^{३.१८६.१}वैशंपायन उवाच

^{३.१८६.२}ततः स पुनरेवाथ मार्कण्डेयं यशस्विनम्
पप्रच्छ विनयोपेतो धर्मराजो युधिष्ठिरः

^{३.१८६.३}नैके युगसहस्रान्तास्त्वया दृष्टा महामुने
न चापीह समः कश्चिदायुषा तव विद्यते
वर्जयित्वा महात्मानं ब्राह्मणं परमेष्ठिनम्

^{३.१८६.४}अनन्तरिक्षे लोकेऽस्मिन्देवदानववर्जिते
त्वमेव प्रलये विप्र ब्रह्माणमुपतिष्ठसि

^{३.१८६.५}प्रलये चापि निर्वृत्ते प्रबुद्धे च पितामहे
त्वमेव सृज्यमानानि भूतानीह प्रपश्यसि

^{३.१८६.६}चतुर्विधानि विप्रर्षे यथावत्परमेष्ठिना
वायुभूता दिशः कृत्वा विक्षिप्यापस्ततस्ततः

^{३.१८६.७}त्वया लोकगुरुः साक्षात्सर्वलोकपितामहः
आराधितो द्विजश्रेष्ठ तत्परेण समाधिना

^{३.१८६.८}तस्मात्सर्वान्तको मृत्युर्जरा वा देहनाशिनी
न त्वा विशति विप्रर्षे प्रसादात्परमेष्ठिनः

^{३.१८६.९}यदा नैव रविर्नाग्निर्न वायुर्न च चन्द्रमाः
नैवान्तरिक्षं नैवोर्वी शेषं भवति किंचन

^{३.१८६.१०}तस्मिन्नेकार्णवे लोके नष्टे स्थावरजङ्गमे
नष्टे देवासुरगणे समुत्सन्नमहोरगे

^{३.१८६.११}शयानममितात्मानं पद्मे पद्मनिकेतनम्
त्वमेकः सर्वभूतेशं ब्रह्माणमुपतिष्ठसि

^{३.१८६.१२}एतत्प्रत्यक्षतः सर्वं पूर्ववृत्तं द्विजोत्तम
तस्मादिच्छामहे श्रोतुं सर्वहेत्वात्मिकां कथाम्

^{३.१८६.१३}अनुभूतं हि बहुशस्त्वयैकेन द्विजोत्तम
न तेऽस्त्यविदितं किंचित्सर्वलोकेषु नित्यदा

^{३.१८६.१४}मार्कण्डेय उवाच

^{३.१८६.१५}हन्त ते कथयिष्यामि नमस्कृत्वा स्वयम्भुवे
पुरुषाय पुराणाय शाश्वतायाव्ययाय च

^{३.१८६.१६}य एष पृथुदीर्घाक्षः पीतवासा जनार्दनः
एष कर्ता विकर्ता च सर्वभावनभूतकृत्

^{३.१८६.१७}अचिन्त्यं महदाश्चर्यं पवित्रमपि चोत्तमम्
अनादिनिधनं भूतं विश्वमक्षयमव्ययम्

^{३.१८६.१८}एष कर्ता न क्रियते कारणं चापि पौरुषे
यो ह्येनं पुरुषं वेत्ति देवा अपि न तं विदुः

^{३.१८६.१९}सर्वमाश्चर्यमेवैतन्निर्वृत्तं राजसत्तम
आदितो मनुजव्याघ्र कृत्स्नस्य जगतः क्षये

^{३.१८६.२०}चत्वार्याहुः सहस्राणि वर्षाणां तत्कृतं युगम्
तस्य तावच्छती संध्या संध्यांशश्च ततः परम्

^{३.१८६.२१}त्रीणि वर्षसहस्राणि त्रेतायुगमिहोच्यते
तस्य तावच्छती संध्या संध्यांशश्च ततः परम्

^{३.१८६.२२}तथा वर्षसहस्रे द्वे द्वापरं परिमाणतः
तस्यापि द्विशती संध्या संध्यांशश्च ततः परम्

^{३.१८६.२३}सहस्रमेकं वर्षाणां ततः कलियुगं स्मृतम्
तस्य वर्षशतं संध्या संध्यांशश्च ततः परम्
संध्यासंध्यांशयोस्तुल्यं प्रमाणमुपधारय

