^{३.१६३.१}वैशंपायन उवाच

^{३.१६३.२}यथागतं गते शक्रे भ्रातृभिः सह संगतः
कृष्णया चैव बीभत्सुर्धर्मपुत्रमपूजयत्

^{३.१६३.३}अभिवादयमानं तु मूर्ध्न्युपाघ्राय पाण्डवम्
हर्षगद्गदया वाचा प्रहृष्टोऽर्जुनमब्रवीत्

^{३.१६३.४}कथमर्जुन कालोऽयं स्वर्गे व्यतिगतस्तव
कथं चास्त्राण्यवाप्तानि देवराजश्च तोषितः

^{३.१६३.५}सम्यग्वा ते गृहीतानि कच्चिदस्त्राणि भारत
कच्चित्सुराधिपः प्रीतो रुद्रश्चास्त्राण्यदात्तव

^{३.१६३.६}यथा दृष्टश्च ते शक्रो भगवान्वा पिनाकधृक्
यथा चास्त्राण्यवाप्तानि यथा चाराधितश्च ते

^{३.१६३.७}यथोक्तवांस्त्वां भगवाञ्शतक्रतुररिंदम
कृतप्रियस्त्वयास्मीति तच्च ते किं प्रियं कृतम्
एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं विस्तरेण महाद्युते

^{३.१६३.८}यथा तुष्टो महादेवो देवराजश्च तेऽनघ
यच्चापि वज्रपाणेस्ते प्रियं कृतमरिंदम
एतदाख्याहि मे सर्वमखिलेन धनंजय

^{३.१६३.९}अर्जुन उवाच

^{३.१६३.१०}शृणु हन्त महाराज विधिना येन दृष्टवान्
शतक्रतुमहं देवं भगवन्तं च शंकरम्

^{३.१६३.११}विद्यामधीत्य तां राजंस्त्वयोक्तामरिमर्दन
भवता च समादिष्टस्तपसे प्रस्थितो वनम्

^{३.१६३.१२}भृगुतुङ्गमथो गत्वा काम्यकादास्थितस्तपः
एकरात्रोषितः कंचिदपश्यं ब्राह्मणं पथि

^{३.१६३.१३}स मामपृच्छत्कौन्तेय क्वासि गन्ता ब्रवीहि मे
तस्मा अवितथं सर्वमब्रुवं कुरुनन्दन

^{३.१६३.१४}स तथ्यं मम तच्छ्रुत्वा ब्राह्मणो राजसत्तम
अपूजयत मां राजन्प्रीतिमांश्चाभवन्मयि

^{३.१६३.१५}ततो मामब्रवीत्प्रीतस्तप आतिष्ठ भारत
तपस्वी नचिरेण त्वं द्रक्ष्यसे विबुधाधिपम्

^{३.१६३.१६}ततोऽहं वचनात्तस्य गिरिमारुह्य शैशिरम्
तपोऽतप्यं महाराज मासं मूलफलाशनः

^{३.१६३.१७}द्वितीयश्चापि मे मासो जलं भक्षयतो गतः
निराहारस्तृतीयेऽथ मासे पाण्डवनन्दन

^{३.१६३.१८}ऊर्ध्वबाहुश्चतुर्थं तु मासमस्मि स्थितस्तदा
न च मे हीयते प्राणस्तदद्भुतमिवाभवत्

^{३.१६३.१९}चतुर्थे समभिक्रान्ते प्रथमे दिवसे गते
वराहसंस्थितं भूतं मत्समीपमुपागमत्

^{३.१६३.२०}निघ्नन्प्रोथेन पृथिवीं विलिखंश्चरणैरपि
संमार्जञ्जठरेणोर्वीं विवर्तंश्च मुहुर्मुहुः

^{३.१६३.२१}अनु तस्यापरं भूतं महत्कैरातसंस्थितम्
धनुर्बाणासिमत्प्राप्तं स्त्रीगणानुगतं तदा

^{३.१६३.२२}ततोऽहं धनुरादाय तथाक्षय्यौ महेषुधी
अताडयं शरेणाथ तद्भूतं लोमहर्षणम्

^{३.१६३.२३}युगपत्तत्किरातश्च विकृष्य बलवद्धनुः
अभ्याजघ्ने दृढतरं कम्पयन्निव मे मनः

^{३.१६३.२४}स तु मामब्रवीद्राजन्मम पूर्वपरिग्रहः
मृगयाधर्ममुत्सृज्य किमर्थं ताडितस्त्वया

^{३.१६३.२५}एष ते निशितैर्बाणैर्दर्पं हन्मि स्थिरो भव
स वर्ष्मवान्महाकायस्ततो मामभ्यधावत

^{३.१६३.२६}ततो गिरिमिवात्यर्थमावृणोन्मां महाशरैः
तं चाहं शरवर्षेण महता समवाकिरम्

^{३.१६३.२७}ततः शरैर्दीप्तमुखैः पत्रितैरनुमन्त्रितैः
प्रत्यविध्यमहं तं तु वज्रैरिव शिलोच्चयम्

^{३.१६३.२८}तस्य तच्छतधा रूपमभवच्च सहस्रधा
तानि चास्य शरीराणि शरैरहमताडयम्

^{३.१६३.२९}पुनस्तानि शरीराणि एकीभूतानि भारत
अदृश्यन्त महाराज तान्यहं व्यधमं पुनः

^{३.१६३.३०}अणुर्बृहच्छिरा भूत्वा बृहच्चाणुशिराः पुनः
एकीभूतस्तदा राजन्सोऽभ्यवर्तत मां युधि

^{३.१६३.३१}यदाभिभवितुं बाणैर्नैव शक्नोमि तं रणे
ततोऽहमस्त्रमातिष्ठं वायव्यं भरतर्षभ

^{३.१६३.३२}न चैनमशकं हन्तुं तदद्भुतमिवाभवत्
तस्मिन्प्रतिहते चास्त्रे विस्मयो मे महानभूत्

^{३.१६३.३३}भूयश्चैव महाराज सविशेषमहं ततः
अस्त्रपूगेन महता रणे भूतमवाकिरम्

^{३.१६३.३४}स्थूणाकर्णमयोजालं शरवर्षं शरोल्बणम्
शैलास्त्रमश्मवर्षं च समास्थायाहमभ्ययाम्
जग्रास प्रहसंस्तानि सर्वाण्यस्त्राणि मेऽनघ

^{३.१६३.३५}तेषु सर्वेषु शान्तेषु ब्रह्मास्त्रमहमादिशम्
ततः प्रज्वलितैर्बाणैः सर्वतः सोपचीयत
उपचीयमानश्च मया महास्त्रेण व्यवर्धत

^{३.१६३.३६}ततः संतापितो लोको मत्प्रसूतेन तेजसा
क्षणेन हि दिशः खं च सर्वतोऽभिविदीपितम्

^{३.१६३.३७}तदप्यस्त्रं महातेजाः क्षणेनैव व्यशातयत्
ब्रह्मास्त्रे तु हते राजन्भयं मां महदाविशत्

^{३.१६३.३८}ततोऽहं धनुरादाय तथाक्षय्यौ महेषुधी
सहसाभ्यहनं भूतं तान्यप्यस्त्राण्यभक्षयत्

^{३.१६३.३९}हतेष्वस्त्रेषु सर्वेषु भक्षितेष्वायुधेषु च
मम तस्य च भूतस्य बाहुयुद्धमवर्तत

^{३.१६३.४०}व्यायामं मुष्टिभिः कृत्वा तलैरपि समाहतौ
अपातयच्च तद्भूतं निश्चेष्टो ह्यगमं महीम्

^{३.१६३.४१}ततः प्रहस्य तद्भूतं तत्रैवान्तरधीयत
सह स्त्रीभिर्महाराज पश्यतो मेऽद्भुतोपमम्

^{३.१६३.४२}एवं कृत्वा स भगवांस्ततोऽन्यद्रूपमात्मनः
दिव्यमेव महाराज वसानोऽद्भुतमम्बरम्

^{३.१६३.४३}हित्वा किरातरूपं च भगवांस्त्रिदशेश्वरः
स्वरूपं दिव्यमास्थाय तस्थौ तत्र महेश्वरः

^{३.१६३.४४}अदृश्यत ततः साक्षाद्भगवान्गोवृषध्वजः
उमासहायो हरिदृग्बहुरूपः पिनाकधृक्

^{३.१६३.४५}स मामभ्येत्य समरे तथैवाभिमुखं स्थितम्
शूलपाणिरथोवाच तुष्टोऽस्मीति परंतप

^{३.१६३.४६}ततस्तद्धनुरादाय तूणौ चाक्षय्यसायकौ
प्रादान्ममैव भगवान्वरयस्वेति चाब्रवीत्

^{३.१६३.४७}तुष्टोऽस्मि तव कौन्तेय ब्रूहि किं करवाणि ते
यत्ते मनोगतं वीर तद्ब्रूहि वितराम्यहम्
अमरत्वमपाहाय ब्रूहि यत्ते मनोगतम्

^{३.१६३.४८}ततः प्राञ्जलिरेवाहमस्त्रेषु गतमानसः
प्रणम्य शिरसा शर्वं ततो वचनमाददे

^{३.१६३.४९}भगवान्मे प्रसन्नश्चेदीप्सितोऽयं वरो मम
अस्त्राणीच्छाम्यहं ज्ञातुं यानि देवेषु कानिचित्
ददानीत्येव भगवानब्रवीत्त्र्यम्बकश्च माम्

^{३.१६३.५०}रौद्रमस्त्रं मदीयं त्वामुपस्थास्यति पाण्डव
प्रददौ च मम प्रीतः सोऽस्त्रं पाशुपतं प्रभुः

^{३.१६३.५१}उवाच च महादेवो दत्त्वा मेऽस्त्रं सनातनम्
न प्रयोज्यं भवेदेतन्मानुषेषु कथंचन

^{३.१६३.५२}पीड्यमानेन बलवत्प्रयोज्यं ते धनंजय
अस्त्राणां प्रतिघाते च सर्वथैव प्रयोजयेः

^{३.१६३.५३}तदप्रतिहतं दिव्यं सर्वास्त्रप्रतिषेधनम्
मूर्तिमन्मे स्थितं पार्श्वे प्रसन्ने गोवृषध्वजे

^{३.१६३.५४}उत्सादनममित्राणां परसेनानिकर्तनम्
दुरासदं दुष्प्रहसं सुरदानवराक्षसैः

^{३.१६३.५५}अनुज्ञातस्त्वहं तेन तत्रैव समुपाविशम्
प्रेक्षतश्चैव मे देवस्तत्रैवान्तरधीयत