^{९.४२.१}वैशंपायन उवाच

^{९.४२.२}सा शप्ता तेन क्रुद्धेन विश्वामित्रेण धीमता
तस्मिंस्तीर्थवरे शुभ्रे शोणितं समुपावहत्

^{९.४२.३}अथाजग्मुस्ततो राजन्राक्षसास्तत्र भारत
तत्र ते शोणितं सर्वे पिबन्तः सुखमासते

^{९.४२.४}तृप्ताश्च सुभृशं तेन सुखिता विगतज्वराः
नृत्यन्तश्च हसन्तश्च यथा स्वर्गजितस्तथा

^{९.४२.५}कस्यचित्त्वथ कालस्य ऋषयः सतपोधनाः
तीर्थयात्रां समाजग्मुः सरस्वत्यां महीपते

^{९.४२.६}तेषु सर्वेषु तीर्थेषु आप्लुत्य मुनिपुंगवाः
प्राप्य प्रीतिं परां चापि तपोलुब्धा विशारदाः
प्रययुर्हि ततो राजन्येन तीर्थं हि तत्तथा

^{९.४२.७}अथागम्य महाभागास्तत्तीर्थं दारुणं तदा
दृष्ट्वा तोयं सरस्वत्याः शोणितेन परिप्लुतम्
पीयमानं च रक्षोभिर्बहुभिर्नृपसत्तम

^{९.४२.८}तान्दृष्ट्वा राक्षसान्राजन्मुनयः संशितव्रताः
परित्राणे सरस्वत्याः परं यत्नं प्रचक्रिरे

^{९.४२.९}ते तु सर्वे महाभागाः समागम्य महाव्रताः
आहूय सरितां श्रेष्ठामिदं वचनमब्रुवन्

^{९.४२.१०}कारणं ब्रूहि कल्याणि किमर्थं ते ह्रदो ह्ययम्
एवमाकुलतां यातः श्रुत्वा पास्यामहे वयम्

^{९.४२.११}ततः सा सर्वमाचष्ट यथावृत्तं प्रवेपती
दुःखितामथ तां दृष्ट्वा त ऊचुर्वै तपोधनाः

^{९.४२.१२}कारणं श्रुतमस्माभिः शापश्चैव श्रुतोऽनघे
करिष्यन्ति तु यत्प्राप्तं सर्व एव तपोधनाः

^{९.४२.१३}एवमुक्त्वा सरिच्छ्रेष्ठामूचुस्तेऽथ परस्परम्
विमोचयामहे सर्वे शापादेतां सरस्वतीम्

^{९.४२.१४}तेषां तु वचनादेव प्रकृतिस्था सरस्वती
प्रसन्नसलिला जज्ञे यथा पूर्वं तथैव हि
विमुक्ता च सरिच्छ्रेष्ठा विबभौ सा यथा पुरा

^{९.४२.१५}दृष्ट्वा तोयं सरस्वत्या मुनिभिस्तैस्तथा कृतम्
कृताञ्जलीस्ततो राजन्राक्षसाः क्षुधयार्दिताः
ऊचुस्तान्वै मुनीन्सर्वान्कृपायुक्तान्पुनः पुनः

^{९.४२.१६}वयं हि क्षुधिताश्चैव धर्माद्धीनाश्च शाश्वतात्
न च नः कामकारोऽयं यद्वयं पापकारिणः

^{९.४२.१७}युष्माकं चाप्रसादेन दुष्कृतेन च कर्मणा
पक्षोऽयं वर्धतेऽस्माकं यतः स्म ब्रह्मराक्षसाः

^{९.४२.१८}एवं हि वैश्यशूद्राणां क्षत्रियाणां तथैव च
ये ब्राह्मणान्प्रद्विषन्ति ते भवन्तीह राक्षसाः

^{९.४२.१९}आचार्यमृत्विजं चैव गुरुं वृद्धजनं तथा
प्राणिनो येऽवमन्यन्ते ते भवन्तीह राक्षसाः
योषितां चैव पापानां योनिदोषेण वर्धते

^{९.४२.२०}तत्कुरुध्वमिहास्माकं कारुण्यं द्विजसत्तमाः
शक्ता भवन्तः सर्वेषां लोकानामपि तारणे

^{९.४२.२१}तेषां ते मुनयः श्रुत्वा तुष्टुवुस्तां महानदीम्
मोक्षार्थं रक्षसां तेषामूचुः प्रयतमानसाः

