^{३.२२१.१}मार्कण्डेय उवाच

^{३.२२१.२}यदाभिषिक्तो भगवान्सेनापत्येन पावकिः
तदा संप्रस्थितः श्रीमान्हृष्टो भद्रवटं हरः
रथेनादित्यवर्णेन पार्वत्या सहितः प्रभुः

^{३.२२१.३}सहस्रं तस्य सिंहानां तस्मिन्युक्तं रथोत्तमे
उत्पपात दिवं शुभ्रं कालेनाभिप्रचोदितः

^{३.२२१.४}ते पिबन्त इवाकाशं त्रासयन्तश्चराचरान्
सिंहा नभस्यगच्छन्त नदन्तश्चारुकेसराः

^{३.२२१.५}तस्मिन्रथे पशुपतिः स्थितो भात्युमया सह
विद्युता सहितः सूर्यः सेन्द्रचापे घने यथा

^{३.२२१.६}अग्रतस्तस्य भगवान्धनेशो गुह्यकैः सह
आस्थाय रुचिरं याति पुष्पकं नरवाहनः

^{३.२२१.७}ऐरावतं समास्थाय शक्रश्चापि सुरैः सह
पृष्ठतोऽनुययौ यान्तं वरदं वृषभध्वजम्

^{३.२२१.८}जम्भकैर्यक्षरक्षोभिः स्रग्विभिः समलंकृतः
यात्यमोघो महायक्षो दक्षिणं पक्षमास्थितः

^{३.२२१.९}तस्य दक्षिणतो देवा मरुतश्चित्रयोधिनः
गच्छन्ति वसुभिः सार्धं रुद्रैश्च सह संगताः

^{३.२२१.१०}यमश्च मृत्युना सार्धं सर्वतः परिवारितः
घोरैर्व्याधिशतैर्याति घोररूपवपुस्तथा

^{३.२२१.११}यमस्य पृष्ठतश्चैव घोरस्त्रिशिखरः शितः
विजयो नाम रुद्रस्य याति शूलः स्वलंकृतः

^{३.२२१.१२}तमुग्रपाशो वरुणो भगवान्सलिलेश्वरः
परिवार्य शनैर्याति यादोभिर्विविधैर्वृतः

^{३.२२१.१३}पृष्ठतो विजयस्यापि याति रुद्रस्य पट्टिशः
गदामुसलशक्त्याद्यैर्वृतः प्रहरणोत्तमैः

^{३.२२१.१४}पट्टिशं त्वन्वगाद्राजंश्छत्रं रौद्रं महाप्रभम्
कमण्डलुश्चाप्यनु तं महर्षिगणसंवृतः

^{३.२२१.१५}तस्य दक्षिणतो भाति दण्डो गच्छञ्श्रिया वृतः
भृग्वङ्गिरोभिः सहितो देवैश्चाप्यभिपूजितः

^{३.२२१.१६}एषां तु पृष्ठतो रुद्रो विमले स्यन्दने स्थितः
याति संहर्षयन्सर्वांस्तेजसा त्रिदिवौकसः

^{३.२२१.१७}ऋषयश्चैव देवाश्च गन्धर्वा भुजगास्तथा
नद्यो नदा द्रुमाश्चैव तथैवाप्सरसां गणाः

^{३.२२१.१८}नक्षत्राणि ग्रहाश्चैव देवानां शिशवश्च ये
स्त्रियश्च विविधाकारा यान्ति रुद्रस्य पृष्ठतः
सृजन्त्यः पुष्पवर्षाणि चारुरूपा वराङ्गनाः

^{३.२२१.१९}पर्जन्यश्चाप्यनुययौ नमस्कृत्य पिनाकिनम्
छत्रं तु पाण्डुरं सोमस्तस्य मूर्धन्यधारयत्
चामरे चापि वायुश्च गृहीत्वाग्निश्च विष्ठितौ

^{३.२२१.२०}शक्रश्च पृष्ठतस्तस्य याति राजञ्श्रिया वृतः
सह राजर्षिभिः सर्वैः स्तुवानो वृषकेतनम्

^{३.२२१.२१}गौरी विद्याथ गान्धारी केशिनी मित्रसाह्वया
सावित्र्या सह सर्वास्ताः पार्वत्या यान्ति पृष्ठतः