^{३.१८६.२४}क्षीणे कलियुगे चैव प्रवर्तति कृतं युगम्
एषा द्वादशसाहस्री युगाख्या परिकीर्तिता

^{३.१८६.२५}एतत्सहस्रपर्यन्तमहो ब्राह्ममुदाहृतम्
विश्वं हि ब्रह्मभवने सर्वशः परिवर्तते
लोकानां मनुजव्याघ्र प्रलयं तं विदुर्बुधाः

^{३.१८६.२६}अल्पावशिष्टे तु तदा युगान्ते भरतर्षभ
सहस्रान्ते नराः सर्वे प्रायशोऽनृतवादिनः

^{३.१८६.२७}यज्ञप्रतिनिधिः पार्थ दानप्रतिनिधिस्तथा
व्रतप्रतिनिधिश्चैव तस्मिन्काले प्रवर्तते

^{३.१८६.२८}ब्राह्मणाः शूद्रकर्माणस्तथा शूद्रा धनार्जकाः
क्षत्रधर्मेण वाप्यत्र वर्तयन्ति गते युगे

^{३.१८६.२९}निवृत्तयज्ञस्वाध्यायाः पिण्डोदकविवर्जिताः
ब्राह्मणाः सर्वभक्षाश्च भविष्यन्ति कलौ युगे

^{३.१८६.३०}अजपा ब्राह्मणास्तात शूद्रा जपपरायणाः
विपरीते तदा लोके पूर्वरूपं क्षयस्य तत्

^{३.१८६.३१}बहवो म्लेच्छराजानः पृथिव्यां मनुजाधिप
मिथ्यानुशासिनः पापा मृषावादपरायणाः

^{३.१८६.३२}आन्ध्राः शकाः पुलिन्दाश्च यवनाश्च नराधिपाः
काम्बोजा और्णिकाः शूद्रास्तथाभीरा नरोत्तम

^{३.१८६.३३}न तदा ब्राह्मणः कश्चित्स्वधर्ममुपजीवति
क्षत्रिया अपि वैश्याश्च विकर्मस्था नराधिप

^{३.१८६.३४}अल्पायुषः स्वल्पबला अल्पतेजःपराक्रमाः
अल्पदेहाल्पसाराश्च तथा सत्याल्पभाषिणः

^{३.१८६.३५}बहुशून्या जनपदा मृगव्यालावृता दिशः
युगान्ते समनुप्राप्ते वृथा च ब्रह्मचारिणः
भोवादिनस्तथा शूद्रा ब्राह्मणाश्चार्यवादिनः

^{३.१८६.३६}युगान्ते मनुजव्याघ्र भवन्ति बहुजन्तवः
न तथा घ्राणयुक्ताश्च सर्वगन्धा विशां पते
रसाश्च मनुजव्याघ्र न तथा स्वादुयोगिनः

^{३.१८६.३७}बहुप्रजा ह्रस्वदेहाः शीलाचारविवर्जिताः
मुखेभगाः स्त्रियो राजन्भविष्यन्ति युगक्षये

^{३.१८६.३८}अट्टशूला जनपदाः शिवशूलाश्चतुष्पथाः
केशशूलाः स्त्रियो राजन्भविष्यन्ति युगक्षये

^{३.१८६.३९}अल्पक्षीरास्तथा गावो भविष्यन्ति जनाधिप
अल्पपुष्पफलाश्चापि पादपा बहुवायसाः

^{३.१८६.४०}ब्रह्मवध्यावलिप्तानां तथा मिथ्याभिशंसिनाम्
नृपाणां पृथिवीपाल प्रतिगृह्णन्ति वै द्विजाः

^{३.१८६.४१}लोभमोहपरीताश्च मिथ्याधर्मध्वजावृताः
भिक्षार्थं पृथिवीपाल चञ्चूर्यन्ते द्विजैर्दिशः

^{३.१८६.४२}करभारभयात्पुंसो गृहस्थाः परिमोषकाः
मुनिच्छद्माकृतिच्छन्ना वाणिज्यमुपजीवते

^{३.१८६.४३}मिथ्या च नखरोमाणि धारयन्ति नरास्तदा
अर्थलोभान्नरव्याघ्र वृथा च ब्रह्मचारिणः

