^{३.४८.१}वैशंपायन उवाच

^{३.४८.२}सुदीर्घमुष्णं निःश्वस्य धृतराष्ट्रोऽम्बिकासुतः
अब्रवीत्संजयं सूतमामन्त्र्य भरतर्षभ

^{३.४८.३}देवपुत्रौ महाभागौ देवराजसमद्युती
नकुलः सहदेवश्च पाण्डवौ युद्धदुर्मदौ

^{३.४८.४}दृढायुधौ दूरपातौ युद्धे च कृतनिश्चयौ
शीघ्रहस्तौ दृढक्रोधौ नित्ययुक्तौ तरस्विनौ

^{३.४८.५}भीमार्जुनौ पुरोधाय यदा तौ रणमूर्धनि
स्थास्येते सिंहविक्रान्तावश्विनाविव दुःसहौ
न शेषमिह पश्यामि तदा सैन्यस्य संजय

^{३.४८.६}तौ ह्यप्रतिरथौ युद्धे देवपुत्रौ महारथौ
द्रौपद्यास्तं परिक्लेशं न क्षंस्येते त्वमर्षिणौ

^{३.४८.७}वृष्णयो वा महेष्वासा पाञ्चाला वा महौजसः
युधि सत्याभिसंधेन वासुदेवेन रक्षिताः
प्रधक्ष्यन्ति रणे पार्थाः पुत्राणां मम वाहिनीम्

^{३.४८.८}रामकृष्णप्रणीतानां वृष्णीनां सूतनन्दन
न शक्यः सहितुं वेगः पर्वतैरपि संयुगे

^{३.४८.९}तेषां मध्ये महेष्वासो भीमो भीमपराक्रमः
शैक्यया वीरघातिन्या गदया विचरिष्यति

^{३.४८.१०}तथा गाण्डीवनिर्घोषं विस्फूर्जितमिवाशनेः
गदावेगं च भीमस्य नालं सोढुं नराधिपाः

^{३.४८.११}ततोऽहं सुहृदां वाचो दुर्योधनवशानुगः
स्मरणीयाः स्मरिष्यामि मया या न कृताः पुरा

^{३.४८.१२}संजय उवाच

^{३.४८.१३}व्यतिक्रमोऽयं सुमहांस्त्वया राजन्नुपेक्षितः
समर्थेनापि यन्मोहात्पुत्रस्ते न निवारितः

^{३.४८.१४}श्रुत्वा हि निर्जितान्द्यूते पाण्डवान्मधुसूदनः
त्वरितः काम्यके पार्थान्समभावयदच्युतः

^{३.४८.१५}द्रुपदस्य तथा पुत्रा धृष्टद्युम्नपुरोगमाः
विराटो धृष्टकेतुश्च केकयाश्च महारथाः

^{३.४८.१६}तैश्च यत्कथितं तत्र दृष्ट्वा पार्थान्पराजितान्
चारेण विदितं सर्वं तन्मया वेदितं च ते

^{३.४८.१७}समागम्य वृतस्तत्र पाण्डवैर्मधुसूदनः
सारथ्ये फल्गुनस्याजौ तथेत्याह च तान्हरिः

^{३.४८.१८}अमर्षितो हि कृष्णोऽपि दृष्ट्वा पार्थांस्तथागतान्
कृष्णाजिनोत्तरासङ्गानब्रवीच्च युधिष्ठिरम्

^{३.४८.१९}या सा समृद्धिः पार्थानामिन्द्रप्रस्थे बभूव ह
राजसूये मया दृष्टा नृपैरन्यैः सुदुर्लभा

^{३.४८.२०}यत्र सर्वान्महीपालाञ्शस्त्रतेजोभयार्दितान्
सवङ्गाङ्गान्सपौण्ड्रोड्रान्सचोलद्रविडान्धकान्

^{३.४८.२१}सागरानूपगांश्चैव ये च पत्तनवासिनः
सिंहलान्बर्बरान्म्लेच्छान्ये च जाङ्गलवासिनः

^{३.४८.२२}पश्चिमानि च राज्यानि शतशः सागरान्तिकान्
पह्लवान्दरदान्सर्वान्किरातान्यवनाञ्शकान्

^{३.४८.२३}हारहूणांश्च चीनांश्च तुखारान्सैन्धवांस्तथा
जागुडान्रमठान्मुण्डान्स्त्रीराज्यानथ तङ्गणान्

^{३.४८.२४}एते चान्ये च बहवो ये च ते भरतर्षभ
आगतानहमद्राक्षं यज्ञे ते परिवेषकान्

^{३.४८.२५}सा ते समृद्धिर्यैरात्ता चपला प्रतिसारिणी
आदाय जीवितं तेषामाहरिष्यामि तामहम्

^{३.४८.२६}रामेण सह कौरव्य भीमार्जुनयमैस्तथा
अक्रूरगदसाम्बैश्च प्रद्युम्नेनाहुकेन च
धृष्टद्युम्नेन वीरेण शिशुपालात्मजेन च

^{३.४८.२७}दुर्योधनं रणे हत्वा सद्यः कर्णं च भारत
दुःशासनं सौबलेयं यश्चान्यः प्रतियोत्स्यते

^{३.४८.२८}ततस्त्वं हास्तिनपुरे भ्रातृभिः सहितो वसन्
धार्तराष्ट्रीं श्रियं प्राप्य प्रशाधि पृथिवीमिमाम्

^{३.४८.२९}अथैनमब्रवीद्राजा तस्मिन्वीरसमागमे
शृण्वत्सु तेषु सर्वेषु धृष्टद्युम्नमुखेषु च

^{३.४८.३०}प्रतिगृह्णामि ते वाचं सत्यामेतां जनार्दन
अमित्रान्मे महाबाहो सानुबन्धान्हनिष्यसि

^{३.४८.३१}वर्षात्त्रयोदशादूर्ध्वं सत्यं मां कुरु केशव
प्रतिज्ञातो वने वासो राजमध्ये मया ह्ययम्

^{३.४८.३२}तद्धर्मराजवचनं प्रतिश्रुत्य सभासदः
धृष्टद्युम्नपुरोगास्ते शमयामासुरञ्जसा
केशवं मधुरैर्वाक्यैः कालयुक्तैरमर्षितम्

^{३.४८.३३}पाञ्चालीं चाहुरक्लिष्टां वासुदेवस्य शृण्वतः
दुर्योधनस्तव क्रोधाद्देवि त्यक्ष्यति जीवितम्
प्रतिजानीम ते सत्यं मा शुचो वरवर्णिनि

^{३.४८.३४}ये स्म ते कुपितां कृष्णे दृष्ट्वा त्वां प्राहसंस्तदा
मांसानि तेषां खादन्तो हसिष्यन्ति मृगद्विजाः

^{३.४८.३५}पास्यन्ति रुधिरं तेषां गृध्रा गोमायवस्तथा
उत्तमाङ्गानि कर्षन्तो यैस्त्वं कृष्टा सभातले

^{३.४८.३६}तेषां द्रक्ष्यसि पाञ्चालि गात्राणि पृथिवीतले
क्रव्यादैः कृष्यमाणानि भक्ष्यमाणानि चासकृत्

^{३.४८.३७}परिक्लिष्टासि यैस्तत्र यैश्चापि समुपेक्षिता
तेषामुत्कृत्तशिरसां भूमिः पास्यति शोणितम्

^{३.४८.३८}एवं बहुविधा वाचस्तदोचुः पुरुषर्षभाः
सर्वे तेजस्विनः शूराः सर्वे चाहतलक्षणाः

^{३.४८.३९}ते धर्मराजेन वृता वर्षादूर्ध्वं त्रयोदशात्
पुरस्कृत्योपयास्यन्ति वासुदेवं महारथाः

^{३.४८.४०}रामश्च कृष्णश्च धनंजयश्च; प्रद्युम्नसाम्बौ युयुधानभीमौ
माद्रीसुतौ केकयराजपुत्राः; पाञ्चालपुत्राः सह धर्मराज्ञा

^{३.४८.४१}एतान्सर्वाँल्लोकवीरानजेया;न्महात्मनः सानुबन्धान्ससैन्यान्
को जीवितार्थी समरे प्रत्युदीया;त्क्रुद्धान्सिंहान्केसरिणो यथैव

^{३.४८.४२}धृतराष्ट्र उवाच

^{३.४८.४३}यन्माब्रवीद्विदुरो द्यूतकाले; त्वं पाण्डवाञ्जेष्यसि चेन्नरेन्द्र
ध्रुवं कुरूणामयमन्तकालो; महाभयो भविता शोणितौघः

^{३.४८.४४}मन्ये तथा तद्भवितेति सूत; यथा क्षत्ता प्राह वचः पुरा माम्
असंशयं भविता युद्धमेत;द्गते काले पाण्डवानां यथोक्तम्