^{३.२२१.२२}तत्र विद्यागणाः सर्वे ये केचित्कविभिः कृताः
यस्य कुर्वन्ति वचनं सेन्द्रा देवाश्चमूमुखे

^{३.२२१.२३}स गृहीत्वा पताकां तु यात्यग्रे राक्षसो ग्रहः
व्यापृतस्तु श्मशाने यो नित्यं रुद्रस्य वै सखा
पिङ्गलो नाम यक्षेन्द्रो लोकस्यानन्ददायकः

^{३.२२१.२४}एभिः स सहितस्तत्र ययौ देवो यथासुखम्
अग्रतः पृष्ठतश्चैव न हि तस्य गतिर्ध्रुवा

^{३.२२१.२५}रुद्रं सत्कर्मभिर्मर्त्याः पूजयन्तीह दैवतम्
शिवमित्येव यं प्राहुरीशं रुद्रं पिनाकिनम्
भावैस्तु विविधाकारैः पूजयन्ति महेश्वरम्

^{३.२२१.२६}देवसेनापतिस्त्वेवं देवसेनाभिरावृतः
अनुगच्छति देवेशं ब्रह्मण्यः कृत्तिकासुतः

^{३.२२१.२७}अथाब्रवीन्महासेनं महादेवो बृहद्वचः
सप्तमं मारुतस्कन्धं रक्ष नित्यमतन्द्रितः

^{३.२२१.२८}स्कन्द उवाच

^{३.२२१.२९}सप्तमं मारुतस्कन्धं पालयिष्याम्यहं प्रभो
यदन्यदपि मे कार्यं देव तद्वद माचिरम्

^{३.२२१.३०}रुद्र उवाच

^{३.२२१.३१}कार्येष्वहं त्वया पुत्र संद्रष्टव्यः सदैव हि
दर्शनान्मम भक्त्या च श्रेयः परमवाप्स्यसि

^{३.२२१.३२}मार्कण्डेय उवाच

^{३.२२१.३३}इत्युक्त्वा विससर्जैनं परिष्वज्य महेष्वरः
विसर्जिते ततः स्कन्दे बभूवौत्पातिकं महत्
सहसैव महाराज देवान्सर्वान्प्रमोहयत्

^{३.२२१.३४}जज्वाल खं सनक्षत्रं प्रमूढं भुवनं भृशम्
चचाल व्यनदच्चोर्वी तमोभूतं जगत्प्रभो

^{३.२२१.३५}ततस्तद्दारुणं दृष्ट्वा क्षुभितः शंकरस्तदा
उमा चैव महाभागा देवाश्च समहर्षयः

^{३.२२१.३६}ततस्तेषु प्रमूढेषु पर्वताम्बुदसंनिभम्
नानाप्रहरणं घोरमदृश्यत महद्बलम्

^{३.२२१.३७}तद्धि घोरमसंख्येयं गर्जच्च विविधा गिरः
अभ्यद्रवद्रणे देवान्भगवन्तं च शंकरम्

^{३.२२१.३८}तैर्विसृष्टान्यनीकेषु बाणजालान्यनेकशः
पर्वताश्च शतघ्न्यश्च प्रासाश्च परिघा गदाः

^{३.२२१.३९}निपतद्भिश्च तैर्घोरैर्देवानीकं महायुधैः
क्षणेन व्यद्रवत्सर्वं विमुखं चाप्यदृश्यत

^{३.२२१.४०}निकृत्तयोधनागाश्वं कृत्तायुधमहारथम्
दानवैरर्दितं सैन्यं देवानां विमुखं बभौ

^{३.२२१.४१}असुरैर्वध्यमानं तत्पावकैरिव काननम्
अपतद्दग्धभूयिष्ठं महाद्रुमवनं यथा

^{३.२२१.४२}ते विभिन्नशिरोदेहाः प्रच्यवन्ते दिवौकसः
न नाथमध्यगच्छन्त वध्यमाना महारणे

^{३.२२१.४३}अथ तद्विद्रुतं सैन्यं दृष्ट्वा देवः पुरंदरः
आश्वासयन्नुवाचेदं बलवद्दानवार्दितम्

