^{५.१५८.१}संजय उवाच

^{५.१५८.२}सेनानिवेशं संप्राप्य कैतव्यः पाण्डवस्य ह
समागतः पाण्डवेयैर्युधिष्ठिरमभाषत

^{५.१५८.३}अभिज्ञो दूतवाक्यानां यथोक्तं ब्रुवतो मम
दुर्योधनसमादेशं श्रुत्वा न क्रोद्धुमर्हसि

^{५.१५८.४}युधिष्ठिर उवाच

^{५.१५८.५}उलूक न भयं तेऽस्ति ब्रूहि त्वं विगतज्वरः
यन्मतं धार्तराष्ट्रस्य लुब्धस्यादीर्घदर्शिनः

^{५.१५८.६}संजय उवाच

^{५.१५८.७}ततो द्युतिमतां मध्ये पाण्डवानां महात्मनाम्
सृञ्जयानां च सर्वेषां कृष्णस्य च यशस्विनः

^{५.१५८.८}द्रुपदस्य सपुत्रस्य विराटस्य च संनिधौ
भूमिपानां च सर्वेषां मध्ये वाक्यं जगाद ह

^{५.१५८.९}इदं त्वामब्रवीद्राजा धार्तराष्ट्रो महामनाः
शृण्वतां कुरुवीराणां तन्निबोध नराधिप

^{५.१५८.१०}पराजितोऽसि द्यूतेन कृष्णा चानायिता सभाम्
शक्योऽमर्षो मनुष्येण कर्तुं पुरुषमानिना

^{५.१५८.११}द्वादशैव तु वर्षाणि वने धिष्ण्याद्विवासिताः
संवत्सरं विराटस्य दास्यमास्थाय चोषिताः

^{५.१५८.१२}अमर्षं राज्यहरणं वनवासं च पाण्डव
द्रौपद्याश्च परिक्लेशं संस्मरन्पुरुषो भव

^{५.१५८.१३}अशक्तेन च यच्छप्तं भीमसेनेन पाण्डव
दुःशासनस्य रुधिरं पीयतां यदि शक्यते

^{५.१५८.१४}लोहाभिहारो निर्वृत्तः कुरुक्षेत्रमकर्दमम्
समः पन्था भृता योधाः श्वो युध्यस्व सकेशवः

^{५.१५८.१५}असमागम्य भीष्मेण संयुगे किं विकत्थसे
आरुरुक्षुर्यथा मन्दः पर्वतं गन्धमादनम्

^{५.१५८.१६}द्रोणं च युध्यतां श्रेष्ठं शचीपतिसमं युधि
अजित्वा संयुगे पार्थ राज्यं कथमिहेच्छसि

^{५.१५८.१७}ब्राह्मे धनुषि चाचार्यं वेदयोरन्तरं द्वयोः
युधि धुर्यमविक्षोभ्यमनीकधरमच्युतम्

^{५.१५८.१८}द्रोणं मोहाद्युधा पार्थ यज्जिगीषसि तन्मृषा
न हि शुश्रुम वातेन मेरुमुन्मथितं गिरिम्

^{५.१५८.१९}अनिलो वा वहेन्मेरुं द्यौर्वापि निपतेन्महीम्
युगं वा परिवर्तेत यद्येवं स्याद्यथात्थ माम्

^{५.१५८.२०}को ह्याभ्यां जीविताकाङ्क्षी प्राप्यास्त्रमरिमर्दनम्
गजो वाजी नरो वापि पुनः स्वस्ति गृहान्व्रजेत्

^{५.१५८.२१}कथमाभ्यामभिध्यातः संसृष्टो दारुणेन वा
रणे जीवन्विमुच्येत पदा भूमिमुपस्पृशन्

^{५.१५८.२२}किं दर्दुरः कूपशयो यथेमां; न बुध्यसे राजचमूं समेताम्
दुराधर्षां देवचमूप्रकाशां; गुप्तां नरेन्द्रैस्त्रिदशैरिव द्याम्

^{५.१५८.२३}प्राच्यैः प्रतीच्यैरथ दाक्षिणात्यै;रुदीच्यकाम्बोजशकैः खशैश्च
शाल्वैः समत्स्यैः कुरुमध्यदेशै;र्म्लेच्छैः पुलिन्दैर्द्रविडान्ध्रकाञ्च्यैः

