^९.१.१जनमेजय उवाच
एवं निपातिते कर्णे समरे सव्यसाचिना
अल्पावशिष्टाः कुरवः किमकुर्वत वै द्विज

^९.१.२उदीर्यमाणं च बलं दृष्ट्वा राजा सुयोधनः
पाण्डवैः प्राप्तकालं च किं प्रापद्यत कौरवः

^९.१.३एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं तदाचक्ष्व द्विजोत्तम
न हि तृप्यामि पूर्वेषां शृण्वानश्चरितं महत्

^९.१.४वैशंपायन उवाच

^९.१.५ततः कर्णे हते राजन्धार्तराष्ट्रः सुयोधनः
भृशं शोकार्णवे मग्नो निराशः सर्वतोऽभवत्

^९.१.६हा कर्ण हा कर्ण इति शोचमानः पुनः पुनः
कृच्छ्रात्स्वशिबिरं प्रायाद्धतशेषैर्नृपैः सह

^९.१.७स समाश्वास्यमानोऽपि हेतुभिः शास्त्रनिश्चितैः
राजभिर्नालभच्छर्म सूतपुत्रवधं स्मरन्

^९.१.८स दैवं बलवन्मत्वा भवितव्यं च पार्थिवः
संग्रामे निश्चयं कृत्वा पुनर्युद्धाय निर्ययौ

^९.१.९शल्यं सेनापतिं कृत्वा विधिवद्राजपुंगवः
रणाय निर्ययौ राजा हतशेषैर्नृपैः सह

^{९.१.१०}ततः सुतुमुलं युद्धं कुरुपाण्डवसेनयोः
बभूव भरतश्रेष्ठ देवासुररणोपमम्

^{९.१.११}ततः शल्यो महाराज कृत्वा कदनमाहवे
पाण्डुसैन्यस्य मध्याह्ने धर्मराजेन पातितः

^{९.१.१२}ततो दुर्योधनो राजा हतबन्धू रणाजिरात्
अपसृत्य ह्रदं घोरं विवेश रिपुजाद्भयात्

^{९.१.१३}अथापराह्णे तस्याह्नः परिवार्य महारथैः
ह्रदादाहूय योगेन भीमसेनेन पातितः

^{९.१.१४}तस्मिन्हते महेष्वासे हतशिष्टास्त्रयो रथाः
संरभान्निशि राजेन्द्र जघ्नुः पाञ्चालसैनिकान्

^{९.१.१५}ततः पूर्वाह्णसमये शिबिरादेत्य संजयः
प्रविवेश पुरीं दीनो दुःखशोकसमन्वितः

^{९.१.१६}प्रविश्य च पुरं तूर्णं भुजावुच्छ्रित्य दुःखितः
वेपमानस्ततो राज्ञः प्रविवेश निवेशनम्

^{९.१.१७}रुरोद च नरव्याघ्र हा राजन्निति दुःखितः
अहो बत विविग्नाः स्म निधनेन महात्मनः

^{९.१.१८}अहो सुबलवान्कालो गतिश्च परमा तथा
शक्रतुल्यबलाः सर्वे यत्रावध्यन्त पार्थिवाः

^{९.१.१९}दृष्ट्वैव च पुरो राजञ्जनः सर्वः स संजयम्
प्ररुरोद भृशोद्विग्नो हा राजन्निति सस्वरम्

^{९.१.२०}आकुमारं नरव्याघ्र तत्पुरं वै समन्ततः
आर्तनादं महच्चक्रे श्रुत्वा विनिहतं नृपम्

^{९.१.२१}धावतश्चाप्यपश्यच्च तत्र त्रीन्पुरुषर्षभान्
नष्टचित्तानिवोन्मत्ताञ्शोकेन भृशपीडितान्

^{९.१.२२}तथा स विह्वलः सूतः प्रविश्य नृपतिक्षयम्
ददर्श नृपतिश्रेष्ठं प्रज्ञाचक्षुषमीश्वरम्

^{९.१.२३}दृष्ट्वा चासीनमनघं समन्तात्परिवारितम्
स्नुषाभिर्भरतश्रेष्ठ गान्धार्या विदुरेण च

^{९.१.२४}तथान्यैश्च सुहृद्भिश्च ज्ञातिभिश्च हितैषिभिः
तमेव चार्थं ध्यायन्तं कर्णस्य निधनं प्रति

^{९.१.२५}रुदन्नेवाब्रवीद्वाक्यं राजानं जनमेजय
नातिहृष्टमनाः सूतो बाष्पसंदिग्धया गिरा

^{९.१.२६}संजयोऽहं नरव्याघ्र नमस्ते भरतर्षभ
मद्राधिपो हतः शल्यः शकुनिः सौबलस्तथा
उलूकः पुरुषव्याघ्र कैतव्यो दृढविक्रमः

^{९.१.२७}संशप्तका हताः सर्वे काम्बोजाश्च शकैः सह
म्लेच्छाश्च पार्वतीयाश्च यवनाश्च निपातिताः

^{९.१.२८}प्राच्या हता महाराज दाक्षिणात्याश्च सर्वशः
उदीच्या निहताः सर्वे प्रतीच्याश्च नराधिप
राजानो राजपुत्राश्च सर्वतो निहता नृप

^{९.१.२९}दुर्योधनो हतो राजन्यथोक्तं पाण्डवेन च
भग्नसक्थो महाराज शेते पांसुषु रूषितः

^{९.१.३०}धृष्टद्युम्नो हतो राजञ्शिखण्डी चापराजितः
उत्तमौजा युधामन्युस्तथा राजन्प्रभद्रकाः

^{९.१.३१}पाञ्चालाश्च नरव्याघ्राश्चेदयश्च निषूदिताः
तव पुत्रा हताः सर्वे द्रौपदेयाश्च भारत
कर्णपुत्रो हतः शूरो वृषसेनो महाबलः

^{९.१.३२}नरा विनिहताः सर्वे गजाश्च विनिपातिताः
रथिनश्च नरव्याघ्र हयाश्च निहता युधि

^{९.१.३३}किंचिच्छेषं च शिबिरं तावकानां कृतं विभो
पाण्डवानां च शूराणां समासाद्य परस्परम्

^{९.१.३४}प्रायः स्त्रीशेषमभवज्जगत्कालेन मोहितम्
सप्त पाण्डवतः शेषा धार्तराष्ट्रास्तथा त्रयः

^{९.१.३५}ते चैव भ्रातरः पञ्च वासुदेवोऽथ सात्यकिः
कृपश्च कृतवर्मा च द्रौणिश्च जयतां वरः

^{९.१.३६}तवाप्येते महाराज रथिनो नृपसत्तम
अक्षौहिणीनां सर्वासां समेतानां जनेश्वर
एते शेषा महाराज सर्वेऽन्ये निधनं गताः

^{९.१.३७}कालेन निहतं सर्वं जगद्वै भरतर्षभ
दुर्योधनं वै पुरतः कृत्वा वैरस्य भारत

^{९.१.३८}एतच्छ्रुत्वा वचः क्रूरं धृतराष्ट्रो जनेश्वरः
निपपात महाराज गतसत्त्वो महीतले

^{९.१.३९}तस्मिन्निपतिते भूमौ विदुरोऽपि महायशाः
निपपात महाराज राजव्यसनकर्शितः

^{९.१.४०}गान्धारी च नृपश्रेष्ठ सर्वाश्च कुरुयोषितः
पतिताः सहसा भूमौ श्रुत्वा क्रूरं वचश्च ताः

^{९.१.४१}निःसंज्ञं पतितं भूमौ तदासीद्राजमण्डलम्
प्रलापयुक्ता महती कथा न्यस्ता पटे यथा

^{९.१.४२}कृच्छ्रेण तु ततो राजा धृतराष्ट्रो महीपतिः
शनैरलभत प्राणान्पुत्रव्यसनकर्शितः

^{९.१.४३}लब्ध्वा तु स नृपः संज्ञां वेपमानः सुदुःखितः
उदीक्ष्य च दिशः सर्वाः क्षत्तारं वाक्यमब्रवीत्

^{९.१.४४}विद्वन्क्षत्तर्महाप्राज्ञ त्वं गतिर्भरतर्षभ
ममानाथस्य सुभृशं पुत्रैर्हीनस्य सर्वशः
एवमुक्त्वा ततो भूयो विसंज्ञो निपपात ह

^{९.१.४५}तं तथा पतितं दृष्ट्वा बान्धवा येऽस्य केचन
शीतैस्तु सिषिचुस्तोयैर्विव्यजुर्व्यजनैरपि

^{९.१.४६}स तु दीर्घेण कालेन प्रत्याश्वस्तो महीपतिः
तूष्णीं दध्यौ महीपालः पुत्रव्यसनकर्शितः
निःश्वसञ्जिह्मग इव कुम्भक्षिप्तो विशां पते

^{९.१.४७}संजयोऽप्यरुदत्तत्र दृष्ट्वा राजानमातुरम्
तथा सर्वाः स्त्रियश्चैव गान्धारी च यशस्विनी

^{९.१.४८}ततो दीर्घेण कालेन विदुरं वाक्यमब्रवीत्
धृतराष्ट्रो नरव्याघ्रो मुह्यमानो मुहुर्मुहुः

^{९.१.४९}गच्छन्तु योषितः सर्वा गान्धारी च यशस्विनी
तथेमे सुहृदः सर्वे भ्रश्यते मे मनो भृशम्

^{९.१.५०}एवमुक्तस्ततः क्षत्ता ताः स्त्रियो भरतर्षभ
विसर्जयामास शनैर्वेपमानः पुनः पुनः

^{९.१.५१}निश्चक्रमुस्ततः सर्वास्ताः स्त्रियो भरतर्षभ
सुहृदश्च ततः सर्वे दृष्ट्वा राजानमातुरम्

^{९.१.५२}ततो नरपतिं तत्र लब्धसंज्ञं परंतप
अवेक्ष्य संजयो दीनो रोदमानं भृशातुरम्

^{९.१.५३}प्राञ्जलिर्निःश्वसन्तं च तं नरेन्द्रं मुहुर्मुहुः
समाश्वासयत क्षत्ता वचसा मधुरेण च