^{३.२२१.४४}भयं त्यजत भद्रं वः शूराः शस्त्राणि गृह्णत
कुरुध्वं विक्रमे बुद्धिं मा वः काचिद्व्यथा भवेत्

^{३.२२१.४५}जयतैनान्सुदुर्वृत्तान्दानवान्घोरदर्शनान्
अभिद्रवत भद्रं वो मया सह महासुरान्

^{३.२२१.४६}शक्रस्य वचनं श्रुत्वा समाश्वस्ता दिवौकसः
दानवान्प्रत्ययुध्यन्त शक्रं कृत्वा व्यपाश्रयम्

^{३.२२१.४७}ततस्ते त्रिदशाः सर्वे मरुतश्च महाबलाः
प्रत्युद्ययुर्महावेगाः साध्याश्च वसुभिः सह

^{३.२२१.४८}तैर्विसृष्टान्यनीकेषु क्रुद्धैः शस्त्राणि संयुगे
शराश्च दैत्यकायेषु पिबन्ति स्मासृगुल्बणम्

^{३.२२१.४९}तेषां देहान्विनिर्भिद्य शरास्ते निशितास्तदा
निष्पतन्तो अदृश्यन्त नगेभ्य इव पन्नगाः

^{३.२२१.५०}तानि दैत्यशरीराणि निर्भिन्नानि स्म सायकैः
अपतन्भूतले राजंश्छिन्नाभ्राणीव सर्वशः

^{३.२२१.५१}ततस्तद्दानवं सैन्यं सर्वैर्देवगणैर्युधि
त्रासितं विविधैर्बाणैः कृतं चैव पराङ्मुखम्

^{३.२२१.५२}अथोत्क्रुष्टं तदा हृष्टैः सर्वैर्देवैरुदायुधैः
संहतानि च तूर्याणि तदा सर्वाण्यनेकशः

^{३.२२१.५३}एवमन्योन्यसंयुक्तं युद्धमासीत्सुदारुणम्
देवानां दानवानां च मांसशोणितकर्दमम्

^{३.२२१.५४}अनयो देवलोकस्य सहसैव व्यदृश्यत
तथा हि दानवा घोरा विनिघ्नन्ति दिवौकसः

^{३.२२१.५५}ततस्तूर्यप्रणादाश्च भेरीणां च महास्वनाः
बभूवुर्दानवेन्द्राणां सिंहनादाश्च दारुणाः

^{३.२२१.५६}अथ दैत्यबलाद्घोरान्निष्पपात महाबलः
दानवो महिषो नाम प्रगृह्य विपुलं गिरिम्

^{३.२२१.५७}ते तं घनैरिवादित्यं दृष्ट्वा संपरिवारितम्
समुद्यतगिरिं राजन्व्यद्रवन्त दिवौकसः

^{३.२२१.५८}अथाभिद्रुत्य महिषो देवांश्चिक्षेप तं गिरिम्
पतता तेन गिरिणा देवसैन्यस्य पार्थिव
भीमरूपेण निहतमयुतं प्रापतद्भुवि

^{३.२२१.५९}अथ तैर्दानवैः सार्धं महिषस्त्रासयन्सुरान्
अभ्यद्रवद्रणे तूर्णं सिंहः क्षुद्रमृगानिव

^{३.२२१.६०}तमापतन्तं महिषं दृष्ट्वा सेन्द्रा दिवौकसः
व्यद्रवन्त रणे भीता विशीर्णायुधकेतनाः

^{३.२२१.६१}ततः स महिषः क्रुद्धस्तूर्णं रुद्ररथं ययौ
अभिद्रुत्य च जग्राह रुद्रस्य रथकूबरम्

^{३.२२१.६२}यदा रुद्ररथं क्रुद्धो महिषः सहसा गतः
रेसतू रोदसी गाढं मुमुहुश्च महर्षयः

^{३.२२१.६३}व्यनदंश्च महाकाया दैत्या जलधरोपमाः
आसीच्च निश्चितं तेषां जितमस्माभिरित्युत

^{३.२२१.६४}तथाभूते तु भगवान्नावधीन्महिषं रणे
सस्मार च तदा स्कन्दं मृत्युं तस्य दुरात्मनः