^{९.४२.२२}क्षुतकीटावपन्नं च यच्चोच्छिष्टाशितं भवेत्
केशावपन्नमाधूतमारुग्णमपि यद्भवेत्
श्वभिः संस्पृष्टमन्नं च भागोऽसौ रक्षसामिह

^{९.४२.२३}तस्माज्ज्ञात्वा सदा विद्वानेतान्यन्नानि वर्जयेत्
राक्षसान्नमसौ भुङ्क्ते यो भुङ्क्ते ह्यन्नमीदृशम्

^{९.४२.२४}शोधयित्वा ततस्तीर्थमृषयस्ते तपोधनाः
मोक्षार्थं राक्षसानां च नदीं तां प्रत्यचोदयन्

^{९.४२.२५}महर्षीणां मतं ज्ञात्वा ततः सा सरितां वरा
अरुणामानयामास स्वां तनुं पुरुषर्षभ

^{९.४२.२६}तस्यां ते राक्षसाः स्नात्वा तनूस्त्यक्त्वा दिवं गताः
अरुणायां महाराज ब्रह्महत्यापहा हि सा

^{९.४२.२७}एतमर्थमभिज्ञाय देवराजः शतक्रतुः
तस्मिंस्तीर्थवरे स्नात्वा विमुक्तः पाप्मना किल

^{९.४२.२८}जनमेजय उवाच

^{९.४२.२९}किमर्थं भगवाञ्शक्रो ब्रह्महत्यामवाप्तवान्
कथमस्मिंश्च तीर्थे वै आप्लुत्याकल्मषोऽभवत्

^{९.४२.३०}वैशंपायन उवाच

^{९.४२.३१}शृणुष्वैतदुपाख्यानं यथावृत्तं जनेश्वर
यथा बिभेद समयं नमुचेर्वासवः पुरा

^{९.४२.३२}नमुचिर्वासवाद्भीतः सूर्यरश्मिं समाविशत्
तेनेन्द्रः सख्यमकरोत्समयं चेदमब्रवीत्

^{९.४२.३३}नार्द्रेण त्वा न शुष्केण न रात्रौ नापि वाहनि
वधिष्याम्यसुरश्रेष्ठ सखे सत्येन ते शपे

^{९.४२.३४}एवं स कृत्वा समयं सृष्ट्वा नीहारमीश्वरः
चिच्छेदास्य शिरो राजन्नपां फेनेन वासवः

^{९.४२.३५}तच्छिरो नमुचेश्छिन्नं पृष्ठतः शक्रमन्वयात्
हे मित्रहन्पाप इति ब्रुवाणं शक्रमन्तिकात्

^{९.४२.३६}एवं स शिरसा तेन चोद्यमानः पुनः पुनः
पितामहाय संतप्त एवमर्थं न्यवेदयत्

^{९.४२.३७}तमब्रवील्लोकगुरुररुणायां यथाविधि
इष्ट्वोपस्पृश देवेन्द्र ब्रह्महत्यापहा हि सा

^{९.४२.३८}इत्युक्तः स सरस्वत्याः कुञ्जे वै जनमेजय
इष्ट्वा यथावद्बलभिदरुणायामुपास्पृशत्

^{९.४२.३९}स मुक्तः पाप्मना तेन ब्रह्महत्याकृतेन ह
जगाम संहृष्टमनास्त्रिदिवं त्रिदशेश्वरः

^{९.४२.४०}शिरस्तच्चापि नमुचेस्तत्रैवाप्लुत्य भारत
लोकान्कामदुघान्प्राप्तमक्षयान्राजसत्तम

^{९.४२.४१}तत्राप्युपस्पृश्य बलो महात्मा; दत्त्वा च दानानि पृथग्विधानि
अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्

^{९.४२.४२}यत्रायजद्राजसूयेन सोमः; साक्षात्पुरा विधिवत्पार्थिवेन्द्र
अत्रिर्धीमान्विप्रमुख्यो बभूव; होता यस्मिन्क्रतुमुख्ये महात्मा

^{९.४२.४३}यस्यान्तेऽभूत्सुमहान्दानवानां; दैतेयानां राक्षसानां च देवैः
स संग्रामस्तारकाख्यः सुतीव्रो; यत्र स्कन्दस्तारकाख्यं जघान

^{९.४२.४४}सेनापत्यं लब्धवान्देवतानां; महासेनो यत्र दैत्यान्तकर्ता
साक्षाच्चात्र न्यवसत्कार्त्तिकेयः; सदा कुमारो यत्र स प्लक्षराजः