^{३.१८६.४४}आश्रमेषु वृथाचाराः पानपा गुरुतल्पगाः
ऐहलौकिकमीहन्ते मांसशोणितवर्धनम्

^{३.१८६.४५}बहुपाषण्डसंकीर्णाः परान्नगुणवादिनः
आश्रमा मनुजव्याघ्र न भवन्ति युगक्षये

^{३.१८६.४६}यथर्तुवर्षी भगवान्न तथा पाकशासनः
न तदा सर्वबीजानि सम्यग्रोहन्ति भारत
अधर्मफलमत्यर्थं तदा भवति चानघ

^{३.१८६.४७}तथा च पृथिवीपाल यो भवेद्धर्मसंयुतः
अल्पायुः स हि मन्तव्यो न हि धर्मोऽस्ति कश्चन

^{३.१८६.४८}भूयिष्ठं कूटमानैश्च पण्यं विक्रीणते जनाः
वणिजश्च नरव्याघ्र बहुमाया भवन्त्युत

^{३.१८६.४९}धर्मिष्ठाः परिहीयन्ते पापीयान्वर्धते जनः
धर्मस्य बलहानिः स्यादधर्मश्च बली तथा

^{३.१८६.५०}अल्पायुषो दरिद्राश्च धर्मिष्ठा मानवास्तदा
दीर्घायुषः समृद्धाश्च विधर्माणो युगक्षये

^{३.१८६.५१}अधर्मिष्ठैरुपायैश्च प्रजा व्यवहरन्त्युत
संचयेनापि चाल्पेन भवन्त्याढ्या मदान्विताः

^{३.१८६.५२}धनं विश्वासतो न्यस्तं मिथो भूयिष्ठशो नराः
हर्तुं व्यवसिता राजन्मायाचारसमन्विताः

^{३.१८६.५३}पुरुषादानि सत्त्वानि पक्षिणोऽथ मृगास्तथा
नगराणां विहारेषु चैत्येष्वपि च शेरते

^{३.१८६.५४}सप्तवर्षाष्टवर्षाश्च स्त्रियो गर्भधरा नृप
दशद्वादशवर्षाणां पुंसां पुत्रः प्रजायते

^{३.१८६.५५}भवन्ति षोडशे वर्षे नराः पलितिनस्तथा
आयुःक्षयो मनुष्याणां क्षिप्रमेव प्रपद्यते

^{३.१८६.५६}क्षीणे युगे महाराज तरुणा वृद्धशीलिनः
तरुणानां च यच्छीलं तद्वृद्धेषु प्रजायते

^{३.१८६.५७}विपरीतास्तदा नार्यो वञ्चयित्वा रहः पतीन्
व्युच्चरन्त्यपि दुःशीला दासैः पशुभिरेव च

^{३.१८६.५८}तस्मिन्युगसहस्रान्ते संप्राप्ते चायुषः क्षये
अनावृष्टिर्महाराज जायते बहुवार्षिकी

^{३.१८६.५९}ततस्तान्यल्पसाराणि सत्त्वानि क्षुधितानि च
प्रलयं यान्ति भूयिष्ठं पृथिव्यां पृथिवीपते

^{३.१८६.६०}ततो दिनकरैर्दीप्तैः सप्तभिर्मनुजाधिप
पीयते सलिलं सर्वं समुद्रेषु सरित्सु च

^{३.१८६.६१}यच्च काष्ठं तृणं चापि शुष्कं चार्द्रं च भारत
सर्वं तद्भस्मसाद्भूतं दृश्यते भरतर्षभ

^{३.१८६.६२}ततः संवर्तको वह्निर्वायुना सह भारत
लोकमाविशते पूर्वमादित्यैरुपशोषितम्

^{३.१८६.६३}ततः स पृथिवीं भित्त्वा समाविश्य रसातलम्
देवदानवयक्षाणां भयं जनयते महत्

^{३.१८६.६४}निर्दहन्नागलोकं च यच्च किंचित्क्षिताविह
अधस्तात्पृथिवीपाल सर्वं नाशयते क्षणात्

^{३.१८६.६५}ततो योजनविंशानां सहस्राणि शतानि च
निर्दहत्यशिवो वायुः स च संवर्तकोऽनलः

^{३.१८६.६६}सदेवासुरगन्धर्वं सयक्षोरगराक्षसम्
ततो दहति दीप्तः स सर्वमेव जगद्विभुः

^{३.१८६.६७}ततो गजकुलप्रख्यास्तडिन्मालाविभूषिताः
उत्तिष्ठन्ति महामेघा नभस्यद्भुतदर्शनाः

