^{३.२७५.१}मार्कण्डेय उवाच

^{३.२७५.२}स हत्वा रावणं क्षुद्रं राक्षसेन्द्रं सुरद्विषम्
बभूव हृष्टः ससुहृद्रामः सौमित्रिणा सह

^{३.२७५.३}ततो हते दशग्रीवे देवाः सर्षिपुरोगमाः
आशीर्भिर्जययुक्ताभिरानर्चुस्तं महाभुजम्

^{३.२७५.४}रामं कमलपत्राक्षं तुष्टुवुः सर्वदेवताः
गन्धर्वाः पुष्पवर्षैश्च वाग्भिश्च त्रिदशालयाः

^{३.२७५.५}पूजयित्वा यथा रामं प्रतिजग्मुर्यथागतम्
तन्महोत्सवसंकाशमासीदाकाशमच्युत

^{३.२७५.६}ततो हत्वा दशग्रीवं लङ्कां रामो महायशाः
विभीषणाय प्रददौ प्रभुः परपुरंजयः

^{३.२७५.७}ततः सीतां पुरस्कृत्य विभीषणपुरस्कृताम्
अविन्ध्यो नाम सुप्रज्ञो वृद्धामात्यो विनिर्ययौ

^{३.२७५.८}उवाच च महात्मानं काकुत्स्थं दैन्यमास्थितम्
प्रतीच्छ देवीं सद्वृत्तां महात्मञ्जानकीमिति

^{३.२७५.९}एतच्छ्रुत्वा वचस्तस्मादवतीर्य रथोत्तमात्
बाष्पेणापिहितां सीतां ददर्शेक्ष्वाकुनन्दनः

^{३.२७५.१०}तां दृष्ट्वा चारुसर्वाङ्गीं यानस्थां शोककर्शिताम्
मलोपचितसर्वाङ्गीं जटिलां कृष्णवाससम्

^{३.२७५.११}उवाच रामो वैदेहीं परामर्शविशङ्कितः
गच्छ वैदेहि मुक्ता त्वं यत्कार्यं तन्मया कृतम्

^{३.२७५.१२}मामासाद्य पतिं भद्रे न त्वं राक्षसवेश्मनि
जरां व्रजेथा इति मे निहतोऽसौ निशाचरः

^{३.२७५.१३}कथं ह्यस्मद्विधो जातु जानन्धर्मविनिश्चयम्
परहस्तगतां नारीं मुहूर्तमपि धारयेत्

^{३.२७५.१४}सुवृत्तामसुवृत्तां वाप्यहं त्वामद्य मैथिलि
नोत्सहे परिभोगाय श्वावलीढं हविर्यथा

^{३.२७५.१५}ततः सा सहसा बाला तच्छ्रुत्वा दारुणं वचः
पपात देवी व्यथिता निकृत्ता कदली यथा

^{३.२७५.१६}यो ह्यस्या हर्षसंभूतो मुखरागस्तदाभवत्
क्षणेन स पुनर्भ्रष्टो निःश्वासादिव दर्पणे

^{३.२७५.१७}ततस्ते हरयः सर्वे तच्छ्रुत्वा रामभाषितम्
गतासुकल्पा निश्चेष्टा बभूवुः सहलक्ष्मणाः

^{३.२७५.१८}ततो देवो विशुद्धात्मा विमानेन चतुर्मुखः
पितामहो जगत्स्रष्टा दर्शयामास राघवम्

^{३.२७५.१९}शक्रश्चाग्निश्च वायुश्च यमो वरुण एव च
यक्षाधिपश्च भगवांस्तथा सप्तर्षयोऽमलाः

^{३.२७५.२०}राजा दशरथश्चैव दिव्यभास्वरमूर्तिमान्
विमानेन महार्हेण हंसयुक्तेन भास्वता

^{३.२७५.२१}ततोऽन्तरिक्षं तत्सर्वं देवगन्धर्वसंकुलम्
शुशुभे तारकाचित्रं शरदीव नभस्तलम्

^{३.२७५.२२}तत उत्थाय वैदेहि तेषां मध्ये यशस्विनी
उवाच वाक्यं कल्याणी रामं पृथुलवक्षसम्

^{३.२७५.२३}राजपुत्र न ते कोपं करोमि विदिता हि मे
गतिः स्त्रीणां नराणां च शृणु चेदं वचो मम

^{३.२७५.२४}अन्तश्चरति भूतानां मातरिश्वा सदागतिः
स मे विमुञ्चतु प्राणान्यदि पापं चराम्यहम्

