^{७.२२.१}धृतराष्ट्र उवाच

^{७.२२.२}सर्वेषामेव मे ब्रूहि रथचिह्नानि संजय
ये द्रोणमभ्यवर्तन्त क्रुद्धा भीमपुरोगमाः

^{७.२२.३}संजय उवाच

^{७.२२.४}ऋश्यवर्णैर्हयैर्दृष्ट्वा व्यायच्छन्तं वृकोदरम्
रजताश्वस्ततः शूरः शैनेयः संन्यवर्तत

^{७.२२.५}दर्शनीयास्तु काम्बोजाः शुकपत्रपरिच्छदाः
वहन्तो नकुलं शीघ्रं तावकानभिदुद्रुवुः

^{७.२२.६}कृष्णास्तु मेघसंकाशाः सहदेवमुदायुधम्
भीमवेगा नरव्याघ्रमवहन्वातरंहसः

^{७.२२.७}हेमोत्तमप्रतिच्छन्नैर्हयैर्वातसमैर्जवे
अभ्यवर्तन्त सैन्यानि सर्वाण्येव युधिष्ठिरम्

^{७.२२.८}राज्ञस्त्वनन्तरं राजा पाञ्चाल्यो द्रुपदोऽभवत्
जातरूपमयच्छत्रः सर्वैः स्वैरभिरक्षितः

^{७.२२.९}ललामैर्हरिभिर्युक्तैः सर्वशब्दक्षमैर्युधि
राज्ञां मध्ये महेष्वासः शान्तभीरभ्यवर्तत

^{७.२२.१०}तं विराटोऽन्वयात्पश्चात्सह शूरैर्महारथैः
केकयाश्च शिखण्डी च धृष्टकेतुस्तथैव च
स्वैः स्वैः सैन्यैः परिवृता मत्स्यराजानमन्वयुः

^{७.२२.११}ते तु पाटलपुष्पाणां समवर्णा हयोत्तमाः
वहमाना व्यराजन्त मत्स्यस्यामित्रघातिनः

^{७.२२.१२}हारिद्रसमवर्णास्तु जवना हेममालिनः
पुत्रं विराटराजस्य सत्वराः समुदावहन्

^{७.२२.१३}इन्द्रगोपकवर्णैस्तु भ्रातरः पञ्च केकयाः
जातरूपसमाभासः सर्वे लोहितकध्वजाः

^{७.२२.१४}ते हेममालिनः शूराः सर्वे युद्धविशारदाः
वर्षन्त इव जीमूताः प्रत्यदृश्यन्त दंशिताः

^{७.२२.१५}आमपात्रनिभाकाराः पाञ्चाल्यममितौजसम्
दान्तास्ताम्रारुणा युक्ताः शिखण्डिनमुदावहन्

^{७.२२.१६}तथा द्वादशसाहस्राः पाञ्चालानां महारथाः
तेषां तु षट्सहस्राणि ये शिखण्डिनमन्वयुः

^{७.२२.१७}पुत्रं तु शिशुपालस्य नरसिंहस्य मारिष
आक्रीडन्तो वहन्ति स्म सारङ्गशबला हयाः

^{७.२२.१८}धृष्टकेतुश्च चेदीनामृषभोऽतिबलोदितः
काम्बोजैः शबलैरश्वैरभ्यवर्तत दुर्जयः

^{७.२२.१९}बृहत्क्षत्रं तु कैकेयं सुकुमारं हयोत्तमाः
पलालधूमवर्णाभाः सैन्धवाः शीघ्रमावहन्

^{७.२२.२०}मल्लिकाक्षाः पद्मवर्णा बाह्लिजाताः स्वलंकृताः
शूरं शिखण्डिनः पुत्रं क्षत्रदेवमुदावहन्

^{७.२२.२१}युवानमवहन्युद्धे क्रौञ्चवर्णा हयोत्तमाः
काश्यस्याभिभुवः पुत्रं सुकुमारं महारथम्

^{७.२२.२२}श्वेतास्तु प्रतिविन्ध्यं तं कृष्णग्रीवा मनोजवाः
यन्तुः प्रेष्यकरा राजन्राजपुत्रमुदावहन्

^{७.२२.२३}सुतसोमं तु यं धौम्यात्पार्थः पुत्रमयाचत
माषपुष्पसवर्णास्तमवहन्वाजिनो रणे

