^{८.२६.१}दुर्योधन उवाच

^{८.२६.२}अयं ते कर्ण सारथ्यं मद्रराजः करिष्यति
कृष्णादभ्यधिको यन्ता देवेन्द्रस्येव मातलिः

^{८.२६.३}यथा हरिहयैर्युक्तं संगृह्णाति स मातलिः
शल्यस्तव तथाद्यायं संयन्ता रथवाजिनाम्

^{८.२६.४}योधे त्वयि रथस्थे च मद्रराजे च सारथौ
रथश्रेष्ठो ध्रुवं संख्ये पार्थो नाभिभविष्यति

^{८.२६.५}संजय उवाच

^{८.२६.६}ततो दुर्योधनो भूयो मद्रराजं तरस्विनम्
उवाच राजन्संग्रामे संयच्छन्तं हयोत्तमान्

^{८.२६.७}त्वयाभिगुप्तो राधेयो विजेष्यति धनंजयम्
इत्युक्तो रथमास्थाय तथेति प्राह भारत

^{८.२६.८}शल्येऽभ्युपगते कर्णः सारथिं सुमनोऽब्रवीत्
स्वं सूत स्यन्दनं मह्यं कल्पयेत्यसकृत्त्वरन्

^{८.२६.९}ततो जैत्रं रथवरं गन्धर्वनगरोपमम्
विधिवत्कल्पितं भर्त्रे जयेत्युक्त्वा न्यवेदयत्

^{८.२६.१०}तं रथं रथिनां श्रेष्ठः कर्णोऽभ्यर्च्य यथाविधि
संपादितं ब्रह्मविदा पूर्वमेव पुरोधसा

^{८.२६.११}कृत्वा प्रदक्षिणं यत्नादुपस्थाय च भास्करम्
समीपस्थं मद्रराजं समारोपयदग्रतः

^{८.२६.१२}ततः कर्णस्य दुर्धर्षं स्यन्दनप्रवरं महत्
आरुरोह महातेजाः शल्यः सिंह इवाचलम्

^{८.२६.१३}ततः शल्यास्थितं राजन्कर्णः स्वरथमुत्तमम्
अध्यतिष्ठद्यथाम्भोदं विद्युत्वन्तं दिवाकरः

^{८.२६.१४}तावेकरथमारूढावादित्याग्निसमत्विषौ
व्यभ्राजेतां यथा मेघं सूर्याग्नी सहितौ दिवि

^{८.२६.१५}संस्तूयमानौ तौ वीरौ तदास्तां द्युतिमत्तरौ
ऋत्विक्सदस्यैरिन्द्राग्नी हूयमानाविवाध्वरे

^{८.२६.१६}स शल्यसंगृहीताश्वे रथे कर्णः स्थितोऽभवत्
धनुर्विस्फारयन्घोरं परिवेषीव भास्करः

^{८.२६.१७}आस्थितः स रथश्रेष्ठं कर्णः शरगभस्तिमान्
प्रबभौ पुरुषव्याघ्रो मन्दरस्थ इवांशुमान्

^{८.२६.१८}तं रथस्थं महावीरं यान्तं चामिततेजसम्
दुर्योधनः स्म राधेयमिदं वचनमब्रवीत्

^{८.२६.१९}अकृतं द्रोणभीष्माभ्यां दुष्करं कर्म संयुगे
कुरुष्वाधिरथे वीर मिषतां सर्वधन्विनाम्

^{८.२६.२०}मनोगतं मम ह्यासीद्भीष्मद्रोणौ महारथौ
अर्जुनं भीमसेनं च निहन्ताराविति ध्रुवम्

^{८.२६.२१}ताभ्यां यदकृतं वीर वीरकर्म महामृधे
तत्कर्म कुरु राधेय वज्रपाणिरिवापरः

^{८.२६.२२}गृहाण धर्मराजं वा जहि वा त्वं धनंजयम्
भीमसेनं च राधेय माद्रीपुत्रौ यमावपि

^{८.२६.२३}जयश्च तेऽस्तु भद्रं च प्रयाहि पुरुषर्षभ
पाण्डुपुत्रस्य सैन्यानि कुरु सर्वाणि भस्मसात्

