत्य मुखं कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः
बाहू विशालौ कृत्वा तु भीमो गच्छति पाण्डवः

^{२.७१.६}सिकता वपन्सव्यसाची राजानमनुगच्छति
माद्रीपुत्रः सहदेवो मुखमालिप्य गच्छति

^{२.७१.७}पांसूपलिप्तसर्वाङ्गो नकुलश्चित्तविह्वलः
दर्शनीयतमो लोके राजानमनुगच्छति

^{२.७१.८}कृष्णा केशैः प्रतिच्छाद्य मुखमायतलोचना
दर्शनीया प्ररुदती राजानमनुगच्छति

^{२.७१.९}धौम्यो याम्यानि सामानि रौद्राणि च विशां पते
गायन्गच्छति मार्गेषु कुशानादाय पाणिना

^{२.७१.१०}धृतराष्ट्र उवाच

^{२.७१.११}विविधानीह रूपाणि कृत्वा गच्छन्ति पाण्डवाः
तन्ममाचक्ष्व विदुर कस्मादेवं व्रजन्ति ते

^{२.७१.१२}विदुर उवाच

^{२.७१.१३}निकृतस्यापि ते पुत्रैर्हृते राज्ये धनेषु च
न धर्माच्चलते बुद्धिर्धर्मराजस्य धीमतः

^{२.७१.१४}योऽसौ राजा घृणी नित्यं धार्तराष्ट्रेषु भारत
निकृत्या क्रोधसंतप्तो नोन्मीलयति लोचने

^{२.७१.१५}नाहं जनं निर्दहेयं दृष्ट्वा घोरेण चक्षुषा
स पिधाय मुखं राजा तस्माद्गच्छति पाण्डवः

^{२.७१.१६}यथा च भीमो व्रजति तन्मे निगदतः शृणु
बाह्वोर्बले नास्ति समो ममेति भरतर्षभ

^{२.७१.१७}बाहू विशालौ कृत्वा तु तेन भीमोऽपि गच्छति
बाहू दर्शयमानो हि बाहुद्रविणदर्पितः
चिकीर्षन्कर्म शत्रुभ्यो बाहुद्रव्यानुरूपतः

^{२.७१.१८}प्रदिशञ्शरसंपातान्कुन्तीपुत्रोऽर्जुनस्तदा
सिकता वपन्सव्यसाची राजानमनुगच्छति

^{२.७१.१९}असक्ताः सिकतास्तस्य यथा संप्रति भारत
असक्तं शरवर्षाणि तथा मोक्ष्यति शत्रुषु

^{२.७१.२०}न मे कश्चिद्विजानीयान्मुखमद्येति भारत
मुखमालिप्य तेनासौ सहदेवोऽपि गच्छति

^{२.७१.२१}नाहं मनांस्याददेयं मार्गे स्त्रीणामिति प्रभो
पांसूपचितसर्वाङ्गो नकुलस्तेन गच्छति

^{२.७१.२२}एकवस्त्रा तु रुदती मुक्तकेशी रजस्वला
शोणिताक्तार्द्रवसना द्रौपदी वाक्यमब्रवीत्

^{२.७१.२३}यत्कृतेऽहमिमां प्राप्ता तेषां वर्षे चतुर्दशे
हतपत्यो हतसुता हतबन्धुजनप्रियाः

^{२.७१.२४}बन्धुशोणितदिग्धाङ्ग्यो मुक्तकेश्यो रजस्वलाः
एवं कृतोदका नार्यः प्रवेक्ष्यन्ति गजाह्वयम्

^{२.७१.२५}कृत्वा तु नैरृतान्दर्भान्धीरो धौम्यः पुरोहितः
सामानि गायन्याम्यानि पुरतो याति भारत

^{२.७१.२६}हतेषु भारतेष्वाजौ कुरूणां गुरवस्तदा
एवं सामानि गास्यन्तीत्युक्त्वा धौम्योऽपि गच्छति

^{२.७१.२७}हा हा गच्छन्ति नो नाथाः समवेक्षध्वमीदृशम्
इति पौराः सुदुःखार्ताः क्रोशन्ति स्म समन्ततः

^{२.७१.२८}एवमाकारलिङ्गैस्ते व्यवसायं मनोगतम्
कथयन्तः स्म कौन्तेया वनं जग्मुर्मनस्विनः

^{२.७१.२९}एवं तेषु नराग्र्येषु निर्यत्सु गजसाह्वयात्
अनभ्रे विद्युतश्चासन्भूमिश्च समकम्पत