^{३.१८६.६८}केचिन्नीलोत्पलश्यामाः केचित्कुमुदसंनिभाः
केचित्किञ्जल्कसंकाशाः केचित्पीताः पयोधराः

^{३.१८६.६९}केचिद्धारिद्रसंकाशाः काकाण्डकनिभास्तथा
केचित्कमलपत्राभाः केचिद्धिङ्गुलकप्रभाः

^{३.१८६.७०}केचित्पुरवराकाराः केचिद्गजकुलोपमाः
केचिदञ्जनसंकाशाः केचिन्मकरसंस्थिताः
विद्युन्मालापिनद्धाङ्गाः समुत्तिष्ठन्ति वै घनाः

^{३.१८६.७१}घोररूपा महाराज घोरस्वननिनादिताः
ततो जलधराः सर्वे व्याप्नुवन्ति नभस्तलम्

^{३.१८६.७२}तैरियं पृथिवी सर्वा सपर्वतवनाकरा
आपूर्यते महाराज सलिलौघपरिप्लुता

^{३.१८६.७३}ततस्ते जलदा घोरा राविणः पुरुषर्षभ
सर्वतः प्लावयन्त्याशु चोदिताः परमेष्ठिना

^{३.१८६.७४}वर्षमाणा महत्तोयं पूरयन्तो वसुंधराम्
सुघोरमशिवं रौद्रं नाशयन्ति च पावकम्

^{३.१८६.७५}ततो द्वादश वर्षाणि पयोदास्त उपप्लवे
धाराभिः पूरयन्तो वै चोद्यमाना महात्मना

^{३.१८६.७६}ततः समुद्रः स्वां वेलामतिक्रामति भारत
पर्वताश्च विशीर्यन्ते मही चापि विशीर्यते

^{३.१८६.७७}सर्वतः सहसा भ्रान्तास्ते पयोदा नभस्तलम्
संवेष्टयित्वा नश्यन्ति वायुवेगपराहताः

^{३.१८६.७८}ततस्तं मारुतं घोरं स्वयम्भूर्मनुजाधिप
आदिपद्मालयो देवः पीत्वा स्वपिति भारत

^{३.१८६.७९}तस्मिन्नेकार्णवे घोरे नष्टे स्थावरजङ्गमे
नष्टे देवासुरगणे यक्षराक्षसवर्जिते

^{३.१८६.८०}निर्मनुष्ये महीपाल निःश्वापदमहीरुहे
अनन्तरिक्षे लोकेऽस्मिन्भ्रमाम्येकोऽहमादृतः

^{३.१८६.८१}एकार्णवे जले घोरे विचरन्पार्थिवोत्तम
अपश्यन्सर्वभूतानि वैक्लव्यमगमं परम्

^{३.१८६.८२}ततः सुदीर्घं गत्वा तु प्लवमानो नराधिप
श्रान्तः क्वचिन्न शरणं लभाम्यहमतन्द्रितः

^{३.१८६.८३}ततः कदाचित्पश्यामि तस्मिन्सलिलसंप्लवे
न्यग्रोधं सुमहान्तं वै विशालं पृथिवीपते

^{३.१८६.८४}शाखायां तस्य वृक्षस्य विस्तीर्णायां नराधिप
पर्यङ्के पृथिवीपाल दिव्यास्तरणसंस्तृते

^{३.१८६.८५}उपविष्टं महाराज पूर्णेन्दुसदृशाननम्
फुल्लपद्मविशालाक्षं बालं पश्यामि भारत

^{३.१८६.८६}ततो मे पृथिवीपाल विस्मयः सुमहानभूत्
कथं त्वयं शिशुः शेते लोके नाशमुपागते

^{३.१८६.८७}तपसा चिन्तयंश्चापि तं शिशुं नोपलक्षये
भूतं भव्यं भविष्यच्च जानन्नपि नराधिप

^{३.१८६.८८}अतसीपुष्पवर्णाभः श्रीवत्सकृतलक्षणः
साक्षाल्लक्ष्म्या इवावासः स तदा प्रतिभाति मे

^{३.१८६.८९}ततो मामब्रवीद्बालः स पद्मनिभलोचनः
श्रीवत्सधारी द्युतिमान्वाक्यं श्रुतिसुखावहम्