^{७.२२.२४}सहस्रसोमप्रतिमा बभूवुः; पुरे कुरूणामुदयेन्दुनाम्नि
तस्मिञ्जातः सोमसंक्रन्दमध्ये; यस्मात्तस्मात्सुतसोमोऽभवत्सः

^{७.२२.२५}नाकुलिं तु शतानीकं शालपुष्पनिभा हयाः
आदित्यतरुणप्रख्याः श्लाघनीयमुदावहन्

^{७.२२.२६}काञ्चनप्रतिमैर्योक्त्रैर्मयूरग्रीवसंनिभाः
द्रौपदेयं नरव्याघ्रं श्रुतकर्माणमावहन्

^{७.२२.२७}श्रुतकीर्तिं श्रुतनिधिं द्रौपदेयं हयोत्तमाः
ऊहुः पार्थसमं युद्धे चाषपत्रनिभा हयाः

^{७.२२.२८}यमाहुरध्यर्धगुणं कृष्णात्पार्थाच्च संयुगे
अभिमन्युं पिशङ्गास्तं कुमारमवहन्रणे

^{७.२२.२९}एकस्तु धार्तराष्ट्रेभ्यः पाण्डवान्यः समाश्रितः
तं बृहन्तो महाकाया युयुत्सुमवहन्रणे

^{७.२२.३०}पलालकाण्डवर्णास्तु वार्धक्षेमिं तरस्विनम्
ऊहुः सुतुमुले युद्धे हया हृष्टाः स्वलंकृताः

^{७.२२.३१}कुमारं शितिपादास्तु रुक्मपत्रैरुरश्छदैः
सौचित्तिमवहन्युद्धे यन्तुः प्रेष्यकरा हयाः

^{७.२२.३२}रुक्मपृष्ठावकीर्णास्तु कौशेयसदृशा हयाः
सुवर्णमालिनः क्षान्ताः श्रेणिमन्तमुदावहन्

^{७.२२.३३}रुक्ममालाधराः शूरा हेमवर्णाः स्वलंकृताः
काशिराजं हयश्रेष्ठाः श्लाघनीयमुदावहन्

^{७.२२.३४}अस्त्राणां च धनुर्वेदे ब्राह्मे वेदे च पारगम्
तं सत्यधृतिमायान्तमरुणाः समुदावहन्

^{७.२२.३५}यः स पाञ्चालसेनानीर्द्रोणमंशमकल्पयत्
पारावतसवर्णाश्वा धृष्टद्युम्नमुदावहन्

^{७.२२.३६}तमन्वयात्सत्यधृतिः सौचित्तिर्युद्धदुर्मदः
श्रेणिमान्वसुदानश्च पुत्रः काश्यस्य चाभिभो

^{७.२२.३७}युक्तैः परमकाम्बोजैर्जवनैर्हेममालिभिः
भीषयन्तो द्विषत्सैन्यं यमवैश्रवणोपमाः

^{७.२२.३८}प्रभद्रकास्तु पाञ्चालाः षट्सहस्राण्युदायुधाः
नानावर्णैर्हयश्रेष्ठैर्हेमचित्ररथध्वजाः

^{७.२२.३९}शरव्रातैर्विधुन्वन्तः शत्रून्विततकार्मुकाः
समानमृत्यवो भूत्वा धृष्टद्युम्नं समन्वयुः

^{७.२२.४०}बभ्रुकौशेयवर्णास्तु सुवर्णवरमालिनः
ऊहुरग्लानमनसश्चेकितानं हयोत्तमाः

^{७.२२.४१}इन्द्रायुधसवर्णैस्तु कुन्तिभोजो हयोत्तमैः
आयात्सुवश्यैः पुरुजिन्मातुलः सव्यसाचिनः

^{७.२२.४२}अन्तरिक्षसवर्णास्तु तारकाचित्रिता इव
राजानं रोचमानं ते हयाः संख्ये समावहन्

^{७.२२.४३}कर्बुराः शितिपादास्तु स्वर्णजालपरिच्छदाः
जारासंधिं हयश्रेष्ठाः सहदेवमुदावहन्

^{७.२२.४४}ये तु पुष्करनालस्य समवर्णा हयोत्तमाः
जवे श्येनसमाश्चित्राः सुदामानमुदावहन्