^{२.७१.३०}राहुरग्रसदादित्यमपर्वणि विशां पते
उल्का चाप्यपसव्यं तु पुरं कृत्वा व्यशीर्यत

^{२.७१.३१}प्रव्याहरन्ति क्रव्यादा गृध्रगोमायुवायसाः
देवायतनचैत्येषु प्राकाराट्टालकेषु च

^{२.७१.३२}एवमेते महोत्पाता वनं गच्छति पाण्डवे
भारतानामभावाय राजन्दुर्मन्त्रिते तव

^{२.७१.३३}नारदश्च सभामध्ये कुरूणामग्रतः स्थितः
महर्षिभिः परिवृतो रौद्रं वाक्यमुवाच ह

^{२.७१.३४}इतश्चतुर्दशे वर्षे विनङ्क्ष्यन्तीह कौरवाः
दुर्योधनापराधेन भीमार्जुनबलेन च

^{२.७१.३५}इत्युक्त्वा दिवमाक्रम्य क्षिप्रमन्तरधीयत
ब्राह्मीं श्रियं सुविपुलां बिभ्रद्देवर्षिसत्तमः

^{२.७१.३६}ततो दुर्योधनः कर्णः शकुनिश्चापि सौबलः
द्रोणं द्वीपममन्यन्त राज्यं चास्मै न्यवेदयन्

^{२.७१.३७}अथाब्रवीत्ततो द्रोणो दुर्योधनममर्षणम्
दुःशासनं च कर्णं च सर्वानेव च भारतान्

^{२.७१.३८}अवध्यान्पाण्डवानाहुर्देवपुत्रान्द्विजातयः
अहं तु शरणं प्राप्तान्वर्तमानो यथाबलम्

^{२.७१.३९}गतान्सर्वात्मना भक्त्या धार्तराष्ट्रान्सराजकान्
नोत्सहे समभित्यक्तुं दैवमूलमतः परम्

^{२.७१.४०}धर्मतः पाण्डुपुत्रा वै वनं गच्छन्ति निर्जिताः
ते च द्वादश वर्षाणि वने वत्स्यन्ति कौरवाः

^{२.७१.४१}चरितब्रह्मचर्याश्च क्रोधामर्षवशानुगाः
वैरं प्रत्यानयिष्यन्ति मम दुःखाय पाण्डवाः

^{२.७१.४२}मया तु भ्रंशितो राज्याद्द्रुपदः सखिविग्रहे
पुत्रार्थमयजत्क्रोधाद्वधाय मम भारत

^{२.७१.४३}याजोपयाजतपसा पुत्रं लेभे स पावकात्
धृष्टद्युम्नं द्रौपदीं च वेदीमध्यात्सुमध्यमाम्

^{२.७१.४४}ज्वालावर्णो देवदत्तो धनुष्मान्कवची शरी
मर्त्यधर्मतया तस्मादिति मां भयमाविशत्

^{२.७१.४५}गतो हि पक्षतां तेषां पार्षतः पुरुषर्षभः
सृष्टप्राणो भृशतरं तस्माद्योत्स्ये तवारिभिः

^{२.७१.४६}मद्वधाय श्रुतो ह्येष लोके चाप्यतिविश्रुतः
नूनं सोऽयमनुप्राप्तस्त्वत्कृते कालपर्ययः

^{२.७१.४७}त्वरिताः कुरुत श्रेयो नैतदेतावता कृतम्
मुहूर्तं सुखमेवैतत्तालच्छायेव हैमनी

^{२.७१.४८}यजध्वं च महायज्ञैर्भोगानश्नीत दत्त च
इतश्चतुर्दशे वर्षे महत्प्राप्स्यथ वैशसम्

^{२.७१.४९}दुर्योधन निशम्यैतत्प्रतिपद्य यथेच्छसि
साम वा पाण्डवेयेषु प्रयुङ्क्ष्व यदि मन्यसे

^{२.७१.५०}वैशंपायन उवाच

^{२.७१.५१}द्रोणस्य वचनं श्रुत्वा धृतराष्ट्रोऽब्रवीदिदम्
सम्यगाह गुरुः क्षत्तरुपावर्तय पाण्डवान्

^{२.७१.५२}यदि वा न निवर्तन्ते सत्कृता यान्तु पाण्डवाः
सशस्त्ररथपादाता भोगवन्तश्च पुत्रकाः