^{३.१८६.९०}जानामि त्वा परिश्रान्तं तात विश्रामकाङ्क्षिणम्
मार्कण्डेय इहास्स्व त्वं यावदिच्छसि भार्गव

^{३.१८६.९१}अभ्यन्तरं शरीरं मे प्रविश्य मुनिसत्तम
आस्स्व भो विहितो वासः प्रसादस्ते कृतो मया

^{३.१८६.९२}ततो बालेन तेनैवमुक्तस्यासीत्तदा मम
निर्वेदो जीविते दीर्घे मनुष्यत्वे च भारत

^{३.१८६.९३}ततो बालेन तेनास्यं सहसा विवृतं कृतम्
तस्याहमवशो वक्त्रं दैवयोगात्प्रवेशितः

^{३.१८६.९४}ततः प्रविष्टस्तत्कुक्षिं सहसा मनुजाधिप
सराष्ट्रनगराकीर्णां कृत्स्नां पश्यामि मेदिनीम्

^{३.१८६.९५}गङ्गां शतद्रुं सीतां च यमुनामथ कौशिकीम्
चर्मण्वतीं वेत्रवतीं चन्द्रभागां सरस्वतीम्

^{३.१८६.९६}सिन्धुं चैव विपाशां च नदीं गोदावरीमपि
वस्वोकसारां नलिनीं नर्मदां चैव भारत

^{३.१८६.९७}नदीं ताम्रां च वेण्णां च पुण्यतोयां शुभावहाम्
सुवेणां कृष्णवेणां च इरामां च महानदीम्
शोणं च पुरुषव्याघ्र विशल्यां कम्पुनामपि

^{३.१८६.९८}एताश्चान्याश्च नद्योऽहं पृथिव्यां या नरोत्तम
परिक्रामन्प्रपश्यामि तस्य कुक्षौ महात्मनः

^{३.१८६.९९}ततः समुद्रं पश्यामि यादोगणनिषेवितम्
रत्नाकरममित्रघ्न निधानं पयसो महत्

^{३.१८६.१००}ततः पश्यामि गगनं चन्द्रसूर्यविराजितम्
जाज्वल्यमानं तेजोभिः पावकार्कसमप्रभैः
पश्यामि च महीं राजन्काननैरुपशोभिताम्

^{३.१८६.१०१}यजन्ते हि तदा राजन्ब्राह्मणा बहुभिः सवैः
क्षत्रियाश्च प्रवर्तन्ते सर्ववर्णानुरञ्जने

^{३.१८६.१०२}वैश्याः कृषिं यथान्यायं कारयन्ति नराधिप
शुश्रूषायां च निरता द्विजानां वृषलास्तथा

^{३.१८६.१०३}ततः परिपतन्राजंस्तस्य कुक्षौ महात्मनः
हिमवन्तं च पश्यामि हेमकूटं च पर्वतम्

^{३.१८६.१०४}निषधं चापि पश्यामि श्वेतं च रजताचितम्
पश्यामि च महीपाल पर्वतं गन्धमादनम्

^{३.१८६.१०५}मन्दरं मनुजव्याघ्र नीलं चापि महागिरिम्
पश्यामि च महाराज मेरुं कनकपर्वतम्

^{३.१८६.१०६}महेन्द्रं चैव पश्यामि विन्ध्यं च गिरिमुत्तमम्
मलयं चापि पश्यामि पारियात्रं च पर्वतम्

^{३.१८६.१०७}एते चान्ये च बहवो यावन्तः पृथिवीधराः
तस्योदरे मया दृष्टाः सर्वरत्नविभूषिताः

^{३.१८६.१०८}सिंहान्व्याघ्रान्वराहांश्च नागांश्च मनुजाधिप
पृथिव्यां यानि चान्यानि सत्त्वानि जगतीपते
तानि सर्वाण्यहं तत्र पश्यन्पर्यचरं तदा

^{३.१८६.१०९}कुक्षौ तस्य नरव्याघ्र प्रविष्टः संचरन्दिशः
शक्रादींश्चापि पश्यामि कृत्स्नान्देवगणांस्तथा

^{३.१८६.११०}गन्धर्वाप्सरसो यक्षानृषींश्चैव महीपते
दैत्यदानवसंघांश्च कालेयांश्च नराधिप
सिंहिकातनयांश्चापि ये चान्ये सुरशत्रवः