^{८.२६.२४}ततस्तूर्यसहस्राणि भेरीणामयुतानि च
वाद्यमानान्यरोचन्त मेघशब्दा यथा दिवि

^{८.२६.२५}प्रतिगृह्य तु तद्वाक्यं रथस्थो रथसत्तमः
अभ्यभाषत राधेयः शल्यं युद्धविशारदम्

^{८.२६.२६}चोदयाश्वान्महाबाहो यावद्धन्मि धनंजयम्
भीमसेनं यमौ चोभौ राजानं च युधिष्ठिरम्

^{८.२६.२७}अद्य पश्यतु मे शल्य बाहुवीर्यं धनंजयः
अस्यतः कङ्कपत्राणां सहस्राणि शतानि च

^{८.२६.२८}अद्य क्षेप्स्याम्यहं शल्य शरान्परमतेजनान्
पाण्डवानां विनाशाय दुर्योधनजयाय च

^{८.२६.२९}शल्य उवाच

^{८.२६.३०}सूतपुत्र कथं नु त्वं पाण्डवानवमन्यसे
सर्वास्त्रज्ञान्महेष्वासान्सर्वानेव महारथान्

^{८.२६.३१}अनिवर्तिनो महाभागानजेयान्सत्यविक्रमान्
अपि संजनयेयुर्ये भयं साक्षाच्छतक्रतोः

^{८.२६.३२}यदा श्रोष्यसि निर्घोषं विस्फूर्जितमिवाशनेः
राधेय गाण्डिवस्याजौ तदा नैवं वदिष्यसि

^{८.२६.३३}संजय उवाच

^{८.२६.३४}अनादृत्य तु तद्वाक्यं मद्रराजेन भाषितम्
द्रक्ष्यस्यद्येत्यवोचद्वै शल्यं कर्णो नरेश्वर

^{८.२६.३५}दृष्ट्वा कर्णं महेष्वासं युयुत्सुं समवस्थितम्
चुक्रुशुः कुरवः सर्वे हृष्टरूपाः परंतप

^{८.२६.३६}ततो दुन्दुभिघोषेण भेरीणां निनदेन च
बाणशब्दैश्च विविधैर्गर्जितैश्च तरस्विनाम्
निर्ययुस्तावका युद्धे मृत्युं कृत्वा निवर्तनम्

^{८.२६.३७}प्रयाते तु ततः कर्णे योधेषु मुदितेषु च
चचाल पृथिवी राजन्ररास च सुविस्वरम्

^{८.२६.३८}निश्चरन्तो व्यदृश्यन्त सूर्यात्सप्त महाग्रहाः
उल्कापातश्च संजज्ञे दिशां दाहस्तथैव च
तथाशन्यश्च संपेतुर्ववुर्वाताश्च दारुणाः

^{८.२६.३९}मृगपक्षिगणाश्चैव बहुशः पृतनां तव
अपसव्यं तदा चक्रुर्वेदयन्तो महद्भयम्

^{८.२६.४०}प्रस्थितस्य च कर्णस्य निपेतुस्तुरगा भुवि
अस्थिवर्षं च पतितमन्तरिक्षाद्भयानकम्

^{८.२६.४१}जज्वलुश्चैव शस्त्राणि ध्वजाश्चैव चकम्पिरे
अश्रूणि च व्यमुञ्चन्त वाहनानि विशां पते

^{८.२६.४२}एते चान्ये च बहव उत्पातास्तत्र मारिष
समुत्पेतुर्विनाशाय कौरवाणां सुदारुणाः

^{८.२६.४३}न च तान्गणयामासुः सर्वे ते दैवमोहिताः
प्रस्थितं सूतपुत्रं च जयेत्यूचुर्नरा भुवि
निर्जितान्पाण्डवांश्चैव मेनिरे तव कौरवाः

^{८.२६.४४}ततो रथस्थः परवीरहन्ता; भीष्मद्रोणावात्तवीर्यौ निरीक्ष्य
समज्वलद्भारत पावकाभो; वैकर्तनोऽसौ रथकुञ्जरो वृषः

^{८.२६.४५}स शल्यमाभाष्य जगाद वाक्यं; पार्थस्य कर्माप्रतिमं च दृष्ट्वा
मानेन दर्पेण च दह्यमानः; क्रोधेन दीप्यन्निव निःश्वसित्वा

