^{३.१४७.१}वैशंपायन उवाच

^{३.१४७.२}एतच्छ्रुत्वा वचस्तस्य वानरेन्द्रस्य धीमतः
भीमसेनस्तदा वीरः प्रोवाचामित्रकर्शनः

^{३.१४७.३}को भवान्किंनिमित्तं वा वानरं वपुराश्रितः
ब्राह्मणानन्तरो वर्णः क्षत्रियस्त्वानुपृच्छति

^{३.१४७.४}कौरवः सोमवंशीयः कुन्त्या गर्भेण धारितः
पाण्डवो वायुतनयो भीमसेन इति श्रुतः

^{३.१४७.५}स वाक्यं भीमसेनस्य स्मितेन प्रतिगृह्य तत्
हनूमान्वायुतनयो वायुपुत्रमभाषत

^{३.१४७.६}वानरोऽहं न ते मार्गं प्रदास्यामि यथेप्सितम्
साधु गच्छ निवर्तस्व मा त्वं प्राप्स्यसि वैशसम्

^{३.१४७.७}भीम उवाच

^{३.१४७.८}वैशसं वास्तु यद्वान्यन्न त्वा पृच्छामि वानर
प्रयच्छोत्तिष्ठ मार्गं मे मा त्वं प्राप्स्यसि वैशसम्

^{३.१४७.९}हनूमानुवाच

^{३.१४७.१०}नास्ति शक्तिर्ममोत्थातुं व्याधिना क्लेशितो ह्यहम्
यद्यवश्यं प्रयातव्यं लङ्घयित्वा प्रयाहि माम्

^{३.१४७.११}भीम उवाच

^{३.१४७.१२}निर्गुणः परमात्मेति देहं ते व्याप्य तिष्ठति
तमहं ज्ञानविज्ञेयं नावमन्ये न लङ्घये

^{३.१४७.१३}यद्यागमैर्न विन्देयं तमहं भूतभावनम्
क्रमेयं त्वां गिरिं चेमं हनूमानिव सागरम्

^{३.१४७.१४}हनूमानुवाच

^{३.१४७.१५}क एष हनुमान्नाम सागरो येन लङ्घितः
पृच्छामि त्वा कुरुश्रेष्ठ कथ्यतां यदि शक्यते

^{३.१४७.१६}भीम उवाच

^{३.१४७.१७}भ्राता मम गुणश्लाघ्यो बुद्धिसत्त्वबलान्वितः
रामायणेऽतिविख्यातः शूरो वानरपुंगवः

^{३.१४७.१८}रामपत्नीकृते येन शतयोजनमायतः
सागरः प्लवगेन्द्रेण क्रमेणैकेन लङ्घितः

^{३.१४७.१९}स मे भ्राता महावीर्यस्तुल्योऽहं तस्य तेजसा
बले पराक्रमे युद्धे शक्तोऽहं तव निग्रहे

^{३.१४७.२०}उत्तिष्ठ देहि मे मार्गं पश्य वा मेऽद्य पौरुषम्
मच्छासनमकुर्वाणं मा त्वा नेष्ये यमक्षयम्

^{३.१४७.२१}वैशंपायन उवाच

^{३.१४७.२२}विज्ञाय तं बलोन्मत्तं बाहुवीर्येण गर्वितम्
हृदयेनावहस्यैनं हनूमान्वाक्यमब्रवीत्

^{३.१४७.२३}प्रसीद नास्ति मे शक्तिरुत्थातुं जरयानघ
ममानुकम्पया त्वेतत्पुच्छमुत्सार्य गम्यताम्

^{३.१४७.२४}सावज्ञमथ वामेन स्मयञ्जग्राह पाणिना
न चाशकच्चालयितुं भीमः पुच्छं महाकपेः

^{३.१४७.२५}उच्चिक्षेप पुनर्दोर्भ्यामिन्द्रायुधमिवोच्छ्रितम्
नोद्धर्तुमशकद्भीमो दोर्भ्यामपि महाबलः

^{३.१४७.२६}उत्क्षिप्तभ्रूर्विवृत्ताक्षः संहतभ्रुकुटीमुखः
स्विन्नगात्रोऽभवद्भीमो न चोद्धर्तुं शशाक ह

^{३.१४७.२७}यत्नवानपि तु श्रीमाँल्लाङ्गूलोद्धरणोद्धुतः
कपेः पार्श्वगतो भीमस्तस्थौ व्रीडादधोमुखः

