^४.५.१वैशंपायन उवाच

^४.५.२ते वीरा बद्धनिस्त्रिंशास्ततायुधकलापिनः
बद्धगोधाङ्गुलित्राणाः कालिन्दीमभितो ययुः

^४.५.३ततस्ते दक्षिणं तीरमन्वगच्छन्पदातयः
वसन्तो गिरिदुर्गेषु वनदुर्गेषु धन्विनः

^४.५.४विध्यन्तो मृगजातानि महेष्वासा महाबलाः
उत्तरेण दशार्णांस्ते पाञ्चालान्दक्षिणेन तु

^४.५.५अन्तरेण यकृल्लोमाञ्शूरसेनांश्च पाण्डवाः
लुब्धा ब्रुवाणा मत्स्यस्य विषयं प्राविशन्वनात्

^४.५.६ततो जनपदं प्राप्य कृष्णा राजानमब्रवीत्
पश्यैकपद्यो दृश्यन्ते क्षेत्राणि विविधानि च

^४.५.७व्यक्तं दूरे विराटस्य राजधानी भविष्यति
वसामेह परां रात्रिं बलवान्मे परिश्रमः

^४.५.८युधिष्ठिर उवाच

^४.५.९धनंजय समुद्यम्य पाञ्चालीं वह भारत
राजधान्यां निवत्स्यामो विमुक्ताश्च वनादितः

^{४.५.१०}वैशंपायन उवाच

^{४.५.११}तामादायार्जुनस्तूर्णं द्रौपदीं गजराडिव
संप्राप्य नगराभ्याशमवतारयदर्जुनः

^{४.५.१२}स राजधानीं संप्राप्य कौन्तेयोऽर्जुनमब्रवीत्
क्वायुधानि समासज्य प्रवेक्ष्यामः पुरं वयम्

^{४.५.१३}सायुधाश्च वयं तात प्रवेक्ष्यामः पुरं यदि
समुद्वेगं जनस्यास्य करिष्यामो न संशयः

^{४.५.१४}ततो द्वादश वर्षाणि प्रवेष्टव्यं वनं पुनः
एकस्मिन्नपि विज्ञाते प्रतिज्ञातं हि नस्तथा

^{४.५.१५}अर्जुन उवाच

^{४.५.१६}इयं कूटे मनुष्येन्द्र गहना महती शमी
भीमशाखा दुरारोहा श्मशानस्य समीपतः

^{४.५.१७}न चापि विद्यते कश्चिन्मनुष्य इह पार्थिव
उत्पथे हि वने जाता मृगव्यालनिषेविते

^{४.५.१८}समासज्यायुधान्यस्यां गच्छामो नगरं प्रति
एवमत्र यथाजोषं विहरिष्याम भारत

^{४.५.१९}वैशंपायन उवाच

^{४.५.२०}एवमुक्त्वा स राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम्
प्रचक्रमे निधानाय शस्त्राणां भरतर्षभ

^{४.५.२१}येन देवान्मनुष्यांश्च सर्पांश्चैकरथोऽजयत्
स्फीताञ्जनपदांश्चान्यानजयत्कुरुनन्दनः

^{४.५.२२}तदुदारं महाघोषं सपत्नगणसूदनम्
अपज्यमकरोत्पार्थो गाण्डीवमभयंकरम्

^{४.५.२३}येन वीरः कुरुक्षेत्रमभ्यरक्षत्परंतपः
अमुञ्चद्धनुषस्तस्य ज्यामक्षय्यां युधिष्ठिरः

^{४.५.२४}पाञ्चालान्येन संग्रामे भीमसेनोऽजयत्प्रभुः
प्रत्यषेधद्बहूनेकः सपत्नांश्चैव दिग्जये

^{४.५.२५}निशम्य यस्य विस्फारं व्यद्रवन्त रणे परे
पर्वतस्येव दीर्णस्य विस्फोटमशनेरिव

^{४.५.२६}सैन्धवं येन राजानं परामृषत चानघ
ज्यापाशं धनुषस्तस्य भीमसेनोऽवतारयत्

^{४.५.२७}अजयत्पश्चिमामाशां धनुषा येन पाण्डवः
तस्य मौर्वीमपाकर्षच्छूरः संक्रन्दनो युधि

^{४.५.२८}दक्षिणां दक्षिणाचारो दिशं येनाजयत्प्रभुः
अपज्यमकरोद्वीरः सहदेवस्तदायुधम्

^{४.५.२९}खड्गांश्च पीतान्दीर्घांश्च कलापांश्च महाधनान्
विपाठान्क्षुरधारांश्च धनुर्भिर्निदधुः सह

^{४.५.३०}तामुपारुह्य नकुलो धनूंषि निदधत्स्वयम्
यानि तस्यावकाशानि दृढरूपाण्यमन्यत

^{४.५.३१}यत्र चापश्यत स वै तिरो वर्षाणि वर्षति
तत्र तानि दृढैः पाशैः सुगाढं पर्यबन्धत

^{४.५.३२}शरीरं च मृतस्यैकं समबध्नन्त पाण्डवाः
विवर्जयिष्यन्ति नरा दूरादेव शमीमिमाम्
आबद्धं शवमत्रेति गन्धमाघ्राय पूतिकम्

^{४.५.३३}अशीतिशतवर्षेयं माता न इति वादिनः
कुलधर्मोऽयमस्माकं पूर्वैराचरितोऽपि च
समासजाना वृक्षेऽस्मिन्निति वै व्याहरन्ति ते

^{४.५.३४}आ गोपालाविपालेभ्य आचक्षाणाः परंतपाः
आजग्मुर्नगराभ्याशं पार्थाः शत्रुनिबर्हणाः

^{४.५.३५}जयो जयन्तो विजयो जयत्सेनो जयद्बलः
इति गुह्यानि नामानि चक्रे तेषां युधिष्ठिरः

^{४.५.३६}ततो यथाप्रतिज्ञाभिः प्राविशन्नगरं महत्
अज्ञातचर्यां वत्स्यन्तो राष्ट्रे वर्षं त्रयोदशम्