^{३.२२१.६५}महिषोऽपि रथं दृष्ट्वा रौद्रं रुद्रस्य नानदत्
देवान्संत्रासयंश्चापि दैत्यांश्चापि प्रहर्षयन्

^{३.२२१.६६}ततस्तस्मिन्भये घोरे देवानां समुपस्थिते
आजगाम महासेनः क्रोधात्सूर्य इव ज्वलन्

^{३.२२१.६७}लोहिताम्बरसंवीतो लोहितस्रग्विभूषणः
लोहितास्यो महाबाहुर्हिरण्यकवचः प्रभुः

^{३.२२१.६८}रथमादित्यसंकाशमास्थितः कनकप्रभम्
तं दृष्ट्वा दैत्यसेना सा व्यद्रवत्सहसा रणे

^{३.२२१.६९}स चापि तां प्रज्वलितां महिषस्य विदारिणीम्
मुमोच शक्तिं राजेन्द्र महासेनो महाबलः

^{३.२२१.७०}सा मुक्ताभ्यहनच्छक्तिर्महिषस्य शिरो महत्
पपात भिन्ने शिरसि महिषस्त्यक्तजीवितः

^{३.२२१.७१}क्षिप्ताक्षिप्ता तु सा शक्तिर्हत्वा शत्रून्सहस्रशः
स्कन्दहस्तमनुप्राप्ता दृश्यते देवदानवैः

^{३.२२१.७२}प्रायः शरैर्विनिहता महासेनेन धीमता
शेषा दैत्यगणा घोरा भीतास्त्रस्ता दुरासदैः
स्कन्दस्य पार्षदैर्हत्वा भक्षिताः शतसंघशः

^{३.२२१.७३}दानवान्भक्षयन्तस्ते प्रपिबन्तश्च शोणितम्
क्षणान्निर्दानवं सर्वमकार्षुर्भृशहर्षिताः

^{३.२२१.७४}तमांसीव यथा सूर्यो वृक्षानग्निर्घनान्खगः
तथा स्कन्दोऽजयच्छत्रून्स्वेन वीर्येण कीर्तिमान्

^{३.२२१.७५}संपूज्यमानस्त्रिदशैरभिवाद्य महेश्वरम्
शुशुभे कृत्तिकापुत्रः प्रकीर्णांशुरिवांशुमान्

^{३.२२१.७६}नष्टशत्रुर्यदा स्कन्दः प्रयातश्च महेश्वरम्
अथाब्रवीन्महासेनं परिष्वज्य पुरंदरः

^{३.२२१.७७}ब्रह्मदत्तवरः स्कन्द त्वयायं महिषो हतः
देवास्तृणमया यस्य बभूवुर्जयतां वर
सोऽयं त्वया महाबाहो शमितो देवकण्टकः

^{३.२२१.७८}शतं महिषतुल्यानां दानवानां त्वया रणे
निहतं देवशत्रूणां यैर्वयं पूर्वतापिताः

^{३.२२१.७९}तावकैर्भक्षिताश्चान्ये दानवाः शतसंघशः
अजेयस्त्वं रणेऽरीणामुमापतिरिव प्रभुः

^{३.२२१.८०}एतत्ते प्रथमं देव ख्यातं कर्म भविष्यति
त्रिषु लोकेषु कीर्तिश्च तवाक्षय्या भविष्यति
वशगाश्च भविष्यन्ति सुरास्तव सुरात्मज

^{३.२२१.८१}महासेनेत्येवमुक्त्वा निवृत्तः सह दैवतैः
अनुज्ञातो भगवता त्र्यम्बकेन शचीपतिः

^{३.२२१.८२}गतो भद्रवटं रुद्रो निवृत्ताश्च दिवौकसः
उक्ताश्च देवा रुद्रेण स्कन्दं पश्यत मामिव

^{३.२२१.८३}स हत्वा दानवगणान्पूज्यमानो महर्षिभिः
एकाह्नैवाजयत्सर्वं त्रैलोक्यं वह्निनन्दनः

^{३.२२१.८४}स्कन्दस्य य इदं जन्म पठते सुसमाहितः
स पुष्टिमिह संप्राप्य स्कन्दसालोक्यतामियात्