^{८.२६.४६}नाहं महेन्द्रादपि वज्रपाणेः; क्रुद्धाद्बिभेम्यात्तधनू रथस्थः
दृष्ट्वा तु भीष्मप्रमुखाञ्शयाना;न्न त्वेव मां स्थिरता संजहाति

^{८.२६.४७}महेन्द्रविष्णुप्रतिमावनिन्दितौ; रथाश्वनागप्रवरप्रमाथिनौ
अवध्यकल्पौ निहतौ यदा परै;स्ततो ममाद्यापि रणेऽस्ति साध्वसम्

^{८.२६.४८}समीक्ष्य संख्येऽतिबलान्नराधिपै;र्नराश्वमातङ्गरथाञ्शरैर्हतान्
कथं न सर्वानहितान्रणेऽवधी;न्महास्त्रविद्ब्राह्मणपुंगवो गुरुः

^{८.२६.४९}स संस्मरन्द्रोणहवं महाहवे; ब्रवीमि सत्यं कुरवो निबोधत
न वो मदन्यः प्रसहेद्रणेऽर्जुनं; क्रमागतं मृत्युमिवोग्ररूपिणम्

^{८.२६.५०}शिक्षा प्रसादश्च बलं धृतिश्च; द्रोणे महास्त्राणि च संनतिश्च
स चेदगान्मृत्युवशं महात्मा; सर्वानन्यानातुरानद्य मन्ये

^{८.२६.५१}नेह ध्रुवं किंचिदपि प्रचिन्त्यं; विदुर्लोके कर्मणोऽनित्ययोगात्
सूर्योदये को हि विमुक्तसंशयो; गर्वं कुर्वीताद्य गुरौ निपातिते

^{८.२६.५२}न नूनमस्त्राणि बलं पराक्रमः; क्रिया सुनीतं परमायुधानि वा
अलं मनुष्यस्य सुखाय वर्तितुं; तथा हि युद्धे निहतः परैर्गुरुः

^{८.२६.५३}हुताशनादित्यसमानतेजसं; पराक्रमे विष्णुपुरंदरोपमम्
नये बृहस्पत्युशनःसमं सदा; न चैनमस्त्रं तदपात्सुदुःसहम्

^{८.२६.५४}संप्रक्रुष्टे रुदितस्त्रीकुमारे; पराभूते पौरुषे धार्तराष्ट्रे
मया कृत्यमिति जानामि शल्य; प्रयाहि तस्माद्द्विषतामनीकम्

^{८.२६.५५}यत्र राजा पाण्डवः सत्यसंधो; व्यवस्थितो भीमसेनार्जुनौ च
वासुदेवः सृञ्जयाः सात्यकिश्च; यमौ च कस्तौ विषहेन्मदन्यः

^{८.२६.५६}तस्मात्क्षिप्रं मद्रपते प्रयाहि; रणे पाञ्चालान्पाण्डवान्सृञ्जयांश्च
तान्वा हनिष्यामि समेत्य संख्ये; यास्यामि वा द्रोणमुखाय मन्ये

^{८.२६.५७}न त्वेवाहं न गमिष्यामि मध्यं; तेषां शूराणामिति मा शल्य विद्धि
मित्रद्रोहो मर्षणीयो न मेऽयं; त्यक्त्वा प्राणाननुयास्यामि द्रोणम्

^{८.२६.५८}प्राज्ञस्य मूढस्य च जीवितान्ते; प्राणप्रमोक्षोऽन्तकवक्त्रगस्य
अतो विद्वन्नभियास्यामि पार्थं; दिष्टं न शक्यं व्यतिवर्तितुं वै

^{८.२६.५९}कल्याणवृत्तः सततं हि राज;न्वैचित्रवीर्यस्य सुतो ममासीत्
तस्यार्थसिद्ध्यर्थमहं त्यजामि; प्रियान्भोगान्दुस्त्यजं जीवितं च

^{८.२६.६०}वैयाघ्रचर्माणमकूजनाक्षं; हैमत्रिकोशं रजतत्रिवेणुम्
रथप्रबर्हं तुरगप्रबर्है;र्युक्तं प्रादान्मह्यमिदं हि रामः