^{३.२७५.२५}अग्निरापस्तथाकाशं पृथिवी वायुरेव च
विमुञ्चन्तु मम प्राणान्यदि पापं चराम्यहम्

^{३.२७५.२६}ततोऽन्तरिक्षे वागासीत्सर्वा विश्रावयन्दिशः
पुण्या संहर्षणी तेषां वानराणां महात्मनाम्

^{३.२७५.२७}वायुरुवाच

^{३.२७५.२८}भो भो राघव सत्यं वै वायुरस्मि सदागतिः
अपापा मैथिली राजन्संगच्छ सह भार्यया

^{३.२७५.२९}अग्निरुवाच

^{३.२७५.३०}अहमन्तःशरीरस्थो भूतानां रघुनन्दन
सुसूक्ष्ममपि काकुत्स्थ मैथिली नापराध्यति

^{३.२७५.३१}वरुण उवाच

^{३.२७५.३२}रसा वै मत्प्रसूता हि भूतदेहेषु राघव
अहं वै त्वां प्रब्रवीमि मैथिली प्रतिगृह्यताम्

^{३.२७५.३३}ब्रह्मोवाच

^{३.२७५.३४}पुत्र नैतदिहाश्चर्यं त्वयि राजर्षिधर्मिणि
साधो सद्वृत्तमार्गस्थे शृणु चेदं वचो मम

^{३.२७५.३५}शत्रुरेष त्वया वीर देवगन्धर्वभोगिनाम्
यक्षाणां दानवानां च महर्षीणां च पातितः

^{३.२७५.३६}अवध्यः सर्वभूतानां मत्प्रसादात्पुराभवत्
कस्माच्चित्कारणात्पापः कंचित्कालमुपेक्षितः

^{३.२७५.३७}वधार्थमात्मनस्तेन हृता सीता दुरात्मना
नलकूबरशापेन रक्षा चास्याः कृता मया

^{३.२७५.३८}यदि ह्यकामामासेवेत्स्त्रियमन्यामपि ध्रुवम्
शतधास्य फलेद्देह इत्युक्तः सोऽभवत्पुरा

^{३.२७५.३९}नात्र शङ्का त्वया कार्या प्रतीच्छेमां महाद्युते
कृतं त्वया महत्कार्यं देवानाममरप्रभ

^{३.२७५.४०}दशरथ उवाच

^{३.२७५.४१}प्रीतोऽस्मि वत्स भद्रं ते पिता दशरथोऽस्मि ते
अनुजानामि राज्यं च प्रशाधि पुरुषोत्तम

^{३.२७५.४२}राम उवाच

^{३.२७५.४३}अभिवादये त्वां राजेन्द्र यदि त्वं जनको मम
गमिष्यामि पुरीं रम्यामयोध्यां शासनात्तव

^{३.२७५.४४}मार्कण्डेय उवाच

^{३.२७५.४५}तमुवाच पिता भूयः प्रहृष्टो मनुजाधिप
गच्छायोध्यां प्रशाधि त्वं राम रक्तान्तलोचन

^{३.२७५.४६}ततो देवान्नमस्कृत्य सुहृद्भिरभिनन्दितः
महेन्द्र इव पौलोम्या भार्यया स समेयिवान्

^{३.२७५.४७}ततो वरं ददौ तस्मै अविन्ध्याय परंतपः
त्रिजटां चार्थमानाभ्यां योजयामास राक्षसीम्

^{३.२७५.४८}तमुवाच ततो ब्रह्मा देवैः शक्रमुखैर्वृतः
कौसल्यामातरिष्टांस्ते वरानद्य ददानि कान्

^{३.२७५.४९}वव्रे रामः स्थितिं धर्मे शत्रुभिश्चापराजयम्
राक्षसैर्निहतानां च वानराणां समुद्भवम्

^{३.२७५.५०}ततस्ते ब्रह्मणा प्रोक्ते तथेति वचने तदा
समुत्तस्थुर्महाराज वानरा लब्धचेतसः

^{३.२७५.५१}सीता चापि महाभागा वरं हनुमते ददौ
रामकीर्त्या समं पुत्र जीवितं ते भविष्यति

^{३.२७५.५२}दिव्यास्त्वामुपभोगाश्च मत्प्रसादकृताः सदा
उपस्थास्यन्ति हनुमन्निति स्म हरिलोचन

^{३.२७५.५३}ततस्ते प्रेक्षमाणानां तेषामक्लिष्टकर्मणाम्
अन्तर्धानं ययुर्देवाः सर्वे शक्रपुरोगमाः

^{३.२७५.५४}दृष्ट्वा तु रामं जानक्या समेतं शक्रसारथिः
उवाच परमप्रीतः सुहृन्मध्य इदं वचः

^{३.२७५.५५}देवगन्धर्वयक्षाणां मानुषासुरभोगिनाम्
अपनीतं त्वया दुःखमिदं सत्यपराक्रम

^{३.२७५.५६}सदेवासुरगन्धर्वा यक्षराक्षसपन्नगाः
कथयिष्यन्ति लोकास्त्वां यावद्भूमिर्धरिष्यति

^{३.२७५.५७}इत्येवमुक्त्वानुज्ञाप्य रामं शस्त्रभृतां वरम्
संपूज्यापाक्रमत्तेन रथेनादित्यवर्चसा

^{३.२७५.५८}ततः सीतां पुरस्कृत्य रामः सौमित्रिणा सह
सुग्रीवप्रमुखैश्चैव सहितः सर्ववानरैः

^{३.२७५.५९}विधाय रक्षां लङ्कायां विभीषणपुरस्कृतः
संततार पुनस्तेन सेतुना मकरालयम्

^{३.२७५.६०}पुष्पकेण विमानेन खेचरेण विराजता
कामगेन यथा मुख्यैरमात्यैः संवृतो वशी

^{३.२७५.६१}ततस्तीरे समुद्रस्य यत्र शिश्ये स पार्थिवः
तत्रैवोवास धर्मात्मा सहितः सर्ववानरैः

^{३.२७५.६२}अथैनान्राघवः काले समानीयाभिपूज्य च
विसर्जयामास तदा रत्नैः संतोष्य सर्वशः

^{३.२७५.६३}गतेषु वानरेन्द्रेषु गोपुच्छर्क्षेषु तेषु च
सुग्रीवसहितो रामः किष्किन्धां पुनरागमत्

^{३.२७५.६४}विभीषणेनानुगतः सुग्रीवसहितस्तदा
पुष्पकेण विमानेन वैदेह्या दर्शयन्वनम्

^{३.२७५.६५}किष्किन्धां तु समासाद्य रामः प्रहरतां वरः
अङ्गदं कृतकर्माणं यौवराज्येऽभ्यषेचयत्

^{३.२७५.६६}ततस्तैरेव सहितो रामः सौमित्रिणा सह
यथागतेन मार्गेण प्रययौ स्वपुरं प्रति

^{३.२७५.६७}अयोध्यां स समासाद्य पुरीं राष्ट्रपतिस्ततः
भरताय हनूमन्तं दूतं प्रस्थापयत्तदा

^{३.२७५.६८}लक्षयित्वेङ्गितं सर्वं प्रियं तस्मै निवेद्य च
वायुपुत्रे पुनः प्राप्ते नन्दिग्राममुपागमत्

^{३.२७५.६९}स तत्र मलदिग्धाङ्गं भरतं चीरवाससम्
अग्रतः पादुके कृत्वा ददर्शासीनमासने

^{३.२७५.७०}समेत्य भरतेनाथ शत्रुघ्नेन च वीर्यवान्
राघवः सहसौमित्रिर्मुमुदे भरतर्षभ

^{३.२७५.७१}तथा भरतशत्रुघ्नौ समेतौ गुरुणा तदा
वैदेह्या दर्शनेनोभौ प्रहर्षं समवापतुः

^{३.२७५.७२}तस्मै तद्भरतो राज्यमागतायाभिसत्कृतम्
न्यासं निर्यातयामास युक्तः परमया मुदा

^{३.२७५.७३}ततस्तं वैष्णवे शूरं नक्षत्रेऽभिमतेऽहनि
वसिष्ठो वामदेवश्च सहितावभ्यषिञ्चताम्

^{३.२७५.७४}सोऽभिषिक्तः कपिश्रेष्ठं सुग्रीवं ससुहृज्जनम्
विभीषणं च पौलस्त्यमन्वजानाद्गृहान्प्रति

^{३.२७५.७५}अभ्यर्च्य विविधै रत्नैः प्रीतियुक्तौ मुदा युतौ
समाधायेतिकर्तव्यं दुःखेन विससर्ज ह

^{३.२७५.७६}पुष्पकं च विमानं तत्पूजयित्वा स राघवः
प्रादाद्वैश्रवणायैव प्रीत्या स रघुनन्दनः

^{३.२७५.७७}ततो देवर्षिसहितः सरितं गोमतीमनु
दशाश्वमेधानाजह्रे जारूथ्यान्स निरर्गलान्