^{३.१८६.१११}यच्च किंचिन्मया लोके दृष्टं स्थावरजङ्गमम्
तदपश्यमहं सर्वं तस्य कुक्षौ महात्मनः
फलाहारः प्रविचरन्कृत्स्नं जगदिदं तदा

^{३.१८६.११२}अन्तः शरीरे तस्याहं वर्षाणामधिकं शतम्
न च पश्यामि तस्याहमन्तं देहस्य कुत्रचित्

^{३.१८६.११३}सततं धावमानश्च चिन्तयानो विशां पते
आसादयामि नैवान्तं तस्य राजन्महात्मनः

^{३.१८६.११४}ततस्तमेव शरणं गतोऽस्मि विधिवत्तदा
वरेण्यं वरदं देवं मनसा कर्मणैव च

^{३.१८६.११५}ततोऽहं सहसा राजन्वायुवेगेन निःसृतः
महात्मनो मुखात्तस्य विवृतात्पुरुषोत्तम

^{३.१८६.११६}ततस्तस्यैव शाखायां न्यग्रोधस्य विशां पते
आस्ते मनुजशार्दूल कृत्स्नमादाय वै जगत्

^{३.१८६.११७}तेनैव बालवेषेण श्रीवत्सकृतलक्षणम्
आसीनं तं नरव्याघ्र पश्याम्यमिततेजसम्

^{३.१८६.११८}ततो मामब्रवीद्वीर स बालः प्रहसन्निव
श्रीवत्सधारी द्युतिमान्पीतवासा महाद्युतिः

^{३.१८६.११९}अपीदानीं शरीरेऽस्मिन्मामके मुनिसत्तम
उषितस्त्वं सुविश्रान्तो मार्कण्डेय ब्रवीहि मे

^{३.१८६.१२०}मुहूर्तादथ मे दृष्टिः प्रादुर्भूता पुनर्नवा
यया निर्मुक्तमात्मानमपश्यं लब्धचेतसम्

^{३.१८६.१२१}तस्य ताम्रतलौ तात चरणौ सुप्रतिष्ठितौ
सुजातौ मृदुरक्ताभिरङ्गुलीभिरलंकृतौ

^{३.१८६.१२२}प्रयतेन मया मूर्ध्ना गृहीत्वा ह्यभिवन्दितौ
दृष्ट्वापरिमितं तस्य प्रभावममितौजसः

^{३.१८६.१२३}विनयेनाञ्जलिं कृत्वा प्रयत्नेनोपगम्य च
दृष्टो मया स भूतात्मा देवः कमललोचनः

^{३.१८६.१२४}तमहं प्राञ्जलिर्भूत्वा नमस्कृत्येदमब्रुवम्
ज्ञातुमिच्छामि देव त्वां मायां चेमां तवोत्तमाम्

^{३.१८६.१२५}आस्येनानुप्रविष्टोऽहं शरीरं भगवंस्तव
दृष्टवानखिलाँल्लोकान्समस्ताञ्जठरे तव

^{३.१८६.१२६}तव देव शरीरस्था देवदानवराक्षसाः
यक्षगन्धर्वनागाश्च जगत्स्थावरजङ्गमम्

^{३.१८६.१२७}त्वत्प्रसादाच्च मे देव स्मृतिर्न परिहीयते
द्रुतमन्तः शरीरे ते सततं परिधावतः

^{३.१८६.१२८}इच्छामि पुण्डरीकाक्ष ज्ञातुं त्वाहमनिन्दित
इह भूत्वा शिशुः साक्षात्किं भवानवतिष्ठते
पीत्वा जगदिदं विश्वमेतदाख्यातुमर्हसि

^{३.१८६.१२९}किमर्थं च जगत्सर्वं शरीरस्थं तवानघ
कियन्तं च त्वया कालमिह स्थेयमरिंदम

^{३.१८६.१३०}एतदिच्छामि देवेश श्रोतुं ब्राह्मणकाम्यया
त्वत्तः कमलपत्राक्ष विस्तरेण यथातथम्
महद्ध्येतदचिन्त्यं च यदहं दृष्टवान्प्रभो

^{३.१८६.१३१}इत्युक्तः स मया श्रीमान्देवदेवो महाद्युतिः
सान्त्वयन्मामिदं वाक्यमुवाच वदतां वरः