^{३.१४७.२८}प्रणिपत्य च कौन्तेयः प्राञ्जलिर्वाक्यमब्रवीत्
प्रसीद कपिशार्दूल दुरुक्तं क्षम्यतां मम

^{३.१४७.२९}सिद्धो वा यदि वा देवो गन्धर्वो वाथ गुह्यकः
पृष्टः सन्कामया ब्रूहि कस्त्वं वानररूपधृक्

^{३.१४७.३०}हनूमानुवाच

^{३.१४७.३१}यत्ते मम परिज्ञाने कौतूहलमरिंदम
तत्सर्वमखिलेन त्वं शृणु पाण्डवनन्दन

^{३.१४७.३२}अहं केसरिणः क्षेत्रे वायुना जगदायुषा
जातः कमलपत्राक्ष हनूमान्नाम वानरः

^{३.१४७.३३}सूर्यपुत्रं च सुग्रीवं शक्रपुत्रं च वालिनम्
सर्ववानरराजानौ सर्ववानरयूथपाः

^{३.१४७.३४}उपतस्थुर्महावीर्या मम चामित्रकर्शन
सुग्रीवेणाभवत्प्रीतिरनिलस्याग्निना यथा

^{३.१४७.३५}निकृतः स ततो भ्रात्रा कस्मिंश्चित्कारणान्तरे
ऋश्यमूके मया सार्धं सुग्रीवो न्यवसच्चिरम्

^{३.१४७.३६}अथ दाशरथिर्वीरो रामो नाम महाबलः
विष्णुर्मानुषरूपेण चचार वसुधामिमाम्

^{३.१४७.३७}स पितुः प्रियमन्विच्छन्सहभार्यः सहानुजः
सधनुर्धन्विनां श्रेष्ठो दण्डकारण्यमाश्रितः

^{३.१४७.३८}तस्य भार्या जनस्थानाद्रावणेन हृता बलात्
वञ्चयित्वा महाबुद्धिं मृगरूपेण राघवम्

^{३.१४७.३९}हृतदारः सह भ्रात्रा पत्नीं मार्गन्स राघवः
दृष्टवाञ्शैलशिखरे सुग्रीवं वानरर्षभम्

^{३.१४७.४०}तेन तस्याभवत्सख्यं राघवस्य महात्मनः
स हत्वा वालिनं राज्ये सुग्रीवं प्रत्यपादयत्
स हरीन्प्रेषयामास सीतायाः परिमार्गणे

^{३.१४७.४१}ततो वानरकोटीभिर्यां वयं प्रस्थिता दिशम्
तत्र प्रवृत्तिः सीताया गृध्रेण प्रतिपादिता

^{३.१४७.४२}ततोऽहं कार्यसिद्ध्यर्थं रामस्याक्लिष्टकर्मणः
शतयोजनविस्तीर्णमर्णवं सहसाप्लुतः

^{३.१४७.४३}दृष्टा सा च मया देवी रावणस्य निवेशने
प्रत्यागतश्चापि पुनर्नाम तत्र प्रकाश्य वै

^{३.१४७.४४}ततो रामेण वीरेण हत्वा तान्सर्वराक्षसान्
पुनः प्रत्याहृता भार्या नष्टा वेदश्रुतिर्यथा

^{३.१४७.४५}ततः प्रतिष्ठिते रामे वीरोऽयं याचितो मया
यावद्रामकथा वीर भवेल्लोकेषु शत्रुहन्
तावज्जीवेयमित्येवं तथास्त्विति च सोऽब्रवीत्

^{३.१४७.४६}दश वर्षसहस्राणि दश वर्षशतानि च
राज्यं कारितवान्रामस्ततस्तु त्रिदिवं गतः

^{३.१४७.४७}तदिहाप्सरसस्तात गन्धर्वाश्च सदानघ
तस्य वीरस्य चरितं गायन्त्यो रमयन्ति माम्

^{३.१४७.४८}अयं च मार्गो मर्त्यानामगम्यः कुरुनन्दन
ततोऽहं रुद्धवान्मार्गं तवेमं देवसेवितम्
धर्षयेद्वा शपेद्वापि मा कश्चिदिति भारत

^{३.१४७.४९}दिव्यो देवपथो ह्येष नात्र गच्छन्ति मानुषाः
यदर्थमागतश्चासि तत्सरोऽभ्यर्ण एव हि