^{५.१५८.२४}नानाजनौघं युधि संप्रवृद्धं; गाङ्गं यथा वेगमवारणीयम्
मां च स्थितं नागबलस्य मध्ये; युयुत्ससे मन्द किमल्पबुद्धे

^{५.१५८.२५}इत्येवमुक्त्वा राजानं धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम्
अभ्यावृत्य पुनर्जिष्णुमुलूकः प्रत्यभाषत

^{५.१५८.२६}अकत्थमानो युध्यस्व कत्थसेऽर्जुन किं बहु
पर्यायात्सिद्धिरेतस्य नैतत्सिध्यति कत्थनात्

^{५.१५८.२७}यदीदं कत्थनात्सिध्येत्कर्म लोके धनंजय
सर्वे भवेयुः सिद्धार्था बहु कत्थेत दुर्गतः

^{५.१५८.२८}जानामि ते वासुदेवं सहायं; जानामि ते गाण्डिवं तालमात्रम्
जानाम्येतत्त्वादृशो नास्ति योद्धा; राज्यं च ते जानमानो हरामि

^{५.१५८.२९}न तु पर्यायधर्मेण सिद्धिं प्राप्नोति भूयसीम्
मनसैव हि भूतानि धाता प्रकुरुते वशे

^{५.१५८.३०}त्रयोदश समा भुक्तं राज्यं विलपतस्तव
भूयश्चैव प्रशासिष्ये निहत्य त्वां सबान्धवम्

^{५.१५८.३१}क्व तदा गाण्डिवं तेऽभूद्यत्त्वं दासपणे जितः
क्व तदा भीमसेनस्य बलमासीच्च फल्गुन

^{५.१५८.३२}सगदाद्भीमसेनाच्च पार्थाच्चैव सगाण्डिवात्
न वै मोक्षस्तदा वोऽभूद्विना कृष्णामनिन्दिताम्

^{५.१५८.३३}सा वो दास्यं समापन्नान्मोक्षयामास भामिनी
अमानुष्यसमायुक्तान्दास्यकर्मण्यवस्थितान्

^{५.१५८.३४}अवोचं यत्षण्ढतिलानहं वस्तथ्यमेव तत्
धृता हि वेणी पार्थेन विराटनगरे तदा

^{५.१५८.३५}सूदकर्मणि च श्रान्तं विराटस्य महानसे
भीमसेनेन कौन्तेय यच्च तन्मम पौरुषम्

^{५.१५८.३६}एवमेव सदा दण्डं क्षत्रियाः क्षत्रिये दधुः
श्रेण्यां कक्ष्यां च वेण्यां च संयुगे यः पलायते

^{५.१५८.३७}न भयाद्वासुदेवस्य न चापि तव फल्गुन
राज्यं प्रतिप्रदास्यामि युध्यस्व सहकेशवः

^{५.१५८.३८}न माया हीन्द्रजालं वा कुहका वा विभीषणी
आत्तशस्त्रस्य मे युद्धे वहन्ति प्रतिगर्जनाः

^{५.१५८.३९}वासुदेवसहस्रं वा फल्गुनानां शतानि वा
आसाद्य माममोघेषुं द्रविष्यन्ति दिशो दश

^{५.१५८.४०}संयुगं गच्छ भीष्मेण भिन्धि त्वं शिरसा गिरिम्
प्रतरेमं महागाधं बाहुभ्यां पुरुषोदधिम्

^{५.१५८.४१}शारद्वतमहीमानं विविंशतिझषाकुलम्
बृहद्बलसमुच्चालं सौमदत्तितिमिंगिलम्

^{५.१५८.४२}दुःशासनौघं शलशल्यमत्स्यं; सुषेणचित्रायुधनागनक्रम्
जयद्रथाद्रिं पुरुमित्रगाधं; दुर्मर्षणोदं शकुनिप्रपातम्

^{५.१५८.४३}शस्त्रौघमक्षय्यमतिप्रवृद्धं; यदावगाह्य श्रमनष्टचेताः
भविष्यसि त्वं हतसर्वबान्धव;स्तदा मनस्ते परितापमेष्यति

^{५.१५८.४४}तदा मनस्ते त्रिदिवादिवाशुचे;र्निवर्ततां पार्थ महीप्रशासनात्
राज्यं प्रशास्तुं हि सुदुर्लभं त्वया; बुभूषता स्वर्ग इवातपस्विना