^{७.२२.४५}शशलोहितवर्णास्तु पाण्डुरोद्गतराजयः
पाञ्चाल्यं गोपतेः पुत्रं सिंहसेनमुदावहन्

^{७.२२.४६}पाञ्चालानां नरव्याघ्रो यः ख्यातो जनमेजयः
तस्य सर्षपपुष्पाणां तुल्यवर्णा हयोत्तमाः

^{७.२२.४७}माषवर्णास्तु जवना बृहन्तो हेममालिनः
दधिपृष्ठाश्चन्द्रमुखाः पाञ्चाल्यमवहन्द्रुतम्

^{७.२२.४८}शूराश्च भद्रकाश्चैव शरकाण्डनिभा हयाः
पद्मकिञ्जल्कवर्णाभा दण्डधारमुदावहन्

^{७.२२.४९}बिभ्रतो हेममालाश्च चक्रवाकोदरा हयाः
कोसलाधिपतेः पुत्रं सुक्षत्रं वाजिनोऽवहन्

^{७.२२.५०}शबलास्तु बृहन्तोऽश्वा दान्ता जाम्बूनदस्रजः
युद्धे सत्यधृतिं क्षैमिमवहन्प्रांशवः शुभाः

^{७.२२.५१}एकवर्णेन सर्वेण ध्वजेन कवचेन च
अश्वैश्च धनुषा चैव शुक्लैः शुक्लो न्यवर्तत

^{७.२२.५२}समुद्रसेनपुत्रं तु सामुद्रा रुद्रतेजसम्
अश्वाः शशाङ्कसदृशाश्चन्द्रदेवमुदावहन्

^{७.२२.५३}नीलोत्पलसवर्णास्तु तपनीयविभूषिताः
शैब्यं चित्ररथं युद्धे चित्रमाल्यावहन्हयाः

^{७.२२.५४}कलायपुष्पवर्णास्तु श्वेतलोहितराजयः
रथसेनं हयश्रेष्ठाः समूहुर्युद्धदुर्मदम्

^{७.२२.५५}यं तु सर्वमनुष्येभ्यः प्राहुः शूरतरं नृपम्
तं पटच्चरहन्तारं शुकवर्णावहन्हयाः

^{७.२२.५६}चित्रायुधं चित्रमाल्यं चित्रवर्मायुधध्वजम्
ऊहुः किंशुकपुष्पाणां तुल्यवर्णा हयोत्तमाः

^{७.२२.५७}एकवर्णेन सर्वेण ध्वजेन कवचेन च
धनुषा रथवाहैश्च नीलैर्नीलोऽभ्यवर्तत

^{७.२२.५८}नानारूपै रत्नचित्रैर्वरूथध्वजकार्मुकैः
वाजिध्वजपताकाभिश्चित्रैश्चित्रोऽभ्यवर्तत

^{७.२२.५९}ये तु पुष्करपत्रस्य तुल्यवर्णा हयोत्तमाः
ते रोचमानस्य सुतं हेमवर्णमुदावहन्

^{७.२२.६०}योधाश्च भद्रकाराश्च शरदण्डानुदण्डजाः
श्वेताण्डाः कुक्कुटाण्डाभा दण्डकेतुमुदावहन्

^{७.२२.६१}आटरूषकपुष्पाभा हयाः पाण्ड्यानुयायिनाम्
अवहन्रथमुख्यानामयुतानि चतुर्दश

^{७.२२.६२}नानारूपेण वर्णेन नानाकृतिमुखा हयाः
रथचक्रध्वजं वीरं घटोत्कचमुदावहन्

^{७.२२.६३}सुवर्णवर्णा धर्मज्ञमनीकस्थं युधिष्ठिरम्
राजश्रेष्ठं हयश्रेष्ठाः सर्वतः पृष्ठतोऽन्वयुः
वर्णैश्चोच्चावचैर्दिव्यैः सदश्वानां प्रभद्रकाः

^{७.२२.६४}ते यत्ता भीमसेनेन सहिताः काञ्चनध्वजाः
प्रत्यदृश्यन्त राजेन्द्र सेन्द्रा इव दिवौकसः

^{७.२२.६५}अत्यरोचत तान्सर्वान्धृष्टद्युम्नः समागतान्
सर्वाण्यपि च सैन्यानि भारद्वाजोऽत्यरोचत