^{८.२६.६१}धनूंषि चित्राणि निरीक्ष्य शल्य; ध्वजं गदां सायकांश्चोग्ररूपान्
असिं च दीप्तं परमायुधं च; शङ्खं च शुभ्रं स्वनवन्तमुग्रम्

^{८.२६.६२}पताकिनं वज्रनिपातनिस्वनं; सिताश्वयुक्तं शुभतूणशोभितम्
इमं समास्थाय रथं रथर्षभं; रणे हनिष्याम्यहमर्जुनं बलात्

^{८.२६.६३}तं चेन्मृत्युः सर्वहरोऽभिरक्षते; सदाप्रमत्तः समरे पाण्डुपुत्रम्
तं वा हनिष्यामि समेत्य युद्धे; यास्यामि वा भीष्ममुखो यमाय

^{८.२६.६४}यमवरुणकुबेरवासवा वा; यदि युगपत्सगणा महाहवे
जुगुपिषव इहैत्य पाण्डवं; किमु बहुना सह तैर्जयामि तम्

^{८.२६.६५}इति रणरभसस्य कत्थत;स्तदुपनिशम्य वचः स मद्रराट्
अवहसदवमन्य वीर्यवा;न्प्रतिषिषिधे च जगाद चोत्तरम्

^{८.२६.६६}विरम विरम कर्ण कत्थना;दतिरभसोऽस्यति चाप्ययुक्तवाक्
क्व च हि नरवरो धनंजयः; क्व पुनरिह त्वमुपारमाबुध

^{८.२६.६७}यदुसदनमुपेन्द्रपालितं; त्रिदिवमिवामरराजरक्षितम्
प्रसभमिह विलोक्य को हरे;त्पुरुषवरावरजामृतेऽर्जुनात्

^{८.२६.६८}त्रिभुवनसृजमीश्वरेश्वरं; क इह पुमान्भवमाह्वयेद्युधि
मृगवधकलहे ऋतेऽर्जुना;त्सुरपतिवीर्यसमप्रभावतः

^{८.२६.६९}असुरसुरमहोरगान्नरा;न्गरुडपिशाचसयक्षराक्षसान्
इषुभिरजयदग्निगौरवा;त्स्वभिलषितं च हविर्ददौ जयः

^{८.२६.७०}स्मरसि ननु यदा परैर्हृतः; स च धृतराष्ट्रसुतो विमोक्षितः
दिनकरज नरोत्तमैर्यदा; मरुषु बहून्विनिहत्य तानरीन्

^{८.२६.७१}प्रथममपि पलायिते त्वयि; प्रियकलहा धृतराष्ट्रसूनवः
स्मरसि ननु यदा प्रमोचिताः; खचरगणानवजित्य पाण्डवैः

^{८.२६.७२}समुदितबलवाहनाः पुनः; पुरुषवरेण जिताः स्थ गोग्रहे
सगुरुगुरुसुताः सभीष्मकाः; किमु न जितः स तदा त्वयार्जुनः

^{८.२६.७३}इदमपरमुपस्थितं पुन;स्तव निधनाय सुयुद्धमद्य वै
यदि न रिपुभयात्पलायसे; समरगतोऽद्य हतोऽसि सूतज

^{८.२६.७४}संजय उवाच

^{८.२६.७५}इति बहुपरुषं प्रभाषति; प्रमनसि मद्रपतौ रिपुस्तवम्
भृशमतिरुषितः परं वृषः; कुरुपृतनापतिराह मद्रपम्

^{८.२६.७६}भवतु भवतु किं विकत्थसे; ननु मम तस्य च युद्धमुद्यतम्
यदि स जयति मां महाहवे; तत इदमस्तु सुकत्थितं तव

^{८.२६.७७}एवमस्त्विति मद्रेश उक्त्वा नोत्तरमुक्तवान्
याहि मद्रेश चाप्येनं कर्णः प्राह युयुत्सया

^{८.२६.७८}स रथः प्रययौ शत्रूञ्श्वेताश्वः शल्यसारथिः
निघ्नन्नमित्रान्समरे तमो घ्नन्सविता यथा

^{८.२६.७९}ततः प्रायात्प्रीतिमान्वै रथेन; वैयाघ्रेण श्वेतयुजाथ कर्णः
स चालोक्य ध्वजिनीं पाण्डवानां; धनंजयं त्वरया पर्यपृच्छत्