^{३.५९.१}नल उवाच

^{३.५९.२}यथा राज्यं पितुस्ते तत्तथा मम न संशयः
न तु तत्र गमिष्यामि विषमस्थः कथंचन

^{३.५९.३}कथं समृद्धो गत्वाहं तव हर्षविवर्धनः
परिद्यूनो गमिष्यामि तव शोकविवर्धनः

^{३.५९.४}बृहदश्व उवाच

^{३.५९.५}इति ब्रुवन्नलो राजा दमयन्तीं पुनः पुनः
सान्त्वयामास कल्याणीं वाससोऽर्धेन संवृताम्

^{३.५९.६}तावेकवस्त्रसंवीतावटमानावितस्ततः
क्षुत्पिपासापरिश्रान्तौ सभां कांचिदुपेयतुः

^{३.५९.७}तां सभामुपसंप्राप्य तदा स निषधाधिपः
वैदर्भ्या सहितो राजा निषसाद महीतले

^{३.५९.८}स वै विवस्त्रो मलिनो विकचः पांसुगुण्ठितः
दमयन्त्या सह श्रान्तः सुष्वाप धरणीतले

^{३.५९.९}दमयन्त्यपि कल्याणी निद्रयापहृता ततः
सहसा दुःखमासाद्य सुकुमारी तपस्विनी

^{३.५९.१०}सुप्तायां दमयन्त्यां तु नलो राजा विशां पते
शोकोन्मथितचित्तात्मा न स्म शेते यथा पुरा

^{३.५९.११}स तद्राज्यापहरणं सुहृत्त्यागं च सर्वशः
वने च तं परिध्वंसं प्रेक्ष्य चिन्तामुपेयिवान्

^{३.५९.१२}किं नु मे स्यादिदं कृत्वा किं नु मे स्यादकुर्वतः
किं नु मे मरणं श्रेयः परित्यागो जनस्य वा

^{३.५९.१३}मामियं ह्यनुरक्तेदं दुःखमाप्नोति मत्कृते
मद्विहीना त्वियं गच्छेत्कदाचित्स्वजनं प्रति

^{३.५९.१४}मया निःसंशयं दुःखमियं प्राप्स्यत्यनुत्तमा
उत्सर्गे संशयः स्यात्तु विन्देतापि सुखं क्वचित्

^{३.५९.१५}स विनिश्चित्य बहुधा विचार्य च पुनः पुनः
उत्सर्गेऽमन्यत श्रेयो दमयन्त्या नराधिपः

^{३.५९.१६}सोऽवस्त्रतामात्मनश्च तस्याश्चाप्येकवस्त्रताम्
चिन्तयित्वाध्यगाद्राजा वस्त्रार्धस्यावकर्तनम्

^{३.५९.१७}कथं वासो विकर्तेयं न च बुध्येत मे प्रिया
चिन्त्यैवं नैषधो राजा सभां पर्यचरत्तदा

^{३.५९.१८}परिधावन्नथ नल इतश्चेतश्च भारत
आससाद सभोद्देशे विकोशं खड्गमुत्तमम्

^{३.५९.१९}तेनार्धं वाससश्छित्त्वा निवस्य च परंतपः
सुप्तामुत्सृज्य वैदर्भीं प्राद्रवद्गतचेतनः

^{३.५९.२०}ततो निबद्धहृदयः पुनरागम्य तां सभाम्
दमयन्तीं तथा दृष्ट्वा रुरोद निषधाधिपः

^{३.५९.२१}यां न वायुर्न चादित्यः पुरा पश्यति मे प्रियाम्
सेयमद्य सभामध्ये शेते भूमावनाथवत्

^{३.५९.२२}इयं वस्त्रावकर्तेन संवीता चारुहासिनी
उन्मत्तेव वरारोहा कथं बुद्ध्वा भविष्यति

^{३.५९.२३}कथमेका सती भैमी मया विरहिता शुभा
चरिष्यति वने घोरे मृगव्यालनिषेविते

^{३.५९.२४}गत्वा गत्वा नलो राजा पुनरेति सभां मुहुः
आकृष्यमाणः कलिना सौहृदेनापकृष्यते

^{३.५९.२५}द्विधेव हृदयं तस्य दुःखितस्याभवत्तदा
दोलेव मुहुरायाति याति चैव सभां मुहुः

^{३.५९.२६}सोऽपकृष्टस्तु कलिना मोहितः प्राद्रवन्नलः
सुप्तामुत्सृज्य तां भार्यां विलप्य करुणं बहु

^{३.५९.२७}नष्टात्मा कलिना स्पृष्टस्तत्तद्विगणयन्नृपः
जगामैव वने शून्ये भार्यामुत्